Δέκατη συνέχεια Εξελίξεων μετά την Τουρκική Εισβολή

1. Αλέκος Μαρκίδης * – Το κοινό ανακοινωθέν της 14ης Φεβρουαρίου δημιούργησε κάποια αισιοδοξία ότι αυτήν την φορά το Κυπριακό πρόβλημα θα οδηγείτο προς λύση. Δεν συμμεριζόμουν αυτήν την αισιοδοξία, έχοντας την πείρα των διαπραγματεύσεων, όταν την Τουρκοκυπριακή κοινότητα εκπροσωπούσε ο κ. Ντενκτάς και ενόψει και του γεγονότος ότι εξ όσων ήταν γνωστό ο κ. Έρογλου είχε τις ίδιες αδιάλλακτες απόψεις. Όπως όμως έλεγα και σε φίλους που με ρωτούσαν, δεν έχει σημασία, αν κάποιος είναι ή όχι αισιόδοξος, σημασία έχει να τυγχάνει ορθού χειρισμού το πρόβλημα, με καλή πίστη και βούληση ότι η δική μας πλευρά πράγματι επιδιώκει λύση εντός των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών και του πλαισίου του κοινού ανακοινωθέντος.
2. Παρά το ότι οι συγκλίσεις στις διαπραγματεύσεις Χριστόφια – Ταλάτ και Χριστόφια – Έρογλου ήταν πολλές και σε αρκετά σημεία λεπτομερείς και παρά το ότι οι συγκλίσεις αυτές ήταν κατά τη γνώμη μου εντός του πλαισίου της γνωστής τότε πολιτικής του Προέδρου Αναστασιάδη, εν τούτοις η πολιτική απόφαση ήταν να αρχίσουν οι νέες διαπραγματεύσεις από την αρχή, εντός βέβαια των παραμέτρων του κοινού ανακοινωθέντος και των ψηφισμ’ατων του Συμβουλίου Ασφαλείας.
3. Έτσι και έγινε, με εφαρμογή του γνωστού συστήματος ανταλλαγής εγγράφων πάνω στα διάφορα θέματα, που θα ήταν αντικείμενο στις συναντήσεις των διαπραγματευτών και των ηγετών, που θα ακολουθούσαν.
4. Τα Σχέδια των δικών μας εγγράφων συντάσσονταν στο γραφείο του Διαπραγματευτή της δικής μας πλευράς Ανδρέα Μαυρογιάννη (που ανέλαβε αυτόν τον ρόλο επί πλήρους βάσεως) και ομάδα ατόμων, από υπηρετούντες στο Υπουργείο Εξωτερικών, αλλά αποσπασμένων ή ουσιαστικά αποσπασμένων στο γραφείο του Διαπραγματευτή, που παρείχαν και την αναγκαία λογιστική υποστήριξη.
5. Στο μεταξύ, με συντονιστή τον Παναγιώτη Δημητρίου (που το 2016 με διαδέχθηκε ως συντονιστής της Ομάδας Υποστήριξης του Προέδρου της Δημοκρατίας στις διαπραγματεύσεις) άρχισαν να παράγουν το δικό τους πολυσχιδές έργο οι Τεχνικές Επιτροπές, οι απόψεις των οποίων λαμβάνονταν σοβαρά υπόψη κατά την σύνταξη των Σχεδίων Εγγράφων, που ο Διαπραγματευτής παρέδιδε στη Ομάδα στήριξης.
6. Όπως φάνηκε στο τέλος στην ουσία οι συγκλίσεις που είχαν επιτευχθεί στις προηγούμενες διαπραγματεύσεις γίνονταν ουσιαστικά δεκτές, με ελάχιστες παραλλαγές μία προς μία, με την εξαίρεση της σύγκλισης για εκ περιτροπής προεδρία, όπως την έχω ήδη περιγράψει στην Ένατη συνέχεια της εξιστόρησής μου. Η τελευταία αυτή επαναλήφθηκε την παραμονή της τελευταίας συνάντησης στο Crans Montana, όπως είχε συμπεριληφθεί στο γνωστό έγγραφο Αναστασιάδη, που αργότερα, όπως μας λέχθηκε αποσύρθηκε.
7. Φαίνεται ότι ο λόγος που ακολουθήθηκε η πιο πάνω διαδικαστική τακτική ήταν οι συμφωνίες, που προεκλογικά είχαν γίνει μεταξύ Αναστασιάδη – ΔΗΚΟ, προκειμένου το τελευταίο να υποστηρίξει την υποψηφιότητα του πρώτου.
8. Πρέπει να σημειωθεί ότι μετά την έναρξη των διαπραγματεύσεων ο Γενικός Γραμματέας στις 22.08.2014 διόρισε ως Ειδικό Εκπρόσωπό του για το Κυπριακό τον εκ Νορβηγίας κ. Espen Barth Eide (πρόκειται για τον 25ο Ειδικό Εκπρόσωπο του ΓΓ στην ιστορία του Κυπριακού προβλήματος) , ο οποίος θα υφίστατο και αυτός, αλλά σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από προκατόχους του, το μένος της πλευράς μας και μάλιστα αυτήν την φορά και από τα επίσημα χείλη του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας. Πρόσθετα δέχθηκε και επιθέσεις από την Ελλάδα, της οποίας ο Υπουργός Εξωτερικών σε μη διπλωματική γλώσσα έφθασε μέχρι του σημείου να τον αποκαλέσει «λομπίστα της Τουρκίας». Είναι αυτού του είδους οι δηλώσεις, που βαπτίζονται και «τσαμπουκάδες», που ενθουσιάζουν πολλούς στο εσωτερικό, αλλά στο εξωτερικό προκαλούν πολύ άσχημη εντύπωση, ιδιαίτερα σε κύκλους, που εμείς οι ίδιοι ζητούμε να μας βοηθήσουν. Με άλλα λόγια τέτοιες δηλώσεις είναι την πλευρά μας, που βλάπτουν.
9. Η διαδικασία ήταν χρονοβόρα. Η Ομάδα στήριξης δεν αποτελείτο από άτομα, που είχαν γενικότερη συναντίληψη σε σχέση με το περιεχόμενο της λύσεως και τον χειρισμό των εκάστοτε θεμάτων. Το κάθε μέλος ήταν αξιόλογο και με πολιτική πείρα, αλλά με εκ διαμέτρου σε πολλά θέματα αντίθετες απόψεις. Αυτή ήταν η επιλογή του Προέδρου. Προσωπικά δεν μπορούσα να συμφωνήσω με τέτοια ρύθμιση. Είναι μεν καλό να αναπτύσσονται πολλές απόψεις, αλλά όταν δεν υπάρχει πρακτική δυνατότητα συνθέσεως των απόψεων αυτών, εξ απόψεως πρακτικής δεν προκύπτει όφελος, εκτός από την καταπόνηση των όσων μετέχουν στις συζητήσεις.
10. Ο Πρόεδρος ίσως το αντιλήφθηκε, γιατί όταν επρόκειτο για την δική του προπαρασκευή σε σχέση με επικείμενη διαπραγματευτική συνάντηση, που θα μετείχε ο ίδιος καλούσε μερικά μόνο μέλη από την Ομάδα και συγκεκριμένα τον υποφαινόμενο, τον κ. Παναγιώτη Δημητρίου και τον κ. Τομάζο Τσιελεπή. Στις συναντήσεις αυτές παρόντες ήταν και ο διαπραγματευτής Ανδρέας Μαυρογιάννης, ο Σύμβουλος του διαπραγματευτή και μέλος της Ομάδας Πόλυς Πολυβίου και κάποτε και ο κ. Χριστοδουλίδης, τώρα Υπουργός των Εξωτερικών. Κάποτε ο Πρόεδρος ειδοποιούσε ότι θα ερχόταν ο ίδιος σε συνεδρίαση της Ομάδας στήριξης με σκοπό γενική ενημέρωσή της και συζήτηση επί διαφόρων θεμάτων για να αντιληφθεί και ο ίδιος τις απόψεις της.
11. Στις καθαυτό διαπραγματεύσεις αντιπροσώπευαν την πλευρά μας ο Ανδρέας Μαυρογιάννης και ο Πόλυς Πολυβίου. Όταν επρόκειτο για συνάντηση που θα μετείχαν και οι δύο ηγέτες, τον Πρόεδρο συνόδευαν οι ίδιοι πιο πάνω αναφερθέντες. Αργότερα (2016) στις συναντήσεις με την άλλη πλευρά κλήθηκε να συμμετάσχει και μετείχε και ο Κύπρος Χρυσοστομίδης.
12. Πρέπει στο σημείο αυτό να σημειωθεί ότι είχε συμφωνηθεί ότι από καιρού εις καιρό εκπρόσωποι της Ελληνοκυπριακής κοινότητας θα επισκέπτονταν την Τουρκία προς συζήτηση και το ίδιο θα γινόταν με επίσκεψη εκπροσώπων της Τουρκοκυπριακής κοινότητας στην Ελλάδα προς συζήτηση και πάλι πτυχών του Κυπριακού προβλήματος. Επρόκειτο για ενδιαφέρουσα ιδέα, γιατί με αυτό τον τρόπο μπορούσε ιδιαίτερα η δική μας πλευρά να ψηλαφίσει την στάση της κατοχικής δύναμης.
13. Η εν λόγω διευθέτηση προκάλεσε αντιδράσεις και στην Ελλάδα, αλλά κυρίως στην πλευρά μας. Τις τελευταίες που προέρχονταν από κύκλους του «λεγόμενου ενδιάμεσου» χώρου προσωπικά αποδίδω στο σύμπλεγμα φοβίας, που μας διακατέχει μήπως αναβαθμιστεί η λεγόμενη «ΤΔΒΚ». Δεν έγινε ποτέ αντιληπτό από τις πολιτικές ηγεσίες του χώρου αυτού, ότι η αναβάθμιση, αν επέλθει, θα επέλθει λόγω της παρόδου του χρόνου χωρίς λύση του Κυπριακού προβλήματος, ιδιαίτερα αν για την μη λύση αποδοθεί και σε μας ευθύνη.
14. Η πρώτη και δυστυχώς τελευταία διασταυρούμενη επίσκεψη σε Τουρκία και Ελλάδα πραγματοποιήθηκε, όταν ακόμα Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας ήταν ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος. Την Τουρκία εκ πλευράς μας επισκέφθηκαν οι κκ Μαυρογιάννης και Πολυβίου, οι οποίοι, όταν επανήλθαν περιέγραψαν στην Ομάδα τις εντυπώσεις τους, και βέβαια εξέθεσαν τα όσα τους είχαν λεχθεί από ανώτατα στελέχη του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών. Δεν θα αναφερθώ σε λεπτομέρειες, αλλά γενικά η εντύπωση των δύο ήταν θετική και όντως, αν πάρει κάποιος τοις μετρητοίς τα όσα τους είχαν λεχθεί, δικαιολογημένα ήταν θετική. Πάντοτε όμως το ζητούμενο είναι πόση ειλικρίνεια υπάρχει σε όσα λέγονται σε τέτοιες συναντήσεις. Δεν πραγματοποιήθηκε ούτε και έγινε προσπάθεια να πραγματοποιηθεί νέα συνάντηση. Η απόφαση για τέτοιες συναντήσεις αφέθηκε να ατονήσει.
15. Τον Μάϊο του 2015 η Τουρκοκυπριακή κοινότητα αντικατέστησε τον κ. Έρογλου με τον κ. Μουσταφά Ακκιντζί, που ήταν γνωστός για πολιτικές θέσεις πολύ διαφορετικές από αυτές του προκατόχου του. Η ανάδειξη του κ. Ακκιντζί δημιούργησε νέα αισιοδοξία και εν πάση περιπτώσει νέα κινητικότητα προώθησης των συνομιλιών. Σε αυτό βοήθησαν οι εικόνες που διαρκώς μεταδίδονταν από τα τηλεοπτικά μέσα και γενικά τα όσα γράφονταν στα ΜΜΕ, αλλά και η έκδηλη χημεία, που δημιουργήθηκε μεταξύ Αναστασιάδη – Ακκιντζί. Θυμήθηκαν όλοι ότι ο Ακκιντζί ήταν αυτός που μαζί με τον Λέλλο Δημητριάδη συμφώνησαν τα του αποχετευτικού της Πρωτεύουσας, έτσι ώστε σε περίπτωση λύσης η Λευκωσία να μπορεί να ενοποιηθεί και στην πράξη.
16. Αν για κάτι ήταν ομόφωνη η Ομάδα Στήριξης ήταν στο ότι δεν έπρεπε η δική μας πλευρά να αποδομήσει τον Ακκιντζί. Για όσους θυμούνται, μια από τις πρώτες δηλώσεις του Ακκιντζί , προκάλεσε την έντονη δημόσια αντίδραση του κ. Έρτογαν.
17. Δημιουργήθηκε έτσι κλίμα πολύ βοηθητικό για τις διαπραγματεύσεις. Αλλά εδώ Κύπρος. Η νέα ατμόσφαιρα ανησύχησε στο έπακρο όλους αυτούς που φανερά ή κρυφά πολεμούν την λύση, όπως την προσδιόρισαν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και όπως η δική μας πλευρά την είχε δεχθεί.
18. Η προπαγάνδα ήταν ισοπεδωτική. Μιλούσαν για ρατσιστική λύση, που επέρχεται, για αναβίωση του Σχεδίου Αννάν, αποκαλούσαν καθημερινά τον Ακκιντζί ή άφηναν να νοηθεί ότι είναι ένα απλό πιόνι στα χέρια της Άγκυρας, που απλώς εξυπηρετούσε τον στόχο της τελευταίας για κατάληψη όλης της Κύπρου. Γενικά και συστηματικά όλα όσα προέρχονταν από την Τουρκοκυπριακή πλευρά παρουσιάζονταν με εχθρικό μεγενθυτικό φακό. Και βέβαια συστηματική ήταν και η εχθρική προπαγάνδα προς ενέργειες του Προέδρου, αλλά και του εύκολου πάντοτε αποδιοπομπαίου τράγου, του Ειδικού Αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ.
19. Γιατί να προσκληθεί και να πάει ο Ακκιντζί στο Davos. Αμάν, ύπουλη προσπάθεια αναβαθμίσεως του ψευδοκράτους!! Γιατί να πάει στις Βρυξέλλες; Γιατί να δει τον κ. Γιούνκερ; Αμάν, τρέξατε, αναβαθμίζεται το ψευδοκράτος!! Κ.ο.κ!!! Επαναλαμβάνω ότι δεν έχουμε δυστυχώς καταλάβει και όταν το καταλάβουμε θα είναι μάλλον αργά, ότι την αναβάθμιση της λεγόμενης «ΤΔΒΚ» είναι η άπρακτη πάροδος του χρόνου χωρίς λύση του Κυπριακού προβλήματος που θα επιφέρει, ιδιαίτερα αν για την μη λύση αποδοθεί και σε μας ευθύνη. Ενόσω η διεθνής κοινότητα διατηρεί αμυδρά έστω ελπίδα ότι ακόμα υπάρχει δυνατότητα συναινετικής λύσεως του Κυπριακού προβλήματος, δεν θα υπάρξει ουσιαστική αναβάθμιση. Και δυστυχώς μετά την κατάληξη του τελευταίου δείπνου εργασίας στο Crans Montana, η ελπίδα αυτή άρχισε να εξανεμίζεται. Θα χρειασθεί δε πιστεύω μεγάλη προσπάθεια για να διατηρήσουμε την ελπίδα αυτή στη ζωή και ο μόνος τρόπος είναι η πειθώ ότι εμμένουμε να βρούμε λύση εντός των παραμέτρων των ψηφισμάτων.
20. Ο συνεχής βομβαρδισμός μας με δόγματα και κλισέ, ευκολοπίστευτα, αλλά πολλές φορές σε κάποιο βαθμό παραπλανητικά, μας εμποδίζουν να ζυγίσουμε σωστά ποιες εκάστοτε απόψεις επικρατούν στην Τουρκοκυπριακή Κοινότητα. Και επιμένουμε ότι οι εκάστοτε ηγέτες της είναι αχυράνθρωποι στα χέρια της Άγκυρας. Δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ότι η Άγκυρα ασκεί στα κατεχόμενα την αποφασιστική επιρροή. «Υποτελή στην Τουρκία τοπική διοίκηση» χαρακτήρισε την λεγόμενη «ΤΔΒΚ» το ΕΔΑΔ στην υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου και στην Τέταρτη Διακρατική Προσφυγή της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας. Και έτσι είναι. Άλλο όμως είναι το κάμνω ή μπορώ να κάμω ότι θέλω και άλλο είναι αν συλλογικά η Τουρκοκυπριακή κοινότητα, οι άνθρωποι που την αποτελούν, αποδέχονται αυτήν την κατάσταση. Και από ότι φαίνεται από τις αντιδράσεις και ενέργειες της δεν την αποδέχονται στο βαθμό που το δικό μας αφήγημα μας έχει πείσει περί του αντιθέτου.
21. Έγραψα πρόσφατα ότι ακριβώς η δική μας πλευρά έπρεπε και πρέπει να βάλει τον νουν της να δουλέψει πως μπορεί να ενισχύσει τις ευνοϊκές για την ενότητα της Κύπρου αυτές διαθέσεις στους κόλπους της Τουρκοκυπριακής κοινότητας. Σίγουρα αυτό δεν μπορούσε και σεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί με τις πρόσφατες πατερναλιστικές δηλώσεις του τύπου «εμείς ξέρουμε καλύτερα τι εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Τ/Κ κοινότητας». Δεν είναι μόνο λόγια. Είναι συγκεκριμένες πράξεις που χρειάζονται. Και κάποια αλλαγή νοοτροπίας. Και αποβολή του συμπλέγματος φοβίας που μας διακατέχει.
22. Εχθρός κάθε διαπραγμάτευσης (όπως και εχθρός της ίδιας της Κύπρου) είναι ο χρόνος, ο πανδαμάτωρ, όπως προσφυώς ονομάστηκε από αρχαιοτάτων χρόνων. Η λύση που τυγχάνει διαπραγμάτευσης έχει εχθρούς. Κάθε φορά που υπάρχει κάποια υποψία ότι είμαστε κοντά σε λύση ξεσηκώνεται πολιτική θύελλα. Επί του παρόντος, μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου 2018 επικρατεί κάποια ηρεμία στους κόλπους της πλευράς μας και όλοι «εν ομογνωμία» καταφέρονται κατά του Ακκιντζί, επειδή δεν ανταποκρίνεται στη πρόταση Αναστασιάδη για «κοινωνικό δείπνο». Αν και μόλις ανταποκριθεί θα αρχίσουν οι ανησυχίες. Οι απαιτήσεις για σύγκληση Εθνικού Συμβουλίου πριν και μετά το δείπνο. Θα έλθουν στο φως και πάλι οι διαφωνίες των πολιτικών μας ηγετών. Και αν, ως αποτέλεσμα του δείπνου, υπάρξει συνέχεια διαπραγμάτευσης στο τραπέζι των συνομιλιών, αλλοίμονο για το τι θα ακούσει ο Πρόεδρος.
23. Επαναλαμβάνω: «Η λύση που τυγχάνει διαπραγμάτευσης έχει εχθρούς». Με την πιθανή έναρξη διαπραγμάτευσης και πολύ περισσότερο με την έναρξη διαπραγμάτευσης αρχίζει ο προπαγανδιστικός μηχανισμός «λερώματος» της λύσεως. Και ο ηγέτης που διαπραγματεύεται, βρίσκεται σε δύσκολη θέση, γιατί αν απαντά ή αν βάλει και αυτός σε λειτουργία αντίθετο μηχανισμό, στην ουσία αδυνατίζει ή υφίσταται κίνδυνο να αδυνατίσει την διαπραγματευτική του θέση. Για αυτό, πρέπει να απαλλαγούμε από τον αρνητισμό του 2004 και να αφήσουμε τα περί «ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων». Εάν και όταν επαναληφθούν, οι διαπραγματεύσεις πρέπει να προχωρήσουν ταχύτατα. Και αν καταλήξουν, ναι, τότε είναι που πρέπει να υπάρξει ικανοποιητικό χρονικό περιθώριο 3-4 μηνών για να επεξηγηθεί το περιεχόμενο και οι λεπτομέρειες της λύσεως.
24. Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας διορίστηκε από τον νέο Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα ο κ. Νίκος Κοτζιάς από τον Ιανουάριο του 2015. Για αρκετούς μήνες η νέα Ελληνική Κυβέρνηση ήταν πλήρως απασχολημένη με το EUROGROYP, τις προσπάθειες του νέου τότε Υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη να πείσει το EUROGROYP να αλλάξει οικονομική πολιτική στα θέματα λιτότητας κλπ. Επακολούθησαν τα δραματικά γεγονότα του καλοκαιριού του 2015 με την αιφνιδιαστική προκήρυξη δημοψηφίσματος, την επιβολή σκληρών όρων κεφαλαιουχικών περιορισμών και αναλήψεων από τις Ελληνικές Τράπεζες, το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα και πως το ΟΧΙ δεν υλοποιήθηκε από την Κυβέρνηση, που το είχε ζητήσει και η οποία σύρθηκε και αποδέχθηκε τους όρους των δανειστών, γιατί στο τέλος αντιλήφθηκε ότι είτε θα τους δεχόταν είτε η Ελλάδα θα έφευγε από την ζώνη του ΕΥΡΟ. Επακολούθησαν εκλογές και επανεκλογή του ΣΥΡΙΖΑ, με τον κ. Τσίπρα εκ νέου Πρωθυπουργό και τον κ. Κοτζιά να κρατεί και πάλι το Χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Εξωτερικών.
25. Αιφνιδιαστικά για μένα, αλλά πιστεύω και για τον ίδιο τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, έγινε η πρώτη δημόσια δήλωση Κοτζιά ότι πολιτική της Ελλάδας ήταν η πλήρης κατάργηση της Συνθήκης Εγγυήσεως του 1960. Προσωπικά ανησύχησα για τους λόγους που θα φανούν αμέσως στα πιο κάτω.
26. Ο κ. Κοτζιάς επισκέφθηκε την Κύπρο, αν δεν κάμνω λάθος, 26 με 28 Οκτωβρίου, συνοδευόμενος, κατά το Ελλαδικό σύστημα από αρκετό αριθμό υπαλλήλων του Υπουργείου του, αλλά και από τον φίλο Χρήστο Ροζάκη, που για κάποιο χρόνο είχε διατελέσει μέλος της Κυβέρνησης Σημίτη και Αντιπρόεδρος του ΕΔΑΔ. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκρινε σκόπιμο να οργανώσει δείπνο εργασίας στο Προεδρικό Μέγαρο, το οποίο, όπως νομίζω, δεν ήταν μέρος του επίσημου προγράμματος. Στο δείπνο αυτό, παρέστησαν ο ίδιος ο Πρόεδρος, ο κ. Κοτζιάς και η ακολουθία του, ο κ. Ροζάκης, ο Υπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης, ο διαπραγματευτής της πλευράς μας Ανδρέας Μαυρογιάννης και από την Ομάδα στήριξης ο υποφαινόμενος, ο κ. Παναγιώτης Δημητρίου και ο κ. Τομάζος Τσιελεπής.
27. Όταν τέθηκε το θέμα της Συνθήκης Εγγυήσεως ζήτησα τον λόγο και είπα ξεκάθαρα την διαφωνία μου. Ότι δημόσια επιμονή στο θέμα αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα είτε την αιτία νέου αδιεξόδου στις διαπραγματεύσεις είτε την εξ ανάγκης στροφή από την θέση αυτή, με αποτέλεσμα πολιτική απώλεια κύρους, αλλά κυρίως επικράτηση αρνητικού κλίματος στο λαό. Πρόσθεσα δε ότι το σημαντικό αυτό θέμα πρέπει να τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και εκεί, αλλά μακράν από φώτα δημοσιότητας, να συζητηθεί με επιμονή και υπομονή. Μου φάνηκε ότι η εν λόγω άποψή μου έτυχε ευνοϊκής υποδοχής από τους παρευρισκόμενους. Πάντως δεν εκφράστηκε αντίρρηση και η συζήτηση για το θέμα έληξε και με παρέμβαση του Τομάζου Τσιελεπή, που ανέπτυξε συνοπτικά το πως κατά το διεθνές δίκαιο μπορούν να καταργηθούν Διεθνείς Συνθήκες. Έτσι για λίγο καιρό οι δηλώσεις δεν επαναλήφθηκαν. Για λίγο καιρό. Γιατί μετά ο κ. Κοτζιάς επανήλθε δριμύτερος και μάλιστα έλεγε ότι αν δεν προσυμφωνηθεί η κατάργηση της Συνθήκης Εγγυήσεως από την Τουρκία, η Ελλάδα δεν θα μετείχε σε οποιαδήποτε διάσκεψη για το Κυπριακό (τελικά όπως όλοι γνωρίζετε μετέσχε).
28. Αργότερα μίλησα και με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη προς τον οποίο επανέλαβα τις πιο πάνω θέσεις μου και πρόσθεσα ότι, ενώ διαρκώς για μήνες διατυμπανιζόταν ότι οι συνομιλίες ήταν «Κυπριακής Ιδιοκτησίας», με τις εξελίξεις η εικόνα που εκπέμπεται είναι ότι για πρώτη φορά μετά το 1974 η πρωτοβουλία για το Κυπριακό πρόβλημα φεύγει από την Κυπριακή ηγεσία και περιέρχεται στην Ελληνική Κυβέρνηση. Ικανοποιήθηκα με το τι μου απάντησε, αλλά μετά από κάποιο χρόνο φαίνεται ότι αποφάσισε να συνταυτιστεί με τον κ. Κοτζιά.
29. Οι δηλώσεις Κοτζιά ενθουσίασαν τον λεγόμενο «ενδιάμεσο χώρο», οι ηγεσίες του οποίου ανήγαγαν τον κ. Κοτζιά σε σωτήρα της Κύπρου, κατ’ αντίθεση με τη γραμμή Αναστασιάδη, που οδηγούσε σε δύσβατα μονοπάτια. Αυτό ήταν καθόλα φυσιολογικό για τις εν λόγω ηγεσίες, εφόσον βασικός στόχος τους παρέμενε η μη λύση του Κυπριακού στα πλαίσια της ΔΔΟ και ορθά διέβλεπαν ότι τα όσα ο κ. Κοτζιάς δήλωνε, δημιουργούσαν ακόμα ένα σοβαρό πολιτικό εμπόδιο στην πορεία προς μία λύση, που δεν θέλουν.
30. Για την ιστορία θα πρέπει να αναφερθεί ότι το θέμα της εξωτερικής Ασφάλειας σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού, που περιλαμβάνει την αποχώρηση των στρατευμάτων και την κατάργηση της Συνθήκης Εγγυήσεως είχε συζητηθεί στις 9 και 17 Ιουλίου 2009 στις διαπραγματεύσεις Χριστόφια – Ταλάτ αλλά και στις 30 Μαρτίου 2011 στις διαπραγματεύσεις Χριστόφια – Έρογλου. Δεν υπήρξε σύγκλιση επί της ουσίας. Επί της διαδικασίας όμως υπήρξε σύγκλιση και συγκεκριμένα ότι τα ζητήματα αυτά πρέπει να συζητηθούν σε «πολυμερή» διάσκεψη. Ο όρος «πολυμερής» ήταν συμβιβασμός μεταξύ της Ελληνοκυπριακής θέσεως για «Διεθνή» Διάσκεψη και της Τουρκοκυπριακής θέσεως για «Τετραμερή» Διάσκεψη.

Η συνέχεια σε λίγες μέρες.

• Αλέκος Μαρκίδης, πρώην βουλευτής και πρώην γενικός εισαγγελέας της Κυπριακής Δημοκρατίας