Είναι συνήθεια παλιά ο απολογισμός τις μέρες αυτές για τη χρονιά που πέρασε και η προσπάθεια ενατένισης με προβλέψεις αυτής που έρχεται. Δύσκολος και ο απολογισμός, δύσκολη, αν όχι κι επικίνδυνη η πρόβλεψη.
Απαισιόδοξος συνήθως ο απολογισμός, με περιορισμένες ελπίδες το αντίκρυσμα του μέλλοντος.
Και όμως καθώς ο κόσμος προχωρεί κι η ζωή τραβάει την ανηφόρα, μας χρειάζεται ο απολογισμός έτσι για να ανασυντάξουμε τις δυνάμεις μας και να ατενίσουμε το μέλλον, αν όχι πάντα αισιόδοξα, τουλάχιστον με κάποια ελπίδα.
Τελειώνει ακόμη ένας χρόνος, δύσκολος και με αποτυπώματα που θα μας συνοδεύουν ανεξίτηλα και το 2024. Στον απολογισμό της χρονιάς που μας πέρασε ο πόλεμος κατέχει, δυστυχώς, την πρώτη θέση. Από τον πόλεμο της Ουκρανίας περάσαμε σε αυτόν της Γάζας με την Μέση Ανατολή να περνά μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις που γνώρισε μεταπολεμικά. Για άλλη μια φορά οι γεωπολιτικές ισορροπίες ανατράπηκαν, ζούμε σε ένα ρευστό διεθνές πολιτικό πεδίο, ενώ κυριαρχεί ακόμη και ο φόβος για μια γενικευμένη σύρραξη στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Ο πόλεμος της Γάζας, με όλη τη φρίκη του, έβαλε σε δεύτερη μοίρα αυτόν της Ουκρανίας για τον οποίο ούτως ή άλλως το 2024 θα είναι μια κρίσιμη χρονιά καθώς όπως φαίνεται ωρίμασαν οι συνθήκες για τον τερματισμό του. Η Ουκρανία είναι εξουθενωμένη και η βοήθεια των ΗΠΑ και της Ευρώπης δεν ρέει πια με την ίδια ευκολία όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Οι αμερικανικές εκλογές και ο εσωτερικός διχασμός στις ΗΠΑ φαίνεται να αποτρέπουν πια την μαζική αμερικανική βοήθεια, ενώ και οι Ευρωπαίοι φαίνονται πια απρόθυμοι να επενδύουν σε ένα πόλεμο που φαίνεται να κερδίζει η Ρωσία. Καθώς οι ΗΠΑ έχουν πετύχει τον κύριο γεωπολιτικό στόχο τους που ήταν η αμερικανική ηγεμονία στην Ευρώπη, δεν έχουν πια κανένα λόγο να επενδύουν στην Ουκρανία αλλά η όποια κατάληξη του πολέμου θα περιμένει μετά τις αμερικανικές εκλογές. Είναι καθαρό ότι η Ουκρανία θα είναι ο μεγάλος χαμένος του πολέμου με δεκάδες χιλιάδες ανθρώπινες απώλειες και με το 20% των εδαφών της υπό ρωσικό έλεγχο, ενώ ο πόλεμος την αφήνει αποδιοργανωμένη και κατεστραμμένη οικονομικά. Οι Ευρωπαίοι θα κληθούν να πληρώσουν βέβαια έστω και για μια περιορισμένη ανασυγκρότησή της και μια υπόσχεση μελλοντικής ένταξής της στην Ε.Ε.
Η επίθεση της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου 2023 θα παραμείνει ένα ιστορικό ορόσημο για την Μέση Ανατολή αλλά και για το πλανητικό διεθνές σύστημα, επειδή ανέτρεψε όλους τους σχεδιασμούς των Αμερικανών και της Δύσης που πίστευαν ότι είχαν περιθωριοποιήσει το Παλαιστινιακό και θα μπορούσαν να οικοδομήσουν μια συμμαχία Ισραήλ-Αράβων που θα στρεφόταν εναντίον του Ιράν. Οι μεγάλοι κερδισμένοι του πολέμου της Γάζας είναι η Ρωσία και το Ιράν. Η Ρωσία γιατί τα φώτα της δημοσιότητας και του διεθνούς ενδιαφέροντος δεν αφορούν πια την Ουκρανία αλλά την Μέση Ανατολή και το Ιράν χωρίς το οποίο δεν μπορεί να υπάρξει σταθερή ειρήνη σε μια περιοχή που έχει έντονη παρουσία. Ήδη με τη δράση των συμμάχων του, των Χούτι, απειλεί να αποσταθεροποήσει το διεθνές εμπόριο. Κερδισμένη είναι φυσικά και η Κίνα αφού οι Αμερικανοί με την εμπλοκή τους σε δύο πολέμους αλλού την έχουν αφήσει εν μέρει εκτός του πεδίου δράσης τους.
Μια άλλη διάσταση των διεθνών σχέσεων με νέες γεωπολιτικές ανακατατάξεις είναι αυτή της ανασυγκρότησης του Παγκόσμιου Νότου που απειλεί την αμερικανική ηγεμονία και την Δύση γενικότερα. Και αυτό τη στιγμή που οι παγκόσμιες κοινωνικές ανισότητες εντείνονται όπως και οι εστίες αναταραχής και αστάθειας σε άλλα σημεία του πλανήτη. Την ίδια ώρα που σημειώνεται και άνοδος της Ακροδεξιάς σε όλο τον κόσμο και ειδικά στις ΗΠΑ, με πιθανότητα επανόδου του Τραμπ στον Λευκό Οίκο
Όσον αφορά τα καθ’ημάς θα συνοψίσω αυτά που έγραψα κατ’επανάληψη σ’αυτή τη στήλη κατά τη διάρκεια της χρονιάς.
Χρειαζόμαστε ανατροπές!
Και μια νέα δυναμική πολιτική ανόρθωσης.
Χρειαζόμαστε μια αναγεννητική στρατηγική επιβίωσης.
Μια στρατηγική που να μας επιτρέψει να εξέλθουμε από την πολιτική, την πολιτισμική και την ηθική παρακμή.
Χρειαζόμαστε ένα ριζικό αναπροσανατολισμό που θα μας επιτρέψει να αφήσουμε πίσω μας τη διαφθορά και τη διαπλοκή προς όφελος μιας μικρής ολιγαρχίας.
Που θα μας επιτρέψει να ξεφύγουμε από την χρεοκοπία που δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και πολιτική , πολιτισμική, ηθική, πνευματική, αξιακή και ταυτοτική.
Και να δημιουργήσουμε μια δίκαιη κοινωνία ισοπολιτείας και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να γίνουν σοβαρά κράτη αν θέλουν να έχουν και σοβαρή παρουσία στη διεθνή σκηνή με μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Και να ισχυροποιήσουν το σπίτι τους για να μπορεί να αντέχει στους ανέμους και τις καταιγίδες. Κανένας δεν θα μας σώσει αν εμείς δεν θέλουμε να σώσουμε τον εαυτό μας. Οι συμμαχίες, όταν υπάρχουν, ενισχύουν τη θέση μας αλλά δεν αντικαθιστούν τις δικές μας ευθύνες.
Ευχές παρ΄όλα αυτά για μια νέα χρονιά γεμάτη φως και ελπίδα!
- Πανεπιστημιακός, συγγραφέας, ποιητής. Email stephanos.constantinides@gmail.com