Επειδή απ’ τα είκοσι στα τριάντα σου ο δρόμος είναι πολύ πιο μακρύς απ’ ό,τι απ’ τα τριάντα σου στα ενενήντα σου[2].
Δεκέμβριος 2014
Είναι γεγονός· στο λυκόφως της τρίτης δεκαετίας αρχίζεις να θεωρείς ή μάλλον να νοηματοδοτείς αλλιώς τα πράγματα.
Πλησιάζοντας στα τριάντα κι ενώ το 2014 πνέει τα λοίσθια, αναζητείς με ενάργεια τα σημαίνοντα και τα σημαινόμενα, την «αλληλουχία των κρυφών νοημάτων» του ποιητή.
Είσαι νέος, αρνητής των μελανών και παρδαλών πουκαμίσων, θες να παραμείνεις «λευκοφόρος την διάνοιαν», ζωντανός, παρά την επιπολάζουσα λατρεία των κέρινων ομοιωμάτων. Ο κόσμος γύρω ασθμαίνει· η ανάσα του ενίοτε είναι δηλητηριώδης, όπως και ο ιδρώτας του. Νιώθεις πως ο κόσμος αυτοκτονεί εξαιτίας των εκκρίσεών του. Αυτή είναι η προσωπική σου ερμηνεία της κρίσης που βιώνουμε, των κρίσεων που προηγήθηκαν κι εκείνων που θα ακολουθήσουν.
Στην εκπνοή του 2014 δεν είσαι ούτε καν τριάντα. Πρόλαβες να γευτείς κάποια ψιχία της ευμάρειας, που γεννήθηκε μαζί σου. Πλέον, αφού οι εύσωμες αγελάδες ετελεύτησαν ακλεώς κι εσύ αφήνεις την πρώτη νιότη, νιώθεις απογοητευμένος από τις βαρύγδουπες διακηρύξεις των ρητόρων. Τα σκέλεθρα και οι μούμιες που περιφέρονται, ως φορείς ανάστασης, σε τρομάζουν. Οι κορώνες των «αρχηγών» σου δημιουργούν θυμηδία. «Τίς αγορεύειν βούλεται;». Πλήθος! Γλώσσα ξύλινη, ενίοτε σιδερένια, έμπυρη, που πυρπολεί τη λογική και διαρρηγνύει το σύστημα αξιών.
Στα δεκαοκτώ διάβηκες την ωραία πύλη του Πανεπιστημίου με ρίγη συγκίνησης. «Μούσαις χάρισι θύε» διάβασες. «Ορκίζομαι!», ψιθύρισες. Στα εικοσιδύο ορκίστηκες πτυχιούχος: τα μάτια φεγγοβολούσαν, η καρδιά φτεροκοπούσε, τα μάτια ατένιζαν το μέλλον με προσμονή. Ήσουν ακόμα στον πρώτο αναβαθμό, απαράμιλλα περήφανος για το «Άριστα». Ορισμένοι σε προέτρεπαν να προσγειωθείς αλλά καρδιά και μυαλό συν-αρνούνταν. Και στο Μεταπτυχιακό αρίστευσες. Το βιογραφικό, με το πλήθος των δημοσιεύσεων και των διακρίσεων το αποκαλείς «προίκα», απόσταγμα από το πνεύμα σου. Ορισμένοι γελούν με την έκφραση και απορούν με το γεγονός πως εκπονείς διδακτορική διατριβή στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Εξηγείς πως διψάς για έρευνα, μελέτη των πηγών, αποκάλυψη της αλήθειας. Σε κοιτούν με απόγνωση, δεν καταλαβαίνουν. Επιμένουν πως αυτά είναι πεδία άνευ ουσιαστικής χρησιμότητας, απολιθώματα. Απολιθώματα… αυθόρμητα σκέφτεσαι την ομορφιά της σκαλισμένης πέτρας· έτσι ορίζεις την ιστορική συγγραφή: λάξευση του λίθου, αποδελτίωση των πράξεων και των λόγων ανθρώπων και συνόλων.
Με τρεις δεκαετίες ζωής στο ενεργητικό σου έχεις ήδη βιώσει σημαντικά γεγονότα, ατομικά και συλλογικά. Είδες, εξ αποστάσεως, αιματηρές τραγωδίες. Και στον περίγυρό σου σημειώθηκαν συμφορές, μείζονες κι ελάσσονες. Ορισμένοι συμφοιτητές έφυγαν για ανήλιαγες πολιτείες. Άλλοι είναι άνεργοι. Η πλειονότητα δουλεύει, «κάποτε», «κάπου». Μια μειονότητα παλεύει ακόμα με τα βιβλία. Ανάμεσά τους κι εσύ. Μειονότητα μια ζωή, γύρευες τη λάμψη μέσα από σειρές σοφών που περιέγραφαν τη ζωή που ήθελες να ζήσεις. Πάντα: όλο και ψηλότερα, όλο και πιο πέρα το όνειρο και ο λογισμός. Κάποια μέρα το 2015 θα επικυρώσει την είσοδο στο τριακοστό έτος. Σκέφτεσαι πως οφείλεις να είσαι πολυπράγμων, άνθρωπος, ενεργός πολίτης. Ζητάς εργασία ανάλογη των προσόντων. Απελπισία! Πριονοφόροι δείχνουν μια κλίνη· θυμάσαι τον Προκρούστη. Τρέχεις μακριά. Ο κόπος και το ήθος σου είναι αδιαπραγμάτευτα.
Κάποιος χρυσοφόρος, αφού σου αναγνώρισε το ταλέντο της συγγραφής, πρότεινε να σε πληρώνει αδρά, για να γράφεις κατά παραγγελία, για να παρουσιάζεις ως προϊόν έρευνα τις θέσεις και τις απόψεις του. Μάλιστα, ήταν τόσο σίγουρος για τη συμφωνία, που απαρίθμησε τα θέσφατά του με στόμφο περιμένοντας εκδηλώσεις θαυμασμού και δέους για το στοχασμό του. Τόνισε πως είχε, ήδη, στην υπηρεσία του νέους σαν κι εσένα, που πληρώνονταν αδρά και ανταποκρίνονταν πειθήνια στα κελεύσματά του. Τον κοίταξες έμπλεος αηδίας. Ποιος ήταν εκείνος, ο αξιολύπητα πεπλανημένος, που θεωρούσε πως μπορούσε να εξανδραποδίζει το πνεύμα; Για κάποιες στιγμές ένιωσες και ο ίδιος αξιολύπητος. Πώς ήταν δυνατόν στα τριάντα παρά κάτι, και παρά την παιδεία σου, να υφίσταται υλική ανάγκη, που να ανοίγει στους εμπόρους παράθυρο εξαγοράς;
Ωστόσο, παρά την ανάγκη χαιρέτισες ψυχρά τον «κύριο» κι έφυγες, αφού υπέστης την απόφανσή του πως τα πάντα προσιδιάζονται από την τιμή τους και είτε πωλούνται είτε αφήνονται να χαραμίζονται. «Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις/ τούτο προσπάθησε τουλάχιστον/ όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις», ψιθύριζες ενώ απομακρυνόσουν. Σταμάτησες σε μια γωνιά κι έκανες εμετό. Μετάνιωσες που δεν εξέμεσες στα γυαλιστερά, παραμορφωτικά σκαλοπάτια. Η υποταγή στην προσφορά θα αποτελούσε ύπουλη προσβολή στην επιστήμη σου. Δάκρυσες για το δυνητικό έγκλημα καθοσιώσεως. Ακολούθως τόνισες στον εαυτό σου πως συνιστά καθήκον σου η αιώνια διαφοροποίηση από τα πολύμορφα τέρατα. Διότι έχεις την ανεκτίμητη Τιμή σου. Διότι το μέταλλό σου είναι ατόφιο, η σφυρηλασία άριστη, το βλέμμα κρύσταλλο.
Μεγαλώνοντας διαπιστώνεις πως κάποιοι υποκλίνονται μπροστά στα τέρατα. Τους απονέμουν βραβεία κι ενίοτε τους αποκαλούν «ήρωες». Εσύ αποκαλείς τους ανθρώπους αυτούς αντιήρωες, στυγνούς εμπόρους, που ευθαρσώς κοστολογούν τα πάντα: χρήμα, αίμα, πνεύμα, γη και ψυχή. Η συμφωνία στην τιμή επισφραγίζει την εξαγορά. Εσύ όμως δεν θα επιτρέψεις στον οποιοδήποτε ν’αλλοτριώσει το πνεύμα σου. Η υποταγή στην εξουσία δεν είναι η μοίρα σου. Προτιμάς να συμπληρώνεις το εισόδημά σου με αδηφάγες αγγαρείες. Συγκινείσαι με την ευγνωμοσύνη του μικρού μαθητή, με την αγαλλίαση του γηραιού κυρίου μετά τη δακτυλογράφηση του πολυτονικού δοκιμίου του. Ενίοτε τρέχει η σκέψη στη Βουλή των Εφήβων: «Η φαντασία στην εξουσία». Πλέον αντιλαμβάνεσαι πως ο συμβιβασμός των εννοιών είναι όνειρο εφηβικών ημερών.
Δεν είσαι πια έφηβος: είσαι τριάντα παρά κάτι. Αλλά τα Χριστούγεννα εξακολουθείς να κοιτάς τον Άγιο Βασίλη με παράπονο. Μεγαλώνοντας έπεισες τον εαυτό σου πως φέρεις την ευθύνη για τις γεννήσεις και τα δώρα σου. Το παράπονο ακολουθεί η ντροπή για το αίσθημα της έλλειψης των περιττών, που ασύστολα η κοινωνία έχρισε απαραίτητα. Μια ευφορία σε τυλίγει καθώς επιβεβαιώνεις πως τα προσωπικά σου κριτήρια αξιολόγησης των ανθρώπων, των πραγμάτων και του χρόνου έχουν μεταρσιωθεί. Η ζωή σου έχει ήδη αποσαφηνίσει πόσοι θάνατοι χωράνε σε μία ζωή και πόση ζωή σε έναν θάνατο. Με επίγνωση έχεις αποφασίσει να ζεις και να μαθαίνεις αντί να οιμώζεις και να πεθαίνεις τους άλλους και τον εαυτό σου. Πλέον έχεις δημιουργήσει το δικό σου «ηρωοστάσιο». Υπεύθυνα απέρριψες τα πρότυπα των «Μέσων» και τους «Σωτήρες». Η επιστήμη σου σε έφερε ενώπιον των πληγών που χάραξε η έπαρση στο σώμα της πατρίδας. Ξέρεις: ήρωες είναι εκείνοι που δείχνουν το δρόμο για την έξοδο από το σπήλαιο. Που αποφασίζουν τα πάρουν τον κόσμο από το χέρι, στα χέρια τους, στην ανάγκη και στους ώμους τους για να τον άρουν ψηλότερα.
Πλησιάζει η τριακοστή πρώτη Δεκεμβρίου. Το Facebook αυτοκλήτως ολοκλήρωσε τον απολογισμό του 2014 και σου έδωσε ραντεβού για το επόμενο έτος. Εσύ ωστόσο δεν υποτιμάς το υπόλοιπο του έτους: κάθε οντότητα είναι ενεργή έως το τελευταίο δευτερόλεπτό της. Πράγματι, ανάμεσα στα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά χώρεσαν πλήθος γεγονότα. Στην Ασία ένα σιδερένιο πουλί χάθηκε, μαζί με 162 ανθρώπους. Το ναυάγιο της Αδριατικής θύμισε μια εναέρια τραγωδία, που το 2005 κόστισε τη ζωή σε ανθρώπους της ζωής σου. Η είδηση για το Norman Atlantic αφίχθηκε ανάμεσα σε άρθρα για το ρεβεγιόν, τις αποδράσεις, τις στιλιστικές επιλογές, τους φόρους, τις συντάξεις και τις προσφορές. Ανάμεσα σε «αποκλειστικές πληροφορίες» για τα κόμματα, το χρηματιστήριο και τις αγορές, ανάμεικτες με ιστορίες για γαστριμάργους και πεινασμένους. Συνταγές, δίαιτες, αδυνατιστικά και συσσίτια, όλα επί τάπητος. Η τραγωδία κατέστησε τα υπόλοιπα ασήμαντα. Αν ήσουν κι εσύ εκεί; Αυτή η αιώνια φιλαυτία: «[…] Δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν». Αναλογίζεσαι την αγωνία, για πράγματα «ζωτικής σημασίας» και την κατάχρηση των λέξεων. Οι λέξεις «πνιγμός», «θύελλα», «ναυάγιο» και «διάσωση» στην κυριολεξία τους λαμβάνουν άλλη διάσταση. Νιώθεις την κατάρρευση των βεβαιοτήτων και συνειρμικά αναλογίζεσαι τα ποτάμια αίματος που έρευσαν κατά το 2014 στη Συρία, τη Γάζα, το Αφγανιστάν, την Αφρική, εξαιτίας του πολέμου, του εξτρεμισμού και της ασθένειας. Τρομάζεις με τα νούμερα, με τη φρίκη πίσω από αυτά. Η σκέψη επιστρέφει στην Ελλάδα. Θλίβεσαι για την ανεργία, τη δυστυχία και τις ματαιώσεις. Κι όμως σε πείσμα των μεμψίμοιρων ανθεί η αλληλεγγύη και αναθάλλει η δράση. Προσωπικά αισθάνεσαι ευλογημένος, που μπορείς να πλάθεις όνειρα και να τα υπερασπίζεσαι. Πλέον τα δεινά δεν σε παρασύρουν στη δίνη τους αλλά λειτουργούν ως ακόνι της δύναμής σου. Στο Norman Atlantic κάπου πεντακόσια άτομα. Κι όπως σε κάθε περίπτωση αναδεικνύονται οι τύποι των ανθρώπων: εκείνοι που σπέρνουν τον πανικό και αντιδρούν υπό το κράτος του, οι άλλοι που υπακούν συντεταγμένα και τέλος οι ήρωες που παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους, ενώ οι ρήτορες και οι μοιρολάτρες τους αποκαλούν τρελούς. Πεντακόσια άτομα… περίπου… ορισμένοι θα λάμβαναν πακέτα δώρων. Όλοι ωστόσο, κάποια στιγμή φοβήθηκαν για το μακρόστενο κουτί, το κάπου στα μέτρα τους. Η ανατροπή, στις τριάντα παρά κάτι.
Δύει και η τελευταία ημέρα του έτους. Η είδηση του ναυαγίου υποχωρεί στα δελτία και τις ιστοσελίδες. Προηγούνται οι εορτασμοί, ο καιρός, οι εκλογές, τα κάλαντα και τα μηνύματα των πολιτικών, ενίοτε και τα νέα των stars και οι αστρολογικές προβλέψεις. Το εμπόριο της ελπίδας σε πληγώνει. Αναθυμάσαι την τραγωδία του Helios, παραμονή Δεκαπενταύγουστου. Ανασύρεις από το ντοσιέ σου ένα –τότε– επίκαιρο άρθρο, της Καθημερινής: «Ένας μεγάλος πέπλος θλίψης έχει σκεπάσει τις ψυχές μας[…]», είχε πει ο μακαριστός, πια, μακαριώτατος. Συναφείς ήταν και οι δηλώσεις των πολιτικών, πιο λυρικές οι περιγραφές των δημοσιογράφων. Σπαρακτικές μορφές οι συγγενείς. Οι άλλοι απλοί θεατές του «θρίλερ», της «τραγωδίας», των «μακάβριων σκηνών», του «χάους» και της «κόλασης». Μόνο ο χρόνος και η δικαιοσύνη δημιουργούν κρούστα στην πληγή των οικείων. Στα τριάντα παρά κάτι το ξέρεις καλά. Σκέφτεσαι τη ζωή ως ανοχύρωτη πόλη απέναντι στη φύση και το θάνατο. Διαπιστώνεις πως μεγαλώνοντας σκέφτεσαι· γράφεις· πράττεις· μελετάς περισσότερο και μιλάς λιγότερο. Διότι συνειδητοποίησες πως αξιόλογη είναι μόνο η κριτική των ευάριθμων, που αποδεικνύουν με λόγια κι έργα το σεβασμό τους.
Αναρωτιέσαι, κάποτε, γιατί δεν είναι όλοι οι άνθρωποι άξιοι δωρητές και λήπτες σεβασμού και αγάπης, γιατί επιλέγουν να εξολοθρεύουν την ανθρωπιά τους φαρμακώνοντας τους άλλους. Ξέρεις: όσο το κακό του καθενός αφήνεται να αναπτύσσεται, το φαρμάκι του εξαπλώνεται στην ατμόσφαιρα. Θυμάσαι τον Σεφέρη, τον Άι-Νικόλα, τα φίδια και τις γάτες: «Τον καιρό της μεγάλης στέγνιας/[…] ρημάχτηκε όλο το νησί/[…] / Μιλιούνια φίδια/[…] και φαρμακερά». Και οι γάτες: «Πεισματικές[…]/ ξολόθρεψαν τα φίδια μα στο τέλος/ χαθήκανε, δεν άντεξαν τόσο φαρμάκι». Πλέον το προαύλιο του μοναστηριού είναι γεμάτο γάτες καλοαναθρεμμένες, που δρέπουν τη δόξα των ηρωίδων της παράδοσης! «Άι-Νικόλα σώσε μας», η κραυγή εν μέσω θυέλλης. Η Αποκάλυψη των δυνάμεων της φύσης! Ξέρεις… και για τον Ελλήσποντο κι εκείνους που απαιτούσαν από τους σοφούς τιμές, δόξα και υποταγή. Το κέρδος… το φορτίο… η υποτίμηση: είναι πολλά τα χρέη του αιώνα και ας είναι μόλις δεκαπέντε παρά κάτι.
Εσύ είσαι μεγαλύτερος του έφηβου αιώνα: έζησες σχεδόν 30 χρόνια. Θυμάσαι σημαίνοντα γεγονότα και καθοριστικές στιγμές. Κάποια γεγονότα υπήρξαν έργο σου, άλλα αποτέλεσμα εκδηλώσεων της φύσης ή σημεία κληροδοτημάτων. Κάποια στιγμή κέρδισες με τα γραπτά σου έναν διαγωνισμό. Σου έδωσαν μία γλαύκα! Την ενθρόνισες στο γραφείο σου, να σε συντροφεύει τις ατελείωτες ώρες της μελέτης. Το ωραιότερο δώρο της ζωής σου! Διότι το σφυρηλάτησες, το έπλασες ενώ πλαθόσουν κι ωρίμαζες. Στα τριάντα παρά κάτι οφείλεις στην ανατέλλουσα ωριμότητα να διαβείς το σκαλοπάτι της δεκαετίας με αξιοπρέπεια. Το παρά κάτι μόνιμη επωδός. Ξέρεις πως δεν είσαι άτρωτος. Αλλά πλέον μπορείς να αντιμετωπίζεις με αξιοπρέπεια τις ανατροπές. Η μοιρολατρική απραξία δεν συνιστά επιλογή.
Κάπου εκεί, λίγο πριν τα τριάντα, έχεις ήδη διαλέξει το δρόμο σου. Σου υπενθυμίζουν πως οι άνθρωποι αλλάζουν. Εσύ επιμένεις πως η όποια αλλαγή πρέπει να στοχεύει στη βελτίωση. Ξέρεις τις δυνατότητές σου και δουλεύεις ώστε να τις αξιοποιήσεις πλήρως. Αξιολογείς το αποτέλεσμα με γνώμονα αφενός την αφετηρία, αφετέρου τους ανασταλτικούς παράγοντες. Πράγματι, το δημιούργημα μοιάζει στον πλάστη του. Κυρίως επιδιώκεις έργο-κόσμημα διότι θεωρείς πως μέρος της ευθύνης για την εξύψωση αυτού του κόσμου σου ανήκει. Η δύναμή που τρέφει τα όνειρα πηγάζει από τα πεπραγμένα. Ο κόπος για κάθε αναβαθμό εμποδίζει το ολίσθημα. Πλέον προσμένεις το επόμενο στάδιο. Αναλογίζεσαι την πορεία των μεντόρων σου και θαυμάζεις την επιρροή της. Έργα… γραπτά και απτά… η αλυσίδα φτάνει στον Ηρόδοτο και τον Όμηρο. Στα χέρια σου μια σκυτάλη και στον ώμο σου η γλαύκα, ως σύμβουλός και σύμβολο. Βρίσκεσαι στην παραγωγικότερη ηλικία. Υπόσχεσαι στον εαυτό σου πως σε ουδένα θα επιτρέψεις να κλονίσει την πίστη στις δυνάμεις σου. Αναθυμάσαι την «καθομολόγησιν» του Πτυχίου. Είχες ορκιστεί πως με τα εφόδια του σεπτού τεμένους των Μουσών θα υπηρετείς την επιστήμη σου, ώστε να καταστείς χρήσιμος στην κοινωνία, να ανυψώσεις τη ζωή «εις τύπον αρετής υπό την σκέπην της σοφίας». Νιώθεις ευγνώμων που γεννήθηκες υγιής, σε χώρα δημοκρατική και ειρηνική. Αισθάνεσαι ευλογημένος για τη στέγη, τη θέρμη, το πόσιμο νερό και τη μόρφωση. Εξοργίζεσαι με την προϊούσα περιθωριοποίηση των αξιών και των αξίων αλλά μετουσιώνεις την οργή σε αγώνα για αειθαλή δημιουργία. Αντί να φωνασκείς και να συμφύρεσαι με τους δημόσιους ρήτορες και τους αγύρτες αγωνίζεσαι ώστε να συμβάλεις στη διάσωση της φλεγόμενης πόλης. Εργάζεσαι ώστε να αποκαλύψεις τα μυστικά των αρχείων, των μουσείων και των βιβλιοθηκών· ο τεκμηριωμένος λόγος είναι το δικό σου όπλο.
Ιανουάριος 2015
Το 2015 μετρά εφτά μέρες ζωής. Την έβδομη ημέρα, την επομένη των Φωτών, η ζωή σταματά για δώδεκα απόστολους του λόγου, στην πόλη των Φώτων. Ναυάγιο πολιτισμού και ηθικής! Αποτροπιασμός! Η τρομοκρατία και η ομηρία inta portas στην κυριολεξία τους! Πάντα φοβόσουν το αίμα, το θάνατο και τους βαρβάρους! Πάντα φοβόσουν τους θεούς, που κατ’ εικόνα κι ομοίωσή τους έπλαθαν κι επέβαλλαν οι τελευταίοι. Η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι αδιαπραγμάτευτη, όπως και η υπεράσπισή της. Δεσμεύεσαι στα Φώτα πως πάντα θα γράφεις, για τη ζωή και τις αξίες. Πλησιάζοντας τα τριάντα ζητάς από τις μέρες που σου προσφέρονται να σου διανοίξουν προοπτικές δράσης. Ο σεβασμός στις αξίες, τις λέξεις και το λόγο είναι συνειδητή και υπεύθυνη επιλογή σου. Ξέρεις πως τα ποτάμια δεν επιστρέφουν. Κυρίως όμως ξέρεις πως τα νερά τους είναι οι εμβριθέστεροι γνώστες εξελισσόμενων μύθων.
Ιούνιος 2015: Υστερόγραφο
Η ροή των εξελίξεων είναι καταιγιστική! Ο «πυρετός των διαβουλεύσεων» σμίγει εκρηκτικά με το νεφόκαμα. Η ατμόσφαιρα αποπνικτική! Το ρίγος και η σύννοια υποθάλπουν εκρήξεις οργής. Με τρόπο διαπιστώνεις την κυοφορία ενός νέου εθνικού διχασμού. Διάχυτη μια οδυνηρή αίσθηση σφ-ραγίσματος. Σχεδόν ακυβέρνητο, χωρίς καύσιμα πια, το φλεγόμενο καράβι με το όνομα Ελλάς εκπέμπει σήμα κινδύνου στα περιπλέοντα σκάφη ενώ πλήρωμα κι επιβάτες καλούνται να πρωτοστατήσουν στη διάσωση, εν μέσω θυέλλης. Αγώνας, λοιπόν, για να μην σε πνίξουν τα κύματα, κουπί με σφρίγος για να σωθεί το καράβι. Ενώ νιώθεις πως ο παλιός κόσμος καταρρέει κι ένας νέος γεννιέται, ένα ελάχιστο γεγονός, η είσοδός σου στο τριακοστό έτος, συνιστά προσωπικό ορόσημο νευραλγικής σημασίας. Είσαι πλέον τριάντα! Νιώθεις πως βρίσκεσαι σε ένα σημείο ισορροπίας. Σαν να έχει μόλις ολοκληρωθεί ένα στάδιο! Σαν να είναι η ζωή σκυταλοδρομία, όπου η σκυτάλη αλλάζει δρομέα, μετά από 360 μήνες δρόμο, αφού συμπληρώθηκαν 360 μοίρες πορείας. Συνεπώς αρχίζει νέος κύκλος, ομόκεντρος αλλά αλλιώτικος, με νομοτελειακά ευρύτερη διάμετρο κι εμβαδό την κεκτημένη γνώση. Τριάντα χρόνια παρουσίας στον κόσμο· 10957 ημέρες ταξιδιού. Βήματα: προς τα εμπρός αλλά και προς τα πίσω, άλματα αλλά και παραπατήματα, βουτιές και κυρίως πετάγματα. Αληθινή ζωή λοιπόν, με στόχους και αστοχίες, παράπλευρες απώλειες και απροσδόκητα κέρδη. Στα τριάντα σμίγουν ο ενθουσιασμός της νιότης με την περίσκεψη της ωριμότητας. Στα όρια: ο φως και ο λόγος απαρέγκλιτος τρόπος ζωής. Όταν έχεις γεννηθεί τις πρώτες ημέρες του θερινού ηλιοστασίου νιώθεις πως de facto και de iure το φως είναι η μοίρα σου, συναισθάνεσαι πως έχεις το προνόμιο και την υποχρέωση να είσαι φορέας φωτός, πως πρέπει αδιάλειπτα να θηρεύεις αυτή τη συμφωνία. Όντως: ανακαλύπτεις πλέον το φως ακόμα και στο χαμόγελο της Τζοκόντας. Ο δρόμος πίσω σου και ο ορίζοντας εμπρός σου, η νεανική έπαρση και η εγρήγορση των αισθήσεων, εντείνουν την πεποίθηση πως ακόμα και η Μόνα Λίζα αφιερώνει πολύτιμα δευτερόλεπτα για να κοιτάξει εσένα! Ακόμα περισσότερο επιμένεις να κοιτάζεις κάθε βράδυ τα άστρα· πιστεύεις ακράδαντα πως σε ατενίζουν και αυτά, πως έχεις κατακτήσει μια θέση στον κόσμο, πως έχεις τη δύναμη να συμβάλεις στη βελτίωση αυτού το κόσμου! Η αντίσταση στον παραλογισμό είναι η ρότα σου. Χαμογελάς και ψιθυρίζεις αποφασισμένος λόγια φεγγοβόλου δασκάλου:
Έ τι! Απ’ αυτούς που σίγουρα μια μέρα
θα υπερισχύσουν έχω
δόξα να’χει ο Θεός απαλλαγεί[…]
θα υπάρξουν πάντοτε δύο ή τρεις
γενναίοι να βλέπουνε τον κόσμο
χωρίς σκοπιμότητα
γήρας είναι η Ιστορία
και το φρούτο ανάμεσα στα δόντια νεότης
ένα μόνο χαμόγελο –εάν είναι από πηγή– νικά
και ο κήπος βλέπει
δίνει ώθηση άξαφνη
στα μισά της ψυχής να μας προφτάσει.[3]
Προλαβαίνεις. Διότι είσαι μόλις τριάντα. Ή μάλλον… είσαι κιόλας τριάντα: συνεπώς οφείλεις να τρέξεις για να διαμορφώσεις τις εξελίξεις, με όλο το σφρίγος των τριάντα σου χρόνων, με όλη την σοφία των τριάντα αυτών ετών σου. Αποστολή σου δεν είναι μόνο να μελετάς τα ιστορικά γεγονότα αλλά και να συμβάλλεις στη δημιουργία της Ιστορίας, που θα καταγράψουν οι δικοί σου μαθητές. Διαπιστώνεις πως ουδεμία λαχτάρα μπορεί να συγκριθεί με εκείνην που βιώνεις μπροστά στο αγίνωτο που κυοφορείς, μαζί με έναν κόσμο που έχει αποτινάξει, όπως κι εσύ, τη μοιρολατρία. Τα βράδια κοιμάσαι με το ένα μάτι ανοικτό, με τον λογισμό φτερωτό, τις ημέρες πορεύεσαι στο νέο σου στάδιο. Νιώθεις πως δουλεύεις, εφ’ ώ ετάχθης, για τα μελλούμενα. Απολαμβάνεις το πικραμύγδαλο στον ουρανίσκο και τις εκδορές της τριανταφυλλιάς στα χέρια σου. Η μαγεία γητεύσει τον πόνο· ο πόνος του καθενός μαγιά για την αναδόμηση του κόσμου!
[1] Ελληνικός Πολιτιστικός Όμιλος Κυπρίων Ελλάδος, Στ΄ Παγκόσμιος Λογοτεχνικός Διαγωνισμός, Αριστείο στην κατηγορία Δοκίμιο. Απονομή: Αθήνα 10 Ιανουαρίου 2016.
[2] Οδυσσέας Ελύτης, Εκ του Πλησίον.
[3] Οδυσσέας Ελύτης, «Ο κήπος βλέπει», Τρία ποιήματα με σημαία ευκαιρίας.