Δεν έγινε Σπάρτη έτσι τυχαία το Ισραήλ: Το Εβραϊκό Κράτος δεν θα παραδώσει το φυσικό του αέριο στην Τουρκία

Το ερώτημα για την Κύπρο και την Ελλάδα, είναι ποιά μορφή θα πάρουν οι σχέσεις της Άγκυρας και του Ιερουσαλήμ, μετά που θα καταλαγιάσει η διπλωματική σκόνη της αποκατάστασης των σχέσεων.

• Μάριος Ευρυβιάδης

Και, πιό συγκεκριμένα, που το πάει το Ισραήλ. Για το που το πάει η Τουρκίας δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση.

Η δική μου εκτίμηση είναι πως σύντομα θα υπάρξει ανταλλαγή πρέσβεων που θα συμβολίζει αυτή την αποκατάσταση. Ταυτόχρονα εκτιμώ πως οι σχέσεις αυτές δεν θα επανέλθουν στην πρωτέρα τους μορφή, δηλαδή, πριν την περίοδο 2009-2010.

Η ρήξη προέκυψε τότε- αν και είχε αρχίσει από πολύ πριν- το 2009, όταν στην ετήσια συνάντηση του Νταβός ο τότε πρωθυπουργός Ερντογάν κατηγόρησε τον Πρόεδρο του Ισραήλ και τους Ισραηλινούς ως “δολοφόνους”. Ακολούθησε η αιματηρή σύγκρουση στη Μεσόγειο με το “Μαβί Μαρμαρά” που είχε 11 Τούρκους νεκρούς.

Ποιά υπήρξε η φυσιομορφία των Τουρκο- Ισραηλινών σχέσεων πριν το 2009/10 και, ειδικά, πως την αντιλαμβάνονταν οι Τούρκοι; Για αυτούς ήταν η σχέση του “παντρεμένου με την ερωμένη”.

Σε κάθε τέτοια μορφή σχέσης, η ερωμένη θα πρέπει να κάνει το κάθε χατήρι του macho άντρα, αλλά δεν πρέπει να ακόυγεται ούτε και να φαίνεται. Η αμοιβή της είναι η ευχαρίστησή της από τη σχέση αλλά και η προστασία που μεγαλόψυχα της παρέχεται.

Τούρκοι διπλωμάτες (π.χ. ο ΥΠΕΞ Ilter Turkmen και κάτω), έτσι χαρακτήριζαν τις σχέσεις της χώρας τους με το Ισραήλ στους διαδρόμους του Αμερικανικού Κογκρέσου και σε διάφορα φόρα της αμερικανικής πρωτεύουσας, όταν οι σχέσεις βρίσκονταν στήν εκτασιακή τους άνθηση. Και το έκαναν με μεγάλη ευαρέσκεια.

• Παρεμπιπτόντως, και το υπογραμμίζω διότι η macho αυτή αντίληψη συνιστά τη βασική συνισταμένη της νοοτροπίας των Τούρκων για τα πράγματα, γενικά. Όλοι οι “γείτονες” των Τούρκων πρέπει ανεξαίρετα να γνωρίζουν τη θέση τους (“haddini bil”), έναντι στη “Buyuk” (Μεγάλη) Τουρκία. Και να αναγνωρίζουν με τις συμπεριφορές τους την Τουρκική ηγεμονία.

Όπως και με Ισραήλ, έτσι θέλουν και θα ήθελαν να είναι και η σχέση τους με την Ελλάδα. Με αυτούς καβάλα στο άλογο και να κουνούν τα πόδια τους. Χρησιμοποιούν μάλιστα ως παράδειγμα και τη γεωγραφική αποτύπωση σε χάρτες της Ελλάδας και της Τουρκίας και πως το γεωγραφικό αυτό σχήμα συνηγορεί και ενισχύει την αντίληψη τους αυτή.

Ο Πρωθυπουργός Οζάλ έκανε τέτοια σχόλια, όπως και άλλα σεξουαλικά υπονοούμενα εξηγώντας, π.χ., γιατί η Τουρκία είναι πληθυσμιακά πολύ μεγαλύτερη από την Ελλάδα. Και το έκανε και αυτός με ευαρέσκεια. Με την Κύπρο πάντα είχαν πρόβλημα οι Τούρκοι διότι το γεωγραφικό της σχήμα και ειδικά η προεξοχή της Καρπασίας με κατεύθυνση προς το υπογάστριο του κράτους τους, δεν επιτρέπει, τέτοιες macho αναφορές. Αντίθετα μάλιστα.

Το εβραϊκό κράτος αποδέχονταν αυτή την Τουρκική νοοτροπία και συμπεριφορά αδιαμαρτύρητα, εκλογικεύοντας την με πολλές και διάφορες δικαιολογίες. Μερικές από αυτές ήταν πως αυτή είναι η φύση των Τούρκων η οποία προκύπτει από το Οσμανλικό τους παρελθόν, από τη νοοτροπία του κατακτητή καθώς και αυτή του αφέντη έναντι του ραγιά, κλπ.

Ωστόσο πίσω από αυτές τις εκλογικεύσεις πριν το 2009-10, αλλά μέχρι και σήμερα, βρίσκονται οι αντιλήψεις του Ισραηλινού βαθέως κράτους αναφορικά με την Τουρκία. Το ισραηλινό βαθύ κράτος πάντοτε θεωρούσε την Τουρκία, Κεμαλική ή Ισλαμιστική, ως ένα εν δυνάμει σύμμαχο τους έναντι στον παν-αραβισμό και τον Αραβικό εθνικοσοσιαλισμό (του Νάσσερ).

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950- όχι πριν- την θεωρούσαν και ως ανάχωμα κατά του Σοβιετικού κομμουνισμού. Σήμερα την θεωρούν ως (σουννιτικό) ανάχωμα εναντίον του (σιιτικού) καθεστώτος των Μουλλάδων του Ιράν.

Ένας τέτοιος εκπρόσωπος του βαθέως κράτους είναι ο γεννημένος στις ΗΠΑ Dore Gold, σύμβουλος Ισραηλινών πρωθυπουργών, Αντιπρόσωπος του Ισραήλ στον ΟΗΕ (1997-1999), ΓΔ του ΥΠΕΞ (2015-6), και παντοτινός θαμώνας σε συντηρητικές δεξαμενές σκέψεις του Ισραήλ.

Ως παραδειγματικός εκπρόσωπος του βαθέως κράτους, ο Gold ουδέποτε συμφιλιώθηκε με την “απώλεια” της Τουρκίας. Αυτό προκύπτει από τις δημόσιες παρεμβάσεις του και τις κατά καιρούς επισκέψεις του στην Τουρκία σε περιόδους κρίσεων (δημόσιες και μυστικές ) για να εξάσκησει τις διαπραγματευτικές τους ικανότητες και για τις οποίες περηφανεύεται.

Κριτήριο του πάντα υπήρξε το κυνικό “κοινό” συμφέρον μεταξύ του κράτους του και της Τουρκίας, ανεξάρτητα από τις κατά καιρούς συστηματικές διώξεις και δολοφονίες Εβραίων στη Τουρκία και τον εγγενή αντισημιτισμό που είναι διάχυτος στο τουρκικό κράτος και κοινωνία.

Πρόσφατα, και με όλη τη φιλολογία που αναπτύσσεται γύρω από τα Τουρκο-Ισραηλινά, ο Gold επανήλθε με ένα κείμενο του (στην Jerusalem Post 27/2/22 ) πραγματικά αξεπέραστο. Θαυμάστε την επιχειρηματολογία του βαθέως κράτους.

Ο Gold μας πάει πίσω στον Β´ΠΠ. Βάζει στη θέση της Σοβιετικής Ένωσης την Τουρκία και στη θέση του Χίτλερ το Ιράν. Ποιά πρέπει να είναι η επιλογή του Ισραήλ ανάμεσα στα δυο κακά, ρωτά; Η απάντηση είναι μία: όπως και το 1941 με τη συμμαχία της Δύσης με τον Στάλιν ενάντια στον Χίτλερ. Έχουμε, γράφει ο Gold, κοινά συμφέροντα με την Τουρκία κατά του σημερινού “Χίτλερ” – που είναι ένα δυνητικά πυρηνικό Ιράν και ο επεκτατισμός του.

• Αναφορικά με το Ιράν υπάρχει στην πραγματικότητα μια διχογνωμία στο βαθύ κράτος. Η μια θέση είναι πως το Ιράν των Μουλλάδων αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ και πως είναι θέμα χρόνου να αποκτήσει και πυρηνικά όπλα που θα του επιτρέπουν να αφανίσει το Ισραήλ.

Η άλλη είναι πως ναι μεν το Ιράν αποτελεί απειλή στα περιφερειακά συμφέροντα και τις φιλοδοξίες της Ιερουσαλήμ, αλλά πως δεν αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το εβραϊκό κράτος. Διότι οι Μουλλάδες γνωρίζουν πολύ καλά τη συμβατική, αλλά στο τέλος της ημέρας, και την πυρηνική (αποτρεπτική) ικανότητα του Ισραήλ. Κανένα κράτος δεν συμπεριφέρεται αυτοκαταστροφικά, όταν έχει να αντιμετωπίσει τέτοιας μορφής διλήμματα.

Επειδή από το 2010 τα στρατηγικά δεδομένα έχουν αλλάξει άρδην υπέρ του Ισραήλ, το τελευταίο δεν έχει πλέον ανάγκη την Τουρκία, όπως παλαιότερα.

Το Ισραήλ είναι το 2022 μεγάλη ενεργειακή δύναμη, έχει σιδεροκέφαλη θεσμική σχέση με την Αίγυπτο – μια άλλη ισχυρή δύναμη και αναδυόμενος παγκόσμιος ενεργειακός γίγαντας- έχει ανάπτυξει μη ανατρέψιμες σχέσεις με την Κύπρο και την Ελλάδα και, τέλος, με τη βοήθεια της κυβέρνησης Τράμπ, βρήκε εύφορο στρατηγικό έδαφος στα Αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου.

Είναι δε κοινό μυστικό, για παράδειγμα, πως υφίσταται ντε φάκτο στρατηγική συμμαχία Ισραήλ- Σαουδικής Αραβίας.

Ο Gold γράφει πως ναι, θα αποκατασταθούν οι σχέσεις αλλά αυτές θα πάρουν χρόνο λόγω της Τουρκικής πολιτικής στο Παλαιστινιακό, προσθέτοντας πως λόγω της ακύρωσης του αγωγού East Med , ανοίγει ο δρόμος για αγωγό προς την Τουρκία μέσω το Ισραήλ που θα καταστήσει την Τουρκία “ενεργειακό κόμβο”.

Και εδώ θέλω να καταλήξω. Ο Gold δεν κάνει παρά μόνο μια πολύ έμμεση αναφορά στις σχέσεις Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας και αυτό έχει τη σημασία του.

Επανέρχομαι όμως και επαναλαμβάνω πως μπήκε πολύ νερό στο αυλάκι από το 2009/10, για να πουλήσουν την Κύπρο και την Ελλάδα οι Ισραηλινοί. Δεν το γράφω αυτό ευελπιζόντας. Τα συμφέροντα τους στην περιοχή, όσο και στην Ευρώπη και στην ΕΕ, δεν τους το επιτρέπουν. Και οι ίδιοι το αντιλαμβάνονται.

Δεν ξέρω για τον Gold και το μέρος του βαθέως κράτους που εκπροσωπεί. Ωστόσο τα συμφέροντα αυτά δεν μπορούν να διαγραφούν με μια μονοκονδυλιά, έτσι για τα μάτια της Άγκυρας.

Και τώρα στο δια ταύτα. Θα κατασκευαστεί ο περιβόητος αγωγός Ισραήλ-Τουρκίας για τον οποίο μιλούν ο Gold και άλλοι; Η ξεκάθαρη άποψη μου είναι, όχι.

Εδώ να θυμίσω πως τη δεκαετία του 1980, όταν οι σχέσεις ήταν “μέλι γάλα” αλλά πριν την Μεσογειακή ενεργειακή μπονάντζα, κυριαρχούσε το θέμα ενός αγωγού νερού από την Τουρκία στο Ισραήλ και από εκεί και πέραν στη Μέση Ανατολή (εποχή Οζάλ). Οι προπαγανδιστές του τον βάφτισαν “αγωγό της ειρήνης”. Φτιάχτηκαν μάλιστα και οι αναγκαίες υποδομές σε Τουρκία και Ισραήλ.

Ο “αγωγός της ειρήνης” δεν φτιάχθηκε ποτέ, αν και σήμερα οι ανάγκες για νερό είναι πολύ μεγαλύτερες. Γιατί; Διότι στο τέλος της ημέρας οι Ισραηλινοί δεν ήθελαν τέτοια μορφής εξάρτησης από τους Τούρκους. Δεν ήταν μόνο πως έβλεπαν, κάθε τόσο, τους Τούρκους να περιόριζουν τη ροή των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη προς Συρία και Ιράκ για εκβιαστικούς λόγους, κάτι που πράττουν μέχρι σήμερα.

Ήταν διότι ποτέ ξανά δεν ήθελαν εξάρτηση από κανένα, σε τέτοιου είδους ζωτικά ζητήματα. Το “ποτέ ξανά” είναι μέρος του DNA του Ισραήλ από το 1948 και εκφράζεται με διάφορους τρόπους σε όλα τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Δεν έγινε Σπάρτη έτσι τυχαία το Ισραηλ.

Ακόμη και τον πιο σημαντικό τους σύμμαχο τις ΗΠΑ, δεν εμπιστεύονται, γεγονός που έχουν αποδείξει επανειλλημένα, με πράξεις που έχουν κοστίσει ακόμη και αμερικανικές ζωές. Γιαυτό και δεν υπάρχει θεσμική αμυντική συμμαχία με τους Αμερικανούς διότι θα προϋπόθετο περιορισμούς και δεσμεύσεις, ειδικά και στο μείζον ζήτημα του πυρηνικού οπλοστασίου του Ισραήλ. Και γι’ αυτό, προτού καν δημιουργηθεί το Ισραήλ είχαν αρχίσει οι σχεδιασμοί για την αποκτήσει ατομικού οπλοστασίου. Για να μην υπάρχει απολύτως καμια εξάρτηση από,κανένα.

Το Ισραήλ δεν έχει απολύτως κανένα συμφέρον να κάνει την Τουρκία “ενεργειακό κόμβο” και να εκβιάζεται από αυτή. Το αρχεία του Ισραηλινού ΥΠΕΞ βοούν με ένα ιστορικό εκβιασμών του χειρίστου είδους από τους Κεμαλιστές.

Το ίδιο ισχύει και με τις δυο δεκαετίες του Ερντογάν και των Ισλαμιστών που εκβιάζουν μέχρι σήμερα, δημόσια και ξενδιάντροπα.

• Υ.Γ. Ούτως ή άλλως ο “ενεργειακός κόμβος” που δυνητικά μπορεί να τροφοδοτεί την Ευρώπη υπάρχει- με την αρωγή του Ισραήλ- και είναι στην Αίγυπτο, όπου υπάρχουν και όλες οι υποδομές. Αυτό δεν το έχουν πάρει χαμπάρι, ακόμη, στη Λευκωσία και την Αθήνα.