Γαλλικά μαθήματα για τις εκλογές
Τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία προκάλεσαν μεγάλες ανατροπές στο πολιτικό σκηνικό
Αποκάλυψαν μία πρωτοφανή αποχή -πέραν του μισού εκλογικού σώματος-, περιόρισαν τη δυναμική του νεοεκλεγέντος Προέδρου Εμ. Μακρόν, με τη σχετική πλειοψηφία που θα έχει πλέον στη γαλλική Εθνοσυνέλευση και κατέγραψαν τη «θυμωμένη ψήφο» των πολιτών, η οποία τελικά διόγκωσε τα ποσοστά των αντισυστημικών άκρων της Λεπέν και του Μελανσόν.
Η νέα πολιτική συνθήκη που διαμορφώνεται εκτιμάται ότι θα έχει πολλαπλές επιπτώσεις για τη Γαλλία, αλλά και ευρύτερα για την Ευρώπη στην κρίσιμη περίοδο που διανύουμε, με τα μέτωπα της ακρίβειας, του πληθωρισμού, της γεωπολιτικής και της ενεργειακής κρίσης ανοικτά.
Τα μαθήματα και τα παθήματα αυτού «δημοκρατικού σοκ» δεν είναι αδιάφορα για την Ελλάδα, που βρίσκεται ήδη σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο.
Πρώτα από όλα αυτές οι εκλογές επιβεβαίωσαν ότι οι πολίτες των οποίων η καθημερινότητα βυθίζεται στην ακρίβεια, στην απώλεια εισοδήματος, στην κοινωνική, οικονομική και εργασιακή ανασφάλεια, δεν συγκινούνται από γενικόλογες διακηρύξεις περί μελλοντικής ανάκαμψης. Αντιδρούν θυμωμένα στις εκλογές και δεν διστάζουν να πριμοδοτήσουν τις πλέον λαϊκιστικές και αντισυστημικές δυνάμεις, προκαλώντας ακόμα και τον κατακερματισμό του πολιτικού συστήματος. Αυτό το είχαμε βιώσει στην Ελλάδα της κρίσης, με τα γνωστά διαλυτικά αποτελέσματα.
Σε αυτές τις εκλογές, επίσης, έσπασε το περίφημο «δημοκρατικό μέτωπο» που κρατούσε πολιτικά απομονωμένη την ακροδεξιά στη Γαλλία για πάνω από τριάντα χρόνια. Έτσι είδαμε σε πολλές περιπτώσεις, να υπερψηφίζεται με άνεση και «ακομπλεξάριστα» ένας υποψήφιος της Λεπέν προκειμένου να χάσει ο υποψήφιος του Μακρόν ή αντίστοιχα αλλού του Μελανσόν. Αυτό έφερε ογδόντα εννιά βουλευτές της Εθνικής Συσπείρωσης της Λεπέν στην Εθνοσυνέλευση, αλλά και την «κανονικοποίηση» της ακροδεξιάς ως δεύτερης πολιτικής δύναμης της αντιπολίτευσης, έχοντας απορροφήσει και ριζοσπαστικοποιήσει ένα μεγάλο μέρος της παραδοσιακής ρεπουμπλικανικής συντηρητικής παράταξης.
Ωστόσο, οι πολίτες απάντησαν θυμωμένα και στη βεβαιότητα-απαίτηση του Εμ. Μακρόν για αυτοδυναμία, ώστε να μπορέσει να ολοκληρώσει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμά του. Απέρριψαν τελικά την αυτοδυναμία- την οποία φαίνεται να εκλάμβαναν εδώ και καιρό ως παντοκρατορία- όχι μόνο ως επιδιωκόμενο αυτοσκοπό, αλλά και ως μέθοδο Διακυβέρνησης. Για πρώτη φορά στην 5η Γαλλική Δημοκρατία, νεοεκλεγείς Πρόεδρος είναι αναγκασμένος να αναζητήσει κυβερνητικές συμμαχίες σε περιορισμένες δεξαμενές κοινοβουλευτικών δυνάμεων. Το κομματικό και πολιτικό σύστημα που σάρωσε με την εμφάνισή του ο Μακρόν το 2017, ανασυντάχθηκε μέσα από αδιόρατες κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες και επέστρεψε πέντε χρόνια μετά με τη μορφή των δύο αντισυστημικών άκρων της Λεπέν και του Μελάνσον.
Το μάθημα είναι ότι αφενός η επιμονή στην αυτοδυναμία μπορεί να μεταβληθεί, στις σημερινές συνθήκες πολλαπλών κρίσεων, σε μία αποσταθεροποιητική παράμετρο του πολιτικού συστήματος και αφετέρου το ενδεχόμενο των συνεργασιών πρέπει να προετοιμάζεται με πολιτικές και προγραμματικές συγκλίσεις πριν όπως και μετά τις εκλογές. Ο κίνδυνος της αντισυστημικής ψήφου και της ανάκαμψης λαϊκιστικών δυνάμεων μεγαλώνει όσο περισσότερο αναντίστοιχη εμφανίζεται η κυβερνητική αυτοδυναμία σε σχέση με τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας. Σε μία τέτοια συνθήκη, αυτό που συρρικνώνεται και περιορίζεται είναι το πολιτικό Κέντρο, όπως έδειξαν και οι γαλλικές εκλογές.
Συνεπώς, οι κυβερνητικές συνεργασίες δεν είναι μια απευκταία και αναγκαστική λύση, αλλά καθοριστικός παράγοντας, πλέον, των πολιτικών εξελίξεων, τις οποίες διαμορφώνει η λαϊκή εντολή και μόνο αυτή.
Άλλως, τα μαθήματα μετατρέπονται σε παθήματα.
- Ο Θεόδωρος Π. Παπαθεοδώρου είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, πρ. Υφυπουργός