Αυτή η μικρή πατρίδα ανήκει σε όλους μας
Εξήντα έξι χρόνια έχουν περάσει από τη θυσία των δύο ηρώων που τιμούμε σήμερα, του Αλέκου Κωνσταντίνου και του Παναγιώτη Τουμάζου.
Τιμούμε τη θυσία τους και διατηρούμε τη μνήμη τους από σεβασμό, αλλά και από ανάγκη.
Σεβασμό, γιατί έχουμε χρέος βαρύ απέναντι σε όσους έδωσαν τότε τα πάντα για την ελευθερία του τόπου μας από τις βρετανικές δυνάμεις κατοχής.
Γιατί έχουμε χρέος βαρύ απέναντι σε όλους εκείνους, που ανέλαβαν τον άνισο αγώνα απέναντι στις πολλαπλάσιες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και κατάφεραν το θεωρούμενο ακατόρθωτο: να συντρίψουν την αποικιοκρατία για να ανατείλουν καλύτερες μέρες για τον τόπο μας.
Περισσότερο, όμως, τους τιμούμε από ανάγκη.
Ανάγκη δική μας και όχι δική τους.
Γιατί τους χρειαζόμαστε.
Τους χρειαζόμαστε για να μας δείχνουν τον δρόμο που πρέπει να πορευτούμε στις δύσκολες μέρες που περνά και πάλι η ημικατεχόμενη πατρίδα μας.
Για να ξαναζωντανέψει ο αρχαἰος αλλά πάντα επίκαιρος παιάνας:
Ίτε παίδες Ελλήνων, ίτε, ελευθερούτε πατρίδ᾽(α),
ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας,
θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων.
Νυν υπέρ πάντων ο αγών!
Εμπρός, παιδιά των Ελλήνων, εμπρός!
Να ελελυθερώσετε την πατρίδα,
τα παιδιά, τις γυναίκες,
τα ιερά των πατέρων σας,
τους τάφους των προγόνων!
Για όλα αυτά είναι που πολεμάτε τώρα!
Και ο δικός μας αγώνας είναι καθημερινός, και απαιτεί και αρετή και τόλμη.
Αυτήν ακριβώς την αρετή και την τόλμη που διέθεταν οι αγωνιστές του 1955-59, μεταξύ των οποίων και οι ήρωες που τιμούμε σήμερα.
Βίοι παράλληλοι οι βίοι του Αλέκου Κωνσταντίνου και του Παναγιώτη Τουμάζου, παράλληλη και η δράση τους στην τότε αγγλοκρατούμενη και σήμερα τουρκοκρατούμενη Αμμόχωστο, όπου τώρα βρίσκονται βεβηλωμένοι οι τάφοι τους.
Στα σχολεία της πόλης του Ευαγόρα φοίτησαν και οι δύο, με δασκάλους και καθηγητές που σφυρηλάτησαν την αγάπη τους για την πατρίδα και ατσάλωσαν την απόφασή τους για “τον υπέρ πάντων αγώνα”.
Παράλληλη όμως και η δράση τους στα βουνά του Τροόδους, όπου βρέθηκαν εξαιτίας διαφορετικών γεγονότων, αλλά για τον ίδιο σκοπό.
Ο Αλέκος Κωνσταντίνου, γιος του Κώστα και της Ελπινίκης, γεννήθηκε εδώ στην Κακοπετριά, αλλά μεγάλωσε και έζησε στην Αμμόχωστο.
Αγνός, τολμηρός, εφευρετικός, ριψοκίνδυνος νέος και ακραιφνής πατριώτης, εντάχθηκε από τους πρώτους στην ΕΟΚΑ και έδρασε σε ομάδα του εκτελεστικού Αμμοχώστου.
Καταζητήθηκε τον Απρίλη του 1958 από τους Άγγλους για την εκτέλεση του φημισμένου για τη σκληρότητά του Άγγλου ανακριτή Ντίαρς, εναντίον του οποίου είχαν προηγηθεί πολλές αποτυχημένες απόπειρες.
Καταζητούμενος πλέον, συνέχισε τη δράση του στις ανταρτικές ομάδες της ΕΟΚΑ και σκοτώθηκε στις 20 Ιουνίου του 1958 στο χωρό Κούρδαλι, από έκρηξη πυρομαχικών της οργάνωσης.
Ο κατά τέσσερα χρόνια μικρότερος του Αλέκου, Παναγιώτης Τουμάζος, γιος του Θεόφιλου και της Αρτεμισίας, γέννημα θρέμμα Βαρωσιώτης, βρέθηκε να πολεμά τους Άγγλους στα βουνά του Τροόδους εξαιτίας διαφορετικών γεγονότων.
Ενταγμένος από την αρχή στις μαθητικές ομάδες και εν συνεχεία στις ομάδες κρούσεως της Οργάνωσης με το ψευδώνυμο Ονήσιλος, και θεωρώντας λιποταξία την αναχώρησή του για σπουδές πριν τελειώσει ο Αγώνας, παρέμεινε μετά την αποφοίτησή του στην Κύπρο και συνέχισε τη δράση του στην Αμμόχωστο μέχρι τον Ιούλιο του 1958.
Με εντολή της οργάνωσης επιχείρησε μαζί με τον συναγωνιστή και φίλο του Μίκη Πουλλή την εκτέλεση Τούρκου πληροφοριοδότη των Άγγλων που ζούσε στο Κάτω Βαρώσι.
Γιατί, ως γνωστόν, ο απελευθερωτικός μας αγώνας ήταν πολυμέτωπος, αφού αντιμετώπιζε όχι μόνο τους Βρετανούς κατακτητές, αλλά και τον καλλιεργημένο από αυτούς και από την Τουρκία τουρκοκυπριακό εξτρεμισμό και, το πλέον θλιβερό, αντιμετώπιζε τον ιδεολογικό φανατισμό ενός τμήματος Ελλήνων της Κύπρου που είχαν αντιταχθεί στον απελευθερωτικό αγώνα και, ενίοτε, κατέδιδαν στον εχθρό αγωνιστές.
Αυτή ήταν και η περίπτωση του Παναγιώτη Τουμάζου, που μετά την προδοσία από Έλληνες καταδότες συνέχισε τη δράση του στις ανταρτικές ομάδες του τομέα Σολέας και σκοτώθηκε σε μάχη με τους Άγγλους εδώ, στην Κακοπετριά, στις 22 του Οκτώβρη του 1958.
Στο σημείο αυτό και με τα διδάγματα που μας άφησε η αδελφοκτόνα διχόνοια σε εκείνον τον αγώνα αλλά και στην περίπτωση του1974, ας μου επιτραπεί μια προσωπική αναφορά:
Στην απόφαση της ΕΟΚΑ να εκτελεστούν οι γνωστοί καταδότες του Παναγιώτη Τουμάζου, ο Θεόφιλος και η Αρτεμισία ζήτησαν ως χάρη να μην εκτελεστούν οι προδότες του παιδιού τους για να μην επεκταθεί ο κύκλος του αίματος, για να μη συνεχιστεί ο αδελφοκτόνος πόλεμος.
Και ο Παναγιώτης, όπως και οι άλλοι ήρωες, πότισε με το αίμα του το χώμα αυτών των βουνών, για να βλαστήσει το δέντρο της Ελευθερίας, και να ανατείλει ο ήλιος της Δικαιοσύνης και της Ειρήνης.
Γιατί δεν ήταν τρομοκράτες, όπως τους χαρακτήριζαν οι Άγγλοι κατακτητές, οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ, αλλά αγωνιστές της Ειρήνης, σύμφωνα και με τις μαρτυρίες των αείμνηστων συναγωνιστών του Παναγιώτη, Αντωνάκη Σολομώντος και Ανδρέα Αγγελή, μεταφέροντας αυτό ακριβώς που τους είπε ο Παναγιώτης, όταν έκοψε ένα κλαδάκι αγριελιάς και το κάρφωσε στο πέτο του πηγαίνοντας στην ενέδρα:
“Αν πέσω στη μάχη,
θα το βρουν οι Εγγλέζοι
και θα καταλάβουν ότι για την Ειρήνη πολεμούμε”!
Για την Ελευθερία, τη Δικαιοσύνη και την Ειρήνη χρωστούμε να αγωνιστούμε κι εμείς σήμερα, που μόνο με αρετή, τόλμη και ομόνοια μπορούμε να ελπίσουμε ότι θα εξασφαλίσουμε.
Πιστοί στις παρακαταθήκες των ηρώων μας και όχι καπηλευόμενοι τη θυσία τους και χρησιμοποιώντας, άλλοτε φανερά και άλλοτε συγκαλυμμένα, επετείους και εθνικές διοργανώσεις για προώθηση προσωπικών φιλοδοξιών και συμφερόντων.
Αυτή η μικρή πατρίδα ανήκει σε όλους μας και όλοι χρωστούμε να αγωνιστούμε με όλες μας τις δυνάμεις να κρατηθούμε σ᾽ αυτήν και να φανούμε αντάξιοι των γενεών που προηγήθηκαν και μας την παρέδωσαν.
Να φανούμε άξιοι του τρισχιλιετούς και πλέον πολιτισμού που παραλάβαμε, και χρωστούμε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές.
Αρκεί να μην παραμένουμε στα λόγια, αλλά να συμμετέχουμε ενεργά, με σύνεση και κριτική σκέψη, βάζοντας το κοινό καλό πάνω από το ατομικό, γιατί κανένα μελος του συνόλου δεν μπορεί να οφεληθεί αν το σύνολο πάσχει.
Γιατί δεν μπορεί να υπάρξει δικαιοσύνη αν δεν συμμετέχουν όλοι στη δημιουργία αλλά και στην απόλαυση των αγαθών, υλικών και πνευματικών.
Δεν μπορεί να υπάρξει υγιές κράτος εάν πάσχει η ηγεσία ή τα μέλη του, όπως δεν υπάρχει υγιές σώμα εάν πάσχει το κεφάλι.
Όλοι και όλα επιβάλλεται να κρίνονται, και κανένας δεν μπορεί να είναι στο απυρόβλητο.
Κρίση όμως καθαρή και καλοπροαίρετη, χωρίς φανατισμούς και υστεροβουλίες, χωρίς έπαρση και μωροφιλοδοξίες.
Αυτός είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να μας οδηγήσει στο φως από το σκοτάδι στο οποίο βυθίστηκε ο τόπος μας τα 50, τουλάχιστον, τελευταία χρόνια.
Δρόμος δύσκολος, ανηφορικός, αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή.
Όπως δύσκολος ήταν και ο δρόμος για τους αγωνιστές του 1955-59 και όμως τον περπάτησαν!
Ας είναι αιωνία η μνήμη τους.
Ας είναι το παράδειγμά τους οδηγός μας.
- Ομιλία μου την Κυριακή 26 Μαϊου 2024 στο μνημόσυνο που διοργανώνεται κάθε χρόνο στην Κακοπετριά προς τιμή των ηρώων που έπεσαν στην περιοχή και των απελθόντων αγωνιστών.