Η απάντηση στο ερώτημα «τι θέλετε επιτέλους;»
Αφορμή για το άρθρο αυτό αποτέλεσε το βιβλίο του Νίκου Κοτζιά με τίτλο «ΚΥΠΡΟΣ 2015-2018: Μια τριετία που άλλαξε το Κυπριακό, Η μάχη για την κανονικότητα χωρίς «παρεμβατικά δικαιώματα» και «εγγυήσεις»», το οποίο είχαμε τη χαρά να παρουσιάσουμε στο Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Ομολογώ ότι αισθάνθηκα ικανοποίηση αλλά και συγκίνηση καθώς σε πολλές εκδηλώσεις που είχαμε διοργανώσει ως Κέντρο αλλά και σε διάφορες συζητήσεις με διπλωμάτες και ξένες δεξαμενές σκέψης από την εποχή του Σχεδίου Ανάν μέχρι σήμερα, όταν ετίθετο το ερώτημα «τι επιτέλους θέλετε;», η απάντησή μας ήταν πολύ απλή: “to be a normal state”, δηλαδή, να είμαστε ένα κανονικό κράτος.
Γι’ αυτό όταν σε πολιτικό επίπεδο ο Νίκος Κοτζιάς ανέδειξε τη σημασία της κανονικότητας του κράτους σε σχέση με τις εγγυήσεις και τα ξένα στρατεύματα η ικανοποίηση ήταν πραγματικά ιδιαίτερη και η συγκίνηση μεγάλη. Είναι σημαντικό ότι και ο ίδιος ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες έχει χρησιμοποιήσει αυτό τον όρο. Αυτή η μεγάλη επιτυχία, η οποία πιστώνεται στον Νίκο Κοτζιά, θα πρέπει να έχει και συνέχεια.
Για πολλά χρόνια το πολιτικό σύστημα ακολουθούσε μια φιλοσοφία στη λογική ενός παρεξηγημένου ρεαλισμού, ο οποίος εν πολλοίς προσαρμόζεται σε ξένες πιέσεις. Ως εκ τούτου, δυστυχώς από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 μέχρι σήμερα έχει επέλθει μια μετατόπιση των ελληνοκυπριακών θέσεων προς τις τουρκοκυπριακές.
Δράττομαι της ευκαιρίας να υπογραμμίσω ότι ο αγώνας για ένα κανονικό κράτος δεν αφορά μόνο τα παρεμβατικά δικαιώματα και τις εγγυήσεις. Αφορά επίσης και τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού καθώς και τις δομές του νόμιμου κράτους το οποίο θα πρέπει να έχει συνέχεια και να μην αυτοκαταργηθεί. Κανένα σοβαρό κράτος δεν συζητά την κατάργησή του και την αντικατάσταση του με ένα νέο μόρφωμα.
Ως Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας ο Νίκος Κοτζιάς ανέδειξε το θέμα των εγγυήσεων και των ξένων στρατευμάτων ως ζωτικό ζήτημα, στο οποίο η Ελλάδα είχε έννομο συμφέρον. Στα θέματα διακυβέρνησης και στα άλλα ζητήματα που αφορούν τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού η Αθήνα έκρινε σκόπιμο να μην παρέμβει, σεβόμενη την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντίθετα η Τουρκία παρεμβαίνει σε όλες τις πτυχές του Κυπριακού. Δεν είναι μόνο το θέμα των εγγυήσεων και των στρατευμάτων είναι και τα εσωτερικά ζητήματα. Άλλωστε και στην πρόσφατη συνάντησή του με τον Έλληνα Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν προέταξε την πολιτική ισότητα ως αναπόσπαστο στοιχείο οποιουδήποτε μοντέλου επίλυσης του Κυπριακού. Και η εκάστοτε τουρκοκυπριακή ηγεσία δεν διαφοροποιείται από την Άγκυρα. Λαμβάνοντας επίσης υπ’ όψιν τον συνεχιζόμενο εποικισμό των κατεχόμενων εδάφων είναι προφανές ότι η Τουρκία αποσκοπεί στον έλεγχο της Μεγαλονήσου.
Καταλήγοντας υπογραμμίζω ένα σημαντικό σημείο που θίγει ο Νίκος Κοτζιάς στον πρόλογο του βιβλίου: «Η δύναμη των ιδεών όταν είναι δίκαιες, συγκροτημένες, και ορθές κατακτούν κάθε καλοπροαίρετο άνθρωπο». Η δύναμη των ιδεών είναι όντως σημαντικό κεφάλαιο. Και η Κύπρος καλείται να το αξιοποιήσει. Στο πλαίσιο αυτό προβάλλει όσο ποτέ άλλοτε η ανάγκη για ένα ολοκληρωμένο αφήγημα και σε πολιτικό επίπεδο.
Είναι αδιανόητο 45 σχεδόν χρόνια μετά την εισβολή και την εθνοκάθαρση που έχει επιτελεσθεί καθώς και τον συνεχιζόμενο εποικισμό, η κατοχική Τουρκία και οι εδώ εντολοδόχοι της να παρελαύνουν στα διάφορα κέντρα αποφάσεων και να διακηρύττουν ότι το Κυπριακό δεν έχει επιλυθεί εξαιτίας του μαξιμαλισμού των Ελληνοκυπρίων.
- Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
- Andreas Theophanous