Τα χαρτιά του Παναμά και «ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο»
Την Τετάρτη 12/10/2016, η Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, μιλώντας ενώπιον της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής των Αντιπροσώπων αποκάλυψε ότι βρέθηκαν συνολικά 61 άτομα τα οποία εντάσσονται στην κατηγορία των πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων, οι οποίοι είχαν συναλλαγές στον Παναμά.
Τρεις από αυτούς είναι Κύπριοι πολίτες, αξιωματούχοι του κράτους, όχι πολιτικά πρόσωπα.
Ταυτόχρονα ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος διεξάγει έλεγχο για τις 72 εταιρίες που υπάρχουν στη λίστα των Panama Papers.
Τα χαρτιά του Παναμά αφορούν στις παράνομες συναλλαγές και στη φοροδιαφυγή μεγάλων εταιρειών, αλλά και πολιτικών μέσα από το δικηγορικό γραφείο και off shore εταιρεία Mossack Fonsecaη (“Mossfon” για συντομία) με έδρα τον Παναμά.
Όπως αποκαλύφθηκε αυτό το γραφείο είχε στόχο να βοηθά διάφορους να κρύβουν τα χρήματά τους.
Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου διαρροή που αποκαλύπτει τον τρόπο που διεφθαρμένοι και παράνομοι από 200 χώρες ξεπλένουν χρήματα και φοροδιαφεύγουν.
Μεταξύ αυτών 12 πρώην και νυν ηγέτες και για 128 ακόμα πολιτικοί και κυβερνητικοί αξιωματούχους ανά τον κόσμο.
Στη δίνη των αποκαλύψεων για τις δραστηριότητες της δικηγορικής εταιρείας Mossack Fonseca, βρίσκεται και η Κύπρος απ’ όπου υπήρξαν διαδρομές χρημάτων από υπεράκτιες εταιρείες.
Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca διατηρεί γραφεία στη Λεμεσό. Σ
ύμφωνα με τις αποκαλύψεις, η Κύπρος είναι ανάμεσα στις 21 χώρες που αναφέρονται ως φορολογικοί παράδεισοι.
Τελευταία έγινε σεμινάριο (The New York, Οκτ. 2016) στο Oxford , στο οποίο ένας από τους δημοσιογράφους που εργάστηκε πάνω στα χαρτιά του Παναμά ανάφερε το κύριο συμπέρασμα μετά από μήνες μελέτης: «Βασικά, εμείς είμαστε τα κορόϊδα. Διαπιστώσαμε ότι οι εταιρείες offshore δεν είναι μέρος του οικονομικού συστήματος αλλά είναι το ίδιο το οικονομικό σύστημα».
Πρόκειται για τον πρώην ανταποκριτή της The Guardian στη Μόσχα, Luke Harding, που μίλησε μπροστά σε 400 δημοσιογράφους απ’όλο τον κόσμο που είχαν πρόσβαση στα 2.6 terabytes πληροφοριών (χαρτιά Παναμά) που δημοσιοποιήθηκαν σε 80 χώρες ταυτόχρονα την προηγούμενη Άνοιξη.
Όπως είπε ο Harding: «… έχει καθιερωθεί πλέον ότι οι δυνατοί και οι πλούσιοι δεν πληρώνουν φόρους.
Εμείς πληρώνουμε, αυτοί όχι».
Η εταιρεία Mossfon ακολουθούσε μια δαιδαλώδης διαδρομή με μεσάζοντες ώστε μόνο η ίδια γνώριζε το όνομα του δικαιούχου.
Ο άγνωστος πληροφοριοδότης έστειλε το πρώτο μήνυμα με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, η ώρα 10 το βράδυ την Άνοιξη του 2015, στον ερευνητή δημοσιογράφο Bastian Obermayer της Γερμανικής εφημερίδας Süddeutsche Zeitung.
Τα μηνύματα συνέχισαν να καταφθάνουν με τέτοιο ρυθμό που η εφημερίδα ζήτησε ενισχύσεις από τη διεθνή οργάνωση ερευνητών δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists, ιδρύθηκε το 1997).
Η πηγή ήταν βαθύς γνώστης των εργασιών της Mossfon, αφού στέλλονταν μηνύματα στον πραγματικό χρόνο, δηλαδή τη στιγμή της συναλλαγής.
Εκατοντάδες δημοσιογράφοι άρχισαν επεξεργασία με τη βοήθεια ειδικών προγραμματιστών, οικονομολόγων και δικηγόρων.
Εξάλλου όταν διερευνώνται πανίσχυροι άνθρωποι είναι προτιμότερο να εμπλέκεται μεγάλος αριθμός ατόμων για λόγους ασφαλείας.
‘Ετσι ακόμα και σε χώρες που υπάρχει λογοκρισία μπορούσε να γίνει διερεύνηση.
Η διαρροή δεν έγινε τυχαία, αλλά σκόπιμα και αφορά 214,000 εταιρίες, ιδρύματα και τραστ.
Ο ανώνυμος πληροφοριοδότης δικαιολογήθηκε ότι ήθελε να βγάλει στο φως την οικονομική ανισότητα, είχε πρόσβαση σε όλα τα αρχεία των 40 χρόνων ύπαρξης της Mossfon, και μπόρεσε να διαρρεύσει 11.5 εκατομμύρια έγγραφα.
Όπως δήλωσε σε γραπτό μήνυμα του, ήθελε οι ιδρυτές, οι υπάλληλοι και οι πελάτες να είναι υπόλογοι για τις πράξεις τους.
Ως αποτέλεσμα γράφτηκαν βιβλία π.χ. «Panama: The Hidden Trillions του Alan Rusbridger, 2016»
Στο διαδραστικό χάρτη που δημοσίευσαν τα Wikileaks, φαίνεται αναλυτικά το δίκτυο των εμπλεκόμενων χωρών.
Υπάρχουν δεδομένα για 223 εταιρείες στην Ελλάδα, 3,636 εταιρείες στην Κύπρο, 9,670 στο Ηνωμένο Βασίλειο, 4,963 στο Isle of Man, 14,364 στο Jersey, 37,919 στο Hong Kong κ.ά.
Ο πολιτισμός των συναλλαγών στην Κύπρο έχει βαθιές ρίζες και δεν είναι τυχαία η λαϊκή ρήση «για πράττε για μετάπραττε για πού την Κύπρο φύε».
Για παράδειγμα ο Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος, που έδρασε την εποχή των Οθωμανών, ήταν διερμηνέας, δανειστής, φοροσυλλέκτης, μεσάζοντας, έμπορος, γαιοκτήμονας, πλοιοκτήτης και υψηλόβαθμος διοικητικός λειτουργός παρέχοντας χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες με τη μορφή των συναλλαγματικών.
Τέλος, έχει περάσει αρκετός χρόνος από τις αποκαλύψεις ώστε να αναμένεται να ανακοινωθούν κάποια ονόματα, έστω κάποιες λεπτομέρειες σχετικά με την Κύπρο.