Η Σοφή Βασίλισσα και το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο[1]
Τον Σεπτέμβριο του 2017, λίγες μέρες μετά το πρώτο σχολικό κουδούνι, η Ράνια έγινε εννιά χρονών.
Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε με το ξύπνημα, πριν καν χαράξει, ήταν το απογευματινό πάρτι.
Οι περισσότεροι συμμαθητές της είχαν υποσχεθεί πως θα γιόρταζαν μαζί της, ο ταλαντούχος Οδυσσέας θα έπαιζε κιθάρα και η μαμά βρισκόταν ήδη στην κουζίνα ετοιμάζοντας εξαίσια συριακά εδέσματα.
Αργότερα, στον δρόμο για το σχολείο, το μυαλό της φτερούγισε στον Σεπτέμβριο του 2014 και στα πρώτα της «προσφυγικά» γενέθλια. Τότε, στρυμωγμένη, έγκλειστη ουσιαστικά στο κέντρο «φιλοξενίας» μαζί με άλλους εκατό περίπου συμπατριώτες της και αδύναμη σαν κλαράκι έκλαιγε ολημερίς ζητώντας από την μαμά να επιστρέψουν στο Χαλέπι, στο σπίτι και στον μπαμπά, και ας κινδύνευαν από τους βομβαρδισμούς, τις σφαίρες και τους αντάρτες.
Μέσα σε τρία χρόνια η τρομαγμένη, σιωπηλή «τοσοδούλα» μεταμορφώθηκε σε λυγερή δεσποινίδα και θαρρετή μαθήτρια και συνάμα πλαισιώθηκε από πολλούς φίλους, μικρούς και μεγάλους. Χάρη σε αυτούς ένιωθε πλέον την Κύπρο δεύτερη πατρίδα, μιλούσε τα ελληνικά όπως και τη μητρική της γλώσσα και εξημέρωνε τα προβλήματα με χαμόγελο. Άλλωστε, όπως εξηγούσε και η σπουδαία δασκάλα της, η δεσποινίς Ουρανία, παλεύοντας με τις δυσκολίες οι άνθρωποι γίνονται σοφότεροι, δυνατότεροι, εσωτερικά πλουσιότεροι και ωραιότεροι. «Το διαμάντι δεν είναι παρά το προϊόν της μακρόχρονης και πεισματικής προσπάθειας ορισμένων ανθρώπων ν’ απαλείψουν το μαύρο μέρος της μοίρας τους», τους φανέρωσε μια μέρα και τα παιδιά έμειναν να την κοιτούν με θαυμασμό. Αφού η δασκάλα πληροφόρησε πως οι στίχοι ανήκαν στον σπουδαίο ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, όλοι μαζί αποφάσισαν να τους σχηματίσουν με μεγάλα γράμματα στην πινακίδα.
Πράγματι, η κυρία Ουρανία και ο Ελύτης είχαν δίκιο. Εάν η Ράνια δεν ξεριζωνόταν από τη Συρία και δεν έφτανε πρόσφυγας στην Κύπρο, ούτε πόσο σημαντική ήταν η προπολεμική καθημερινότητά της στην πατρίδα θα συνειδητοποιούσε ούτε την αξία της φιλίας και της αλληλεγγύης θα κατανοούσε. Και η ίδια, όμως, προσπάθησε πάρα πολύ για να βρει ή μάλλον για να πλάσει μέσα από τη μαυρίλα, στην οποίαν βρέθηκε, το διαμάντι της. Όλα λοιπόν τα παιδιά της τάξης αγαπούσαν τη νεαρή δασκάλα με τα φωτοβόλα θαλασσιά μάτια και τα φλογοκόκκινα μαλλιά, αλλά η Ράνια είχε και άλλους, ιδιαίτερους λόγους να τη λατρεύει!
* * *
Καταρχάς, τον φοβερό πρώτο Σεπτέμβρη της προσφυγιάς η δεσποινίς πάσχισε ώστε η Ράνια και η μαμά Γιασμίν να μεταφερθούν από το ζοφερό «κέντρο φιλοξενίας» στο ευήλιο ισόγειο της τριώροφης πολυκατοικίας της κυρίας Αγγελικής. Η τελευταία, αφού καλωσόρισε τις δύο «φιλοξενούμενες» με κυπριακές λιχουδιές και δώρα, δήλωσε πως μπορούσαν να μείνουν στο διαμέρισμα για όσο καιρό χρειαζόταν, «δωρεάν φυσικά». Επίσης, φρόντισε ώστε η παιδίατρος μαμά να προσληφθεί σε κλινική οικογενειακού φίλου, καταρχάς ως νοσοκόμα. Καθώς η Γιασμίν κλαίγοντας από χαρά δεν έπαυε να ευχαριστεί, η κυρία Αγγελική της περιέγραψε πώς το 1974 η ίδια είχε διωχθεί από το σπίτι της στην Κερύνεια και πώς νωρίτερα, το 1922, η ομώνυμη γιαγιά της είχε φτάσει στο νησί πρόσφυγας επίσης, από τη Σμύρνη. Εφόσον γιαγιά και εγγονή είχαν καταφέρει να ορθοποδήσουν χάρη σε ανθρώπους, οι οποίοι τους άνοιξαν την καρδιά και το σπίτι τους, η ίδια δεν μπορούσε παρά να προσεγγίζει με ανάλογη συμπάθεια όσους βίωναν παρόμοιες συμφορές.
Με το πέρασμα των εβδομάδων η αεικίνητη μαμά εξελίχθηκε σε απαραίτητη βοηθό του μαιευτήρα ενώ ο μοναχογιός της κυρίας Αγγελικής, ο παντογνώστης Οδυσσέας, έγινε ο πρώτος κύπριος φίλος της Ράνιας. Όταν μάλιστα ο δεκάχρονος της εκμυστηρεύτηκε πως μετά το τροχαίο που τον καθήλωσε στο αμαξίδιο ένιωθε πως ακόμα και οι παλιοί του φίλοι βαριούνταν μαζί του, εκείνη τον διαβεβαίωσε πως απολάμβανε όσο τίποτε άλλο τα «μαθήματα ελληνικών» μαζί του. Του είπε, επίσης, πως θα ήταν πάντα ο καλύτερός της φίλος και πως όταν μεγάλωνε θα γινόταν καλύτερος δάσκαλος και από τη δεσποινίδα Ουρανία.
Έτσι, λοιπόν, αφού διευθετήθηκε το ζήτημα της στέγασης, η δασκάλα ανέλαβε, με άξιο βοηθό τον Οδυσσέα, την κατ’ ιδίαν διδασκαλία της «λιλιπούτειας ηρωίδας». Και αυτό διότι, όπως εξήγησε και στη μαμά της, η Ράνια θα έπρεπε και θα μπορούσε την επόμενη χρονιά να εγγραφεί στη Β΄ Δημοτικού, μαζί με τα άλλα παιδιά της ηλικίας της. «Μπράβο Ράνια! Είσαι αξιοθαύμαστη!», την επαινούσε και η μαθήτρια κατέβαλλε όλο και μεγαλύτερες προσπάθειες.
«Και εμένα στο σχολείο με φώναζαν Ράνια!», αποκάλυψε μια μέρα η δασκάλα. «Στα αραβικά Ράνια σημαίνει βασίλισσα!», εξήγησε η μαθήτρια. Μετά από τρεις μήνες μαθημάτων η δεσποινίς Ουρανία έστειλε από τον υπολογιστή επιστολή στον γιατρό μπαμπά της Ράνιας, που εξακολουθούσε να βρίσκεται στην εμπόλεμη Συρία. Καθώς η δασκάλα τον συνεχάρη για τη φιλομάθεια της κόρης του, ο χειρουργός, αφού ευχαρίστησε για την πολύτιμη στήριξη, τόνισε πως τα επιτεύγματα της Ράνιας αποτελούσαν πηγή δύναμης.
* * *
Όπως ήταν βεβαίως αναμενόμενο, τον Σεπτέμβρη του 2017 οι μαθητές της τρίτης τάξης ζητωκραύγασαν όταν έμαθαν πως υπεύθυνη του τμήματός τους θα ήταν για δεύτερη φορά η δεσποινίς Ουρανία. «Θέλω να δείτε και την τάξη αυτή ως ένα συναρπαστικό ταξίδι, γεμάτο γνώσεις και περιπέτειες!», συμβούλευσε η δασκάλα, μόλις τα παιδιά ησύχασαν. Ακολούθως, περιέγραψε τα καινούρια «τοπία» που θα εξερευνούσαν. Για τη Ράνια, που ήθελε να γίνει συγγραφέας, το σημαντικότερο «τοπίο» ήταν η εξέλιξη του γραπτού λόγου!
Στα τέλη μάλιστα του μήνα, μετά την παρακολούθηση θεατρικής παράστασης βασισμένης στον Μικρό Πρίγκηπα και συζήτηση αναφορικά με την αξία της φιλίας, η δεσποινίς ζήτησε από τα παιδιά να περιγράψουν γραπτώς έναν «παράξενο φίλο». Μάλιστα, υποσχέθηκε πως οι καλύτερες εκθέσεις θα διαβάζονταν στην τάξη και πως ο «άριστος συγγραφέας» θα έπαιρνε ως βραβείο μία πολυτελή έκδοση του Μικρού Πρίγκηπα. Η μικρή Σύρια ενθουσιάστηκε μόλις το άκουσε καθώς, αν έγραφε καλά, θα μπορούσε να συστήσει και στους συμμαθητές της το μαύρο φλαμίνγκο, δηλαδή το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο της!
Το μαύρο φλαμίνγκο εντοπίστηκε πρώτη φορά στην Κύπρο, στην αλυκή του Ακρωτηρίου, τον Μάρτιο του 2015 και η Ράνια πληροφορήθηκε το «εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο» από την τηλεόραση. Η φυσιολογική εξαφάνιση του αποδημητικού πουλιού τον Μάιο δημιούργησε στο κορίτσι φόβους για τη ζωή. Και αυτό διότι αφενός το είχε αγαπήσει, αφετέρου γνώριζε βιωματικά πως πολλοί άνθρωποι δεν συμπαθούσαν τους μετανάστες, ιδίως τους παράξενους. Συνεπώς, όταν τον επόμενο Ιανουάριο η προσφυγοπούλα έμαθε για την επανεμφάνιση του πτηνού, ένιωσε ανείπωτη αγαλλίαση. Ακολούθως, ζήτησε από τη δεσποινίδα Ουρανία περισσότερες πληροφορίες για τα φλαμίνγκος.
Η πολυμαθής δασκάλα της εξήγησε πως τα κατά κανόνα ροζ ή λευκά ψηλόλιγνα φλαμίνγκος μετανάστευαν το φθινόπωρο στις αλυκές της Κύπρου και έμεναν εκεί ως την άνοιξη, διότι στις πατρίδες τους, δηλαδή στη βορειοανατολική Ευρώπη και την Ασία, το κρύο ήταν τσουχτερό. «Πώς βρίσκουν το δρόμο και πηγαινοέρχονται; Εμείς στη βάρκα χαθήκαμε…», αναρωτήθηκε η κοπέλα. «Τα φλαμίνγκος φημίζονται για την αλάνθαστη εσωτερική φωνή, τη μνήμη, την ακοή και την όσφρησή τους. Επιπλέον, κατά τις περιπλανήσεις έχουν συμπαραστάτες τον ήλιο, τη γη, τα άστρα και τον άνεμο», έλυσε την απορία η δασκάλα.
«Πολλοί λένε πως μόνο τα άσπρα και ροζ φλαμίνγκος είναι ωραία. Μάλιστα, θεωρούν πως εξαιτίας της ασχήμιας του το μαύρο δεν θα ζευγαρώσει ποτέ. Εγώ όμως πιστεύω πως το μαύρο φλαμίνγκο είναι το ομορφότερο διότι είναι ξεχωριστό! Επίσης μου θυμίζει τη διαμαντένια καρδούλα, που μου χάρισε ο μπαμπάς πριν τον αποχαιρετισμό. Μάλιστα με συμβούλεψε, όποτε νιώθω φόβο και μοναξιά, να το λέω στο διαμάντι και αυτό θα του μεταφέρει το μήνυμα». «Έχεις δίκιο βασίλισσα! Δυστυχώς οι περισσότεροι εμπιστεύονται για την κρίση τους μόνο τη λογική ή και το συμφέρον. Εσύ όμως, ως έξυπνο και ευαίσθητο κορίτσι, αξιολογείς το φλαμίνγκο, τους ανθρώπους και τον κόσμο γενικότερα αξιοποιώντας την καρδιά, το μυαλό και τα μάτια μαζί».
«Ο μπαμπάς μου λέει πως οι άνθρωποι που δεν χρησιμοποιούν την καρδιά ή δεν την διατηρούν καθαρή κάνουν πολλά λάθη». «Σου το έχω πει ξανά και το επαναλαμβάνω: είσαι ευλογημένη που έχεις ένα σοφό μπαμπά αλλά και εκείνος είναι τυχερός που έχει μια χαρισματική κόρη!». «Μου λείπει πολύ! Όταν μαθαίνει για την πρόοδο μου, τονίζει πως τα νέα του δίνουν φτερά. Δυστυχώς, όμως, με αυτά δεν μπορεί να έρθει εδώ, όπως το μαύρο φλαμίνγκο!». «Θέλεις την Κυριακή, αν είναι καλός ο καιρός, να πάμε στη λίμνη, να γνωρίσεις και από κοντά το θαυμαστό φλαμίνγκο;», ρώτησε η δεσποινίς Ουρανία και η Ράνια της απάντησε με ένα σιροπιαστό φιλί.
«Ήλιε μου, μην τεμπελιάσεις την Κυριακή! Θέλω τόσο πολύ να συναντήσω το φλαμίνγκο μου!», παρακαλούσε το κορίτσι από την Τρίτη ως το Σάββατο. Εισακούοντας την παράκληση την Κυριακή ο Ήλιος έλουσε την Κύπρο με το διαυγέστερο φως του για χάρη της κοπελίτσας με τη λαμπερή καρδιά. «Είναι μια υπέροχη αλκυονίδα ημέρα!», παρατήρησε η δεσποινίς Ουρανία καθώς ταξίδευαν. «Τι σημαίνει αλκυονίδα;». «Αλκυονίδες ονομάζονται οι ηλιόλουστες μέρες που χαρίζει ο Γενάρης στην αλκυόνα, ένα πανέμορφο πουλί με γαλάζια φτερά, για να κλωσά τα αυγά της!».
«Ήλιε μου σε παρακαλώ, πες στο φλαμίνγκο να εμφανιστεί!», ευχήθηκε σιωπηλά η Ράνια, όταν λίγο αργότερα διαπίστωσε πως στη λίμνη υπήρχαν μόνο λευκά και ροζ φλαμίνγκος. «Να του εξηγήσεις πως ήρθα να το δω από αγάπη και όχι από περιέργεια», προσέθεσε. Το μοναδικό μαύρο φλαμίνγκο δεν αγαπούσε τη δημοσιότητα, αλλά εκείνο πρωί αποφάσισε να παρουσιαστεί για να γνωρίσει το ξεχωριστό κορίτσι από τη Συρία! Τόσο η εσωτερική του φωνή όσο και ο Ήλιος το είχαν διαβεβαιώσει πως η Ράνια θα μπορούσε να γίνει η καλύτερη άφτερη φίλη του στην Κύπρο! «Είναι μετανάστρια στο νησί όπως και εσύ. Τα μαλλιά και τα μάτια της έχουν το χρώμα των φτερών σου και η καρδιά της είναι καθαρή, όπως και η δική σου!», εξήγησε ο Ήλιος.
«Ευχαριστώ κύριε Ήλιε!», ψιθύρισε η Ράνια, μόλις στην παρέα των λευκών και ροζ φλαμίνγκος προστέθηκε ουρανοκατέβατο το μαύρο. «Μαύρο φλαμίνγκο, είσαι πανέμορφο!», φώναξε. Όταν το φλαμίνγκο γύρισε η Ράνια κατενθουσιασμένη πρόσθεσε: «Κυρίως είσαι πανέξυπνο! Θες να γίνουμε φίλοι;». Τότε το φλαμίνγκο έγειρε με χάρη τον μακρύ λαιμό. «Σ’ αγαπώ Διαμαντένιο Φλαμίνγκο! Είσαι το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο μου!», φώναξε καθώς το φλαμίνγκο πετούσε ψηλά, για να ευχαριστήσει τον Ήλιο για την ξεχωριστή φίλη.
Αφού η Ράνια και το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο έγιναν φίλοι, εκείνο φτερούγιζε συχνά στα όνειρά της. Ένα ξημέρωμα, εν μέσω κατακλυσμού, η Ράνια ονειρεύτηκε πως το φλαμίνγκο έσωζε τα προσφυγόπουλα μιας βάρκας από βέβαιο πνιγμό. Ένα καυτό μεσημέρι το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο της μετέφερε νέα από τον μπαμπά, που για μέρες δεν απαντούσε στα μηνύματα της μαμάς. «Ο μπαμπάς σου στέλνει πολλά φιλιά. Θα επικοινωνήσει σύντομα», την πληροφόρησε. Όταν ο μπαμπάς τηλεφώνησε, η Ράνια τον ενημέρωσε για το φλαμίνγκο και εκείνος της τόνισε πως ήταν ευλογημένη, που είχε έναν τέτοιο σύμβουλο.
* * *
Αυτός ο φτερωτός φίλος θα ήταν, λοιπόν, ο πρωταγωνιστής της περιγραφής, που ζήτησε η δεσποινίς Ουρανία. Το απόγευμα, αφού τελείωσε στα γρήγορα τα υπόλοιπα μαθήματα, η Ράνια άνοιξε το τετράδιο του Σκέφτομαι και Γράφω. «Θέλω να γράψω μια έκθεση αντάξια του Διαμαντένιου Φλαμίνγκο», εκμυστηρεύτηκε στην ηλιαχτίδα που χοροπήδησε στο γραφείο της. Αφού σκέφτηκε για λίγο πώς θα μπορούσε να βοηθήσει, η φωτεινή ηλιοκόρη φίλησε απαλά τη Ράνια στο μέτωπο και όταν τα βλέφαρα της κοπέλας έκλεισαν κάλεσε το όνειρο.
Ονειρεύτηκε, λοιπόν, η Ράνια πως η δεσποινίς Ουρανία διάβαζε στην τάξη την περιγραφή του Παράξενου Φίλου της. Μόλις η ανάγνωση ολοκληρώθηκε ο Οδυσσέας, λαχανιασμένος από το τρέξιμο, άνοιξε την πόρτα της αίθουσας φωνάζοντας πως έφτασαν το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο και ο «γιατρός». Λάμποντας ολόκληρη η Ράνια πέταξε σαν πουλί στην αγκαλιά του μπαμπά.
Ενώ βρισκόταν ακόμη στην αγκαλιά του «γιατρού», η Ράνια ξύπνησε. «Εσείς του κόσμου οι σοφοί/ για δώστε απάντηση σωστή / Ποιος έχει το χρυσό κλειδί / όπου ανοίγουν οι ουρανοί;»[2] τραγουδούσε δυνατά, με τη συνοδεία κιθάρας, στο επάνω πάτωμα ο Οδυσσέας. «Ποιος έχει το χρυσό κλειδί / όπου ανοίγουν οι ουρανοί;», ψιθύρισε αυθόρμητα και η Ράνια. «Όλοι όσοι αγαπάμε και μας αγαπούν!», απάντησε η καρδιά.
Γεμάτη έμπνευση η Ράνια πήρε το μολύβι στα δάκτυλα. Εκείνο, μαγεμένο από τα συναισθήματα, τις μνήμες και τα όνειρα της Ράνιας και ενθουσιασμένο από την κιθάρα του Οδυσσέα άρχισε να χορεύει, σπέρνοντας τις γραμμές με καθαρογραμμένες προτάσεις. Ούτε που κατάλαβε η κοπελίτσα πώς πέρασαν δυο ολόκληρες ώρες και πώς η φιλία της με το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο κέντησε τρεις ολόκληρες σελίδες! Περήφανη για το αποτέλεσμα έτρεξε στη βεράντα για να προλάβει να πει στον Ήλιο το απαραίτητο «ευχαριστώ» για τη βοήθεια.
«Εύγε!», έγραψε την επομένη κάτω από την περιγραφή η δεσποινίς Ουρανία. Ακολούθως, όπως ακριβώς και στο όνειρο, διάβασε την «εξαιρετική» έκθεση στην τάξη. Μόλις τελείωσε είκοσι ζευγάρια χέρια άρχισαν να χειροκροτούν δυνατά. Ακολούθως, όλοι συμφώνησαν πως η Ράνια άξιζε να λάβει, μαζί με τους επαίνους, και το βραβείο, δηλαδή τον Μικρό Πρίγκηπα. Φυσικά, το βράδυ η Ράνια περιέγραψε στον μπαμπά λεπτομερώς τόσο το όνειρο όσο και την ονειρική υποδοχή του γραπτού της.
Το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο εμφανίστηκε για τρίτη φορά στην Κύπρο τον Νοέμβριο του 2017. Η δεσποινίς Ουρανία και η Ράνια το επισκέφτηκαν και πάλι, αυτή τη φορά μαζί με ολόκληρη την τρίτη τάξη. «Σε παρακαλώ Διαμαντένιε Φίλε, φέρε μου τον μπαμπά! Βοήθα επίσης τον Γενάρη να πετύχει η επόμενη εγχείρηση του Οδυσσέα και την άνοιξη αληθινά να τρέχει», παρακάλεσε. Ο φίλος έσκυψε ευγενικά τον λαιμό και ύστερα φτερούγισε, πέρα από την αγέλη. Η εσωτερική φωνή της Ράνιας ειδοποίησε πως το φλαμίνγκο θα έκανε το παν για την εκπλήρωση της διπλής παράκλησης.
Πράγματι, μερικές μέρες αργότερα, επιστρέφοντας από το σχολείο η Ράνια βρήκε τον μπαμπά να την περιμένει δίπλα στο χριστουγεννιάτικο ελατάκι, ταλαιπωρημένος αλλά γερός, με το «Σκέφτομαι και Γράφω» στα χέρια. «Με έφερε το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο!», εξήγησε συνοπτικά στη φεγγοβόλα «βασίλισσά» του, η οποία πλέον ένιωθε βέβαιη πως και ο Οδυσσέας σύντομα θα περπατούσε.
«Δεν πρέπει να λείπεις από το χειρουργείο! Και όταν επιστρέψει στο σπίτι πρέπει να αναλάβεις εσύ τη φροντίδα του! Εκείνος άνοιξε την πόρτα για να μπεις! Και η μαμά του μας άνοιξε την καρδιά και το σπίτι της», διέταξε τον μπαμπά, ενθυμούμενη και τα λόγια της κυρίας Αγγελικής. Πράγματι, ο καθηγητής κατάφερε να είναι παρών στο πολύωρο χειρουργείο και κυρίως επωμίστηκε την ευθύνη της κατ’ οίκον παρακολούθησης κατά τους μήνες που ακολούθησαν τη δύσκολη αλλά επιτυχή εγχείρηση.
Στα τέλη Μαρτίου ο μπαμπάς, η Ράνια και ο Οδυσσέας ταξίδεψαν μαζί στην αλυκή αναζητώντας, κατά την ηλιόλουστη βόλτα τους, το Διαμαντένιο Φλαμίνγκο για το κατευόδιο και το απαραίτητο «Ευχαριστώ».
[1] Γ΄ Βραβείο Παιδικού – Εφηβικού Διηγήματος στον 7ο Διεθνή Λογοτεχνικό Διαγωνισμό 2018 του Ομίλου για την UNESCO Τεχνών, Λόγου & Επιστημών Ελλάδος. Αφιερωμένο στις Αλκυονίδες Κύπρου, οι οποίες με το έργο τους δημιουργούν αλκυονίδες ημέρες, οάσεις και άλλα θαύματα, κυρίως για παιδιά και νέους, που απειλούνται από δυσμενείς καταστάσεις. Βλ. . Ανέμη 28 (2020), σ. 118-123.
[2] Οδυσσέας Ελύτης, «Το χρυσό κλειδί» (από τη συλλογή: Τα Ρω του Έρωτα, 1972).