Πώς οι γονείς μπορούν να γίνουν αρωγοί της νεανικής επιχειρηματικότητας;
Στον κόσμο της οικονομίας ακούγεται συχνά το σλόγκαν: «Επιχειρηματίας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι». Σε ποιο βαθμό ισχύει άραγε η φράση αυτή;
Έρευνες που έχουν διεξαχθεί ανά το παγκόσμιο καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και η γονική μέριμνα – η οποία μπορεί σε μεγάλο βαθμό να καλλιεργήσει τέτοια επιθυμητά χαρακτηριστικά – φαίνεται να σχετίζονται στατιστικά με την επιχειρηματική επάρκεια, καθώς και την ανάπτυξη τα επιχειρηματικών ενδιαφερόντων από νεαρή ηλικία. Ταυτοχρόνως, τα παιδιά επιτυχημένων επιχειρηματιών φαίνεται να έχουν 60% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν και τα ίδια επιχειρηματικές δραστηριότητες ως ενήλικες. Οι επιπτώσεις τέτοιων ερευνητικών ευρημάτων είναι σημαντικές καθώς εισηγούνται, κατά πρώτον, την εμπεριστατωμένη αξιολόγηση των χαρακτηριστικών προσωπικότητας των υποψήφιων επιχειρηματιών εκ μέρους των start-up funds, αλλά και των τραπεζών που παρέχουν δάνεια για επιχειρηματικούς λόγους, και κατά δεύτερον, την ανάπτυξη προγραμμάτων για την προώθηση της επιχειρηματικότητας στα παιδιά και τους εφήβους τα οποία εμπλέκουν ενεργά τους γονείς τους.
Τίθεται συνεπώς το ερώτημα: Για ποιους λόγους η γονική συμβολή καθίσταται ιδιαιτέρως σημαντική; Η ενεργός και κριτική γονική συμμετοχή στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μπορεί να θέσει τις βάσεις για τη μετέπειτα επιτυχή επαγγελματική τους αποκατάσταση και την ανέλιξη τους στην κοινωνική ιεραρχία. Πιο συγκεκριμένα, η γονική συμμετοχή αναγνωρίζεται ευρέως ως μια σημαντική παράμετρος στην ανάπτυξη της κοινωνικο-συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών, καθώς και της ακαδημαϊκής τους επιτυχίας, παράγοντες που σαφέστατα επηρεάζουν την επιχειρηματικότητα. Αδιαμφισβήτητα, νοουμένου ότι η ενεργός και με κριτική διάθεση γονική συμμετοχή στη διαπαιδαγώγηση αποτελεί μορφή κοινωνικού κεφαλαίου, η οποία ενισχύει την κοινωνικοποίηση και τις διαπροσωπικές δεξιότητες των νεαρών ατόμων, δύναται όχι μόνο να τους εξασφαλίσει πρόσβαση σε υφιστάμενα επιχειρηματικά δίκτυα στα οποία δραστηριοποιούνται οι γονείς, αλλά και να ενισχύσει τη δυναμική ιδίας δικτύωσης για σκοπούς σύναψης νέων επιχειρηματικών σχέσεων εκ μέρους των παιδιών όταν πλέον ενηλικιωθούν.
Η διεθνής εκπαιδευτική έρευνα επισημαίνει τη δυνατότητα των γονέων να εντοπίσουν καλύτερα – ακόμη και από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς – τους παράγοντες που παρεμποδίζουν ή προωθούν την ακαδημαϊκή ανάπτυξη και την κοινωνική συμπερίληψη των παιδιών τους. Η ενεργός γονική συμμετοχή εδράζει όχι μόνο στην ενίσχυση των θετικών στάσεων των παιδιών ως προς την εκπαίδευση, αλλά κυρίως ενισχύει τη δράση των παιδιών σε άλλους τομείς και δραστηριότητες που σχετίζονται με διάφορες εξωσχολικές δραστηριότητες, ενισχύοντας την ανάπτυξη δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για σκοπούς επιτυχούς επιχειρηματικής δράσης. Για παράδειγμα, ο αθλητισμός καλλιεργεί στα παιδιά την επιμονή και την ευγενή άμιλλα, ενώ οι τέχνες, η μουσική και η συγγραφή αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα και την ευρηματικότητα των παιδιών. Ως εκ τούτου, η γονική συμμετοχή αποτελεί κριτικό παράγοντα της πολύπλευρης ανάπτυξης ενός παιδιού, αντισταθμίζοντας ακόμη και τις πιθανές αρνητικές επιδράσεις του χαμηλού οικογενειακού κοινωνικο-οικονομικού κεφαλαίου στη μελλοντική επαγγελματική εξέλιξη ενός παιδιού.
Ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι και τα χαρακτηριστικά της διαπαιδαγώγησης των παιδιών τα οποία καλούνται να ενισχύσουν οι γονείς; Οι γονείς οφείλουν να εξασκούν τα παιδιά τους στο να εξετάζουν και να αναλύουν τόσο τις προσωπικές εμπειρίες τους, καθώς και διάφορες κοινωνικές καταστάσεις, αλλά και να αποκτούν νέες γνώσεις σχετικά με σημαντικά θέματα που επηρεάζουν τη ζωή τους. Επιπροσθέτως, θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των παιδιών, η ανάπτυξη δεξιοτήτων στην επικοινωνία και τη λήψη αποφάσεων και η ενίσχυση της εξέλιξής τους σε κοινωνικά ενεργούς πολίτες (λ.χ. διαμέσου του εθελοντισμού). Σημαντική παράμετρος της διαπαιδαγώγησης αποτελεί και η ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η λογοδοσία, η αυτοπεποίθηση, η αυτογνωσία και η υπευθυνότητα, καθότι τέτοιου είδους δεξιότητες ενισχύουν σημαντικά τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών, χαρακτηριστικό των εν δυνάμει επιχειρηματιών.
Υπάρχουν όμως και κάποιες δυσλειτουργικές γονικές συμπεριφορές οι οποίες αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνεύματος σε νεαρή ηλικία. Τι πρέπει να αποφύγουν λοιπόν οι γονείς στην ανατροφή των παιδιών τους προκειμένου να μην περιορίσουν την ανεξαρτησία και τις ηγετικές δεξιότητες των παιδιών τους; Οι υπερπροστατευτικοί γονείς, στην προσπάθεια τους να απομακρύνουν κάθε επικείμενο «κίνδυνο» από τη ζωή των παιδιών τους, ελαχιστοποιούν ταυτοχρόνως τις ευκαιρίες που παρέχουν στα παιδιά τους για υγιή ανάληψη ρίσκου. Συνάμα, ενισχύουν τις πιθανότητες τα παιδιά τους ως ενήλικες να χαρακτηρίζονται από μεγάλη υπεροψία, φοβίες και χαμηλή αυτοεκτίμηση, χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που δρουν ανασταλτικά στην επιχειρηματικότητα. Επιπροσθέτως, οι γονείς-διασώστες, οι οποίοι παρεμβαίνουν ως «άμεση δράση» σε κάθε δυσκολία των παιδιών τους (λ.χ. διενέξεις με άλλα παιδιά ή/και αλληλεπιδράσεις με εκπαιδευτικούς κτλ.) και αίροντας οποιεσδήποτε αρνητικές συνέπειες που σχετίζονται με συγκεκριμένες συμπεριφορές, στερούν από τα παιδιά τους δεξιότητες πολύτιμες στην πραγματική ζωή όπως η επίλυση προβλήματος και η προσήλωση σε συγκεκριμένους στόχους. Τέλος, μια εξίσου επιζήμια κατηγορία γονέων αποτελούν και οι υπερευαίσθητοι γονείς, οι οποίοι αποβλέποντας στην ενίσχυση της αυτο-εκτίμησης των παιδιών τους, επαινούν τα παιδιά τους ανεξαρτήτως συμπεριφοράς ή αποτελέσματος. Δυστυχώς όμως, η λογική του «όλοι κερδίζουν» ώστε να μην πληγωθεί κανείς, φαίνεται να οδηγεί τα παιδιά στην έλλειψη εργατικότητας και επιμονής, την ευθυνοφοβία και την αποφυγή αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων.
Γονείς, προετοιμάστε τα παιδιά σας για τις δυσκολίες και τις ανατροπές που θα συναντήσουν στη ζωή τους! Μοιραστείτε μαζί τους λάθη ή κακές επιλογές που εσείς κάνατε στο παρελθόν στη δική τους ηλικία προκειμένου να τους βοηθήσετε να μάθουν πώς να λαμβάνουν «καλές» αποφάσεις. Διδάξτε τους την έννοια της «θυσίας», καθώς και το γεγονός ότι κάθε επιλογή έχει τόσο θετικές, όσο και αρνητικές συνέπειες! Για να επιτύχουν τους στόχους τους, ίσως χρειαστεί να κάνουν μικρές και μεγάλες θυσίες. Εφαρμόστε όλα όσα κηρύττετε! Ως γονείς είναι δική σας ευθύνη να αποτελείτε πρότυπο, διδάσκοντας τα παιδιά σας την αξιοπιστία και την υπευθυνότητα των επιλογών μας, όχι με λόγια αλλά με πράξεις. Τέλος, αφήστε τα παιδιά σας να πάρουν αποφάσεις! Διδάξτε τα παιδιά σας ότι η παραίτηση και όχι η αποτυχία είναι το πρόβλημα. Η αποτυχία δεν αποτελεί το αντίθετο της επιτυχίας, αλλά μέρος της. Άλλωστε, εκτιμάται ότι πέραν του 90% των start-ups αποτυγχάνουν αρχικά. Ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας δεν τα βάζει ποτέ κάτω, αλλά μαθαίνει και βελτιώνεται μέσα από τις αποτυχίες του μέχρι να επιτύχει τους στόχους τους. Όπως είπε άλλωστε και ο Ουίνστον Τσώρτσιλ: «Επιτυχία είναι η ικανότητα να πηγαίνεις από αποτυχία σε αποτυχία με αμείωτο ενθουσιασμό».
- Αναδημοσίευση από το περιοδικό Economy Today
- Δρ. Χριστίνα Χατζησωτηρίου, PhD in Education, University of Cambridge, UK – Επίκουρη Καθηγήτρια στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας