Καλημέρα, καλησπέρα, καληνύχτα Τζόναθαν…
Τους ρώτησα αν μπορώ να καθίσω δίπλα τους και οι δύο νεαροί Αφρικανοί μου έκαναν χώρο σ’ αυτό το παγκάκι κοντά στους πανύψηλους και σκιερούς φύκους στη συμβολή των πεζοδρόμων Λήδρας-Ονασαγόρου.
Αυτό είναι για χρόνια τώρα το υπαίθριο στέκι φοιτητών, μεταναστών και αιτητών ασύλου από χώρες της Αφρικής αλλά και Πακιστανών, Σριλανκέζων, Ινδών και Αράβων που συναθροίζονται παρατηρώντας εντατικά γύρω τους, διψασμένοι γι’ αυτό που στερούνται τόσο πολύ στην Κύπρο, δηλαδή την αναγνώριση και την προσοχή των άλλων.
Μου έτυχε συχνά ν’ ακολουθήσω γι’ αρκετά λεπτά το βλέμμα τους και να προσπαθήσω να δω κι εγώ ό,τι βλέπουν, απ’ την οδυνηρή θέση του απαρατήρητου θεατή που παρατηρεί τη ζωή να συμβαίνει γύρω του, χωρίς καμιά ελπίδα ότι οι άλλοι θα τον αφήσουν να συμμετέχει.
Τους έχω γνωρίσει μέσα από το ρεπορτάζ για πολλά χρόνια έτσι όπως ζουν συνωστισμένοι σε γυμνά μίζερα δωμάτια χωρίς έπιπλα ή κλιματισμό, έχοντας δικά τους μόνο τα ρούχα που φορούν, με πολλούς να τη βγάζουν με ένα σάντουϊτς τη μέρα – αλλά χαμογελούν και συζητούν ζωηρά μεταξύ τους και χαίρονται που ξυπνούν ζωντανοί κάθε πρωί.
Ο Τζόναθαν σκάλισε το όνομα του στο σημειωματάριο μου με μικροσκοπικά γράμματα στα αγγλικά:
Nwodoh Jonathan Nhamdi.
Είναι 33 χρόνων, ήρθε από την πατρίδα του τη Νιγηρία μόλις πριν ένα χρόνο και κάτι μήνες στην Κύπρο όπου και ζήτησε πολιτικό άσυλο.
Τον ρώτησα τι συμβαίνει στη χώρα του και αν κινδυνεύει εκεί.
Μου είπε ότι είναι χριστιανός και μου μίλησε για «θρησκευτικό πόλεμο όπου φανατικοί ισλαμιστές σκοτώνουν, καταστρέφουν τις σοδειές και διαπράττουν φοβερά εγκλήματα» – μια κόλαση που τον έφερε στη Λευκωσία, σε έναν άλλο «πόλεμο», όπου επίσης απειλείται η ύπαρξη και η ταυτότητά του και όπου αναγκάζεται να τη διεκδικεί κάθε στιγμή της μέρας γιατί απλά είναι…αλλοδαπός.
Μου είπε ότι θέλει να μείνει στο νησί και ότι προσπαθεί να μάθει ελληνικά που του φαίνονται πολύ δύσκολα.
«Έμαθα μερικές λέξεις όπως καλημέρα, καλησπέρα και καληνύχτα κι ελπίζω να μάθω περισσότερες», μου είπε.
Ο Γιώργος Χριστοφόρου George Christoforou μας φωτογραφίζει και…γίνεται μέρος αυτού του χρονογραφήματος…ρωτά τον Τζόναθαν πώς έγινε και φορά φανέλα με το λογότυπο του ΑΠΟΕΛ – που εγώ δεν είχα προσέξει.
Ο Νιγηριανός γέλασε και είπε ότι την αγόρασε «γιατί του αρέσει το ΑΠΟΕΛ», χωρίς να δώσει περισσότερες εξηγήσεις.
Υποθέτω πως το θέμα δεν είναι το ΑΠΟΕΛ, είναι η ιδέα μιας οντότητας που τον παρηγορεί και τον συνδέει – με κάποιο αφηρημένο, αλλά πολύ πραγματικό για τον ίδιο, τρόπο – με τον τόπο και με τους ανθρώπους.
Που τον κάνει να νιώθει λιγότερο μόνος και πιο ορατός.
Ότι κάπως…ανήκει.
Πάντως οι μάσκες που φοράμε μας φέρνουν σε μια κατάσταση…χειροπιαστής συνάφειας και εξαφανίζει αυτόματα την όποια απόσταση θα έβλεπε κάποιος άλλος ότι υπάρχει μεταξύ μας.
Σκέφτηκα ακόμα ότι μας ενώνει κι ένας άλλος ισχυρότερος δεσμός – το ότι δεν είναι μόνο αυτός περαστικός από αυτό το παγκάκι στη Λήδρας και στον κόσμο, αλλά κι εγώ και όλοι γύρω μας.
Φαντάστηκα για λίγο τον εαυτό μου ότι είμαι κι εγώ ένας αιτητής ασύλου.
Ένας άνθρωπος που…δεν υπάρχει για τους άλλους.
Νιγηριανός στην οδό Λήδρας. Ένας Σριλανκέζος ή ένας Πακιστανός στην παλιά Λευκωσία.
Θα ήμουν μονίμως σε μια κατάσταση παραζάλης γιατί θα αδυνατούσα να καταλάβω τους παράξενους ανθρώπους αυτού του νησιού – και το πρόβλημα δεν θα ήταν η άγνοιά μου των ελληνικών.
Θα μου προκαλούσαν σύγχυση οι τρόποι τους και θα προσπαθούσα ν’ αντιληφθώ γιατί όταν απευθύνονται σε μένα, θέλουν να μου δείχνουν πόσο σπουδαίοι είναι αυτοί και πόσο ασήμαντος είμαι εγώ.
Και θα έμενα με την απορία γιατί με αντιμετωπίζουν σαν ένα βλάκα χωρίς μυαλό ή σαν ένα…φάντασμα χωρίς αισθήματα κι επιθυμίες.
Νομίζεις είναι εύκολο κι απλό;
Έλα μια στιγμή στη θέση μου, να είσαι στην Κύπρο ένας Πακιστανός, ή ένας Σριλανκέζος, ή ένας Νιγηριανός…που ξέρει μόνο το καλημέρα, το καλησπέρα και το καληνύχτα.
Καλημέρα, καλησπέρα και καληνύχτα Τζόναθαν.
Σου εύχομαι κουράγιο και υπομονή στο πέρασμα σου από το νησί της Κύπρου. Κουράγιο και υπομονή είναι ωραίες λέξεις με ένα δικό τους βάρος στα ελληνικά.
Θα εισηγούμουν να είναι οι επόμενες που θα μάθεις.
- Το χρονογράφημα μου αυτό δημοσιεύεται σήμερα Κυριακή 6 Ιουνίου 2021 στον “Φιλελεύθερο”.