Άλλο εκλεγμένος [πολιτικός] αντιπρόσωπος και άλλο ηγέτης

Προτιμότερο ένα μόνο γραμμάριο σοφίας παρά χίλια πανεπιστημιακής γνώσης

• Δρ. Άρης Πετάσης *

Το ερώτημα του κατά πόσο ο εκλεγμένος πολιτικός είναι απλά αντιπρόσωπος αυτών που τον ψήφισαν ή είναι ο ηγέτης τους το απαντώ με σαφήνεια στο βιβλίο μου Leadership Triumphs & Failures (Amazon.de).

Ο εκλεγμένος πολιτικός απλά παραμένει αντιπρόσωπος και τίποτα άλλο μέχρι να αποδείξει πως έχει εξελιχθεί και σε ηγέτη.

Ας δούμε πιο κάτω ορισμένα από τα στοιχεία που συνθέτουν το θέμα.

• Χωρίς ηθικό υπόβαθρο ο εκλεγμένος πολιτικός είναι αδύνατο να εξελιχθεί σε ηγέτη. Στην πορεία εξέλιξης από εκλεγμένο πολιτικό αντιπρόσωπο σε ηγέτη απαιτείται πρώτα από όλα να διαθέτει ο αντιπρόσωπος υψηλό ηθικό υπόβαθρο. Αυτό του επιτρέπει να εξυπηρετεί αληθινά την πατρίδα του και όχι το δικό του συμφέρον ή τα συμφέροντα άλλων, κυρίως ξένων δυνάμεων. Δηλαδή, θα πρέπει να υπηρετεί τίμια και χωρίς εκπτώσεις τις Ελληνικές αξίες και τις αρχές που κράτησαν τον Ελληνισμό εν ζωή δια μέσου των αιώνων. Για να εξελιχθούν σε ηγέτες οι εκλεγμένοι πολιτικοί θα πρέπει να είναι ‘άξιοι της προπατορικής αρετής’ που αναφέρει ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στην Διακήρυξη του.
• Ανεντιμότητα και εγωισμός πλήττουν την πορεία εξέλιξης του πολιτικού σε ηγέτη. Από Αμερικάνικα στοιχεία του 2015, που δημοσίευσε το Pew Research, για το πως βλέπουν οι Αμερικάνοι πολίτες τους εκλεγμένους πολιτικούς αντιπροσώπους τους κρατούμε τα εξής: 1.) Το 16% των πολιτών πιστεύει πως αυτοί επηρεάζονται από «ιδικά συμφέροντα και από το χρήμα», 2.) Το 10% χαρακτηρίζει τους εκλεγμένους πολιτικούς ως «ψεύτες και ανέντιμους που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η καριέρα τους», 3.) Ο μέσος Αμερικανός πολίτης βλέπει τους εκλεγμένους πολιτικούς του «να είναι όσο έξυπνοι όσο είναι και αυτός» και τίποτα περισσότερο. Όμως, τους θεωρεί «σημαντικά πιο ανέντιμους και εγωιστές από τον ίδιο, και με χαμηλότερο δείκτη πατριωτισμού», 4.) σε ερώτηση κατά πόσο η λέξη ‘τίμιος’ περιγράφει ικανοποιητικά τους πολιτικούς αντιπροσώπους τους το 69% απάντησε ‘όχι’, 5.) ένα 72% των ερωτηθέντων περιέγραψε τους αντιπροσώπους τους ως «εγωιστές/εγωλάτρες.» Η όλη εικόνα καταδεικνύει την δυσκολία του να εξελιχθεί ο εκλεγμένος πολιτικός σε ηγέτη. Δεν έχω δει αντίστοιχη μελέτη για τους εκλεγμένους πολιτικούς αντιπροσώπους σε Ελλάδα-Κύπρο. Μια τέτοια μελέτη, όμως, θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα στοιχεία, ‘εξάρτηση’ και ‘αξιοπρέπεια/δουλικότητα’.
• Η δουλικότητα αποτελεί σοβαρότατο φραγμό για εξέλιξη του εκλεγμένου πολιτικού σε ηγέτη. Μόλις πριν λίγες μέρες είχα δει για πρώτη φορά στο YouTube μια από τις πιο συνταρακτικές εικόνες δουλοπρέπειας πολιτικών αντιπροσώπων που είχα δει ποτέ στην ζωή μου. Ανατρίχιασα βλέποντας την συμπεριφορά μέρους της ελληνικής πολιτικής ελίτ προς τον πρέσβη της Αμερικής στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1950-1953 κ. Τζον Πιουριφόυ ενώ αυτός αποχωρούσε από την Ελλάδα με το τέλος της θητείας του. Είδα σκηνές ντροπής και ευτελούς συμπεριφοράς που θα προκαλούσαν αποτροπιασμό στον Γιωργάκη Ολύμπιο και τους άλλους αγωνιστές μέσα από τον τάφο τους. Χωρίς καμιά ντροπή, μερικοί από αυτούς φιλούσαν το χέρι του πρέσβη καθώς όλοι έσκυβαν το κεφάλι όταν τους έκανε την τιμή να τους επιτρέψει χειραψία μαζί του. Ακολούθως τον ανέβασαν στους ώμους τους για να τον μεταφέρουν στην σκάλα του αεροπλάνου του (ναι, το πήραν στο αεροπλάνο καβάλα στους ώμους τους). Ενώ είχαν περάσει 130 τόσα χρόνια από το 1821 οι εικόνες θύμιζαν την σκοτεινότερη περίοδο της Οθωμανοκρατίας. Σίγουρα δεν θύμιζαν την δοξασμένη Κλασσική Ελλάδα.
• Η φυσική αριστοκρατία (natural aristocracy) βοηθά στην εξέλιξη του πολιτικού σε ηγέτη. Μια από τις σημαντικές κληρονομιές που μας άφησε το 1813 ο λαμπρός Αμερικανός πρόεδρος Thomas Jefferson ήταν και η διαφοροποίηση που είχε κάνει μεταξύ: α.) της Φυσικής (natural) αριστοκρατίας δηλαδή, της πραγματικής/αυθεντικής πολιτικής ελίτ που αντλεί τη δύναμη της μέσα από την αρετή αλλά και μέσα από το ταλέντο και τις ικανότητες, και β.) της τεχνητής (artificial) αριστοκρατίας δηλαδή, της υποτιθέμενης πολιτικής ελίτ που αντλεί την δύναμη της μέσα από την κληρονομική της θέση, καταγωγή και τον οικογενειακό πλούτο — όχι όμως μέσα από την αρετή.
• Σοφία και ευθυκρισία ως αναπόσπαστα στοιχεία για εξέλιξη σε ηγέτη. Ο πολιτικός με ελλιπή σοφία είναι απόλυτος και μονομανής σε ότι αφορά την ορθότητα των αποφάσεων του — ακόμα και εάν τελικά οι αποφάσεις του προκαλέσουν δεινά στην χώρα. Του λείπει η αναγκαία ευελιξία που αποτελεί ζωτικό στοιχείο της ηγεσίας καθώς και η κατανόηση του ευρύτερου χώρου. Η σε ρυθμούς ρουτίνας επανάληψη του ‘ανήκουμε [μόνο] στην Δύση’, που μπορεί να ενθουσιάζει τους εκφραστές αυτής της θέσης, αποτελεί παράδειγμα μονομανίας. Με τον επιθετικό τρόπο, που εκφράζεται, όμως, δεικνύει και εχθρότητα ενάντια στο 85+% του πληθυσμού του πλανήτη που δεν ανήκει στην Δύση. Ταυτόχρονα αγνοεί την ευρύτερη δυναμική: δηλαδή την ραγδαίως ανερχόμενη οικονομική και στρατιωτική δύναμη της Ανατολής. Δύσκολο πράγμα η απόκτηση σοφίας όμως γιατί όπως μας λέγει ο Thomas Jefferson η σοφία κατοικεί μόνο μέσα σε όσους διαθέτουν καθαρό και ειρηνικό μυαλό. Θα πρόσθετα και αμερόληπτο μυαλό. Το καθαρό, το ειρηνικό και το αμερόληπτο του μυαλού είναι, όμως, δυσεύρετα χαρίσματα. «Σε αυτόν που [είναι βέβαιος πως μέσα από τις αποφάσεις του] γνωρίζει όλες τις απαντήσεις προφανώς δεν του έχουν υποβληθεί όλες οι ερωτήσεις» μας θυμίζει ο Κομφούκιος.
• Από μόνη της η πανεπιστημιακή γνώση δεν εξελίσσει τον εκλεγμένο πολιτικό σε ηγέτη. Ο Robert McNamara, (που διέθετε ένα από τους ψηλότερους δείκτες νοημοσύνης), Υπουργός Άμυνας της Αμερικής κατά την περίοδο του πολέμου του Βιετνάμ, θρηνώντας διερωτήθηκε πως ήταν δυνατό τόσοι και τόσοι σπουδασμένοι στα λαμπρότερα πανεπιστήμια της Αμερικής, να έχουν λάβει τόσο ανόητες (βλακώδεις) αποφάσεις υπέρ της συνέχισης του πολέμου στο Βιετνάμ; Δηλαδή, διερωτώταν κατά πόσο η ακαδημαϊκή ευφυΐα (book smartness) κάποτε βρίσκεται σε διάσταση με την κοινή λογική που επικεντρώνεται στην ουσία μόνο. Με δεδομένη τη περιπλοκή (και την παραξενιά) του ανθρώπινου εγκέφαλου δικαίως διερωτάται ο λαός κατά πόσο θα πρέπει πρώτα από όλα να ζητήσει προστασία ενάντια στις αποφάσεις των όσων εκλεγμένων δεν τα καταφέρνουν να εξελιχθούν σε ηγέτες. Κλείνω με μια ενοχλητική ερώτηση: μήπως τελικά ο μέσος πολίτης είναι ικανότερος από τους έμμισθους πολιτικούς που τον αντιπροσωπεύουν στο να αποφασίζει για τα μεγάλα εθνικά θέματα;

• *Scholar | OrganisationalStrategy