«Προσφυγόσημο: Ένα γραμματόσημο για τους πρόσφυγες της Κύπρου, η ιστορία ενός συμβόλου»
Χαιρετισμός του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εξωτερικών κ. Κορνήλιου Κορνηλίου στα εγκαίνια της έκθεσης
«Προσφυγόσημο: Ένα γραμματόσημο για τους πρόσφυγες της Κύπρου, η ιστορία ενός συμβόλου»
- Κορνήλιος Κορνηλίου *
Κυρίες και κύριοι,
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η τέχνη, κατά την διάρκεια της ιστορίας της ανθρωπότητας έχει εκφράσει τα συναισθήματα, αλλά και τον ψυχισμό του ανθρώπου με τον πιο ολοκληρωμένο και παραστατικό τρόπο.
- Χαιρετισμός της Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων κ. Αννίτας Δημητρίου στα εγκαίνια της έκθεσης
- Χαιρετισμός της προέδρου της Εταιρείας Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος κ. Ειρήνης Οράτη στην τελετή εγκαινίων της έκθεσης
- Χαιρετισμός της Ιστορικού Τέχνης και επιμελήτριας της έκθεσης κ. Μαρίας Παφίτη στην τελετή εγκαινίων της έκθεσης
Με τον ίδιο τρόπο, στην δική μας πατρίδα, η τέχνη αποτύπωσε εικαστικά με τα πιο μελανά χρώματα τις σύγχρονες τραγικές στιγμές της κυπριακής ιστορίας.
Κατά τις πολυτάραχες δεκαετίες 1960 και 1970 η τέχνη κατέγραψε και εξέφρασε τις τραυματικές εμπειρίες και την οδύνη όλων των Κυπρίων, ανεξαρτήτως κοινότητας και θρησκευτικής ομάδας. Μέσα από αυτές, τις πολύ τρομακτικές εμπειρίες και ειδικά την τουρκική εισβολή και την προσφυγοποίηση εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων, αναδύθηκε η ανάγκη δημιουργίας του προσφυγικού γραμματοσήμου, με σκοπό την οικονομική ενίσχυση του ταμείου για τις προσφυγικές ανάγκες, το οποίο ονομάστηκε “προσφυγόσημο“.
Η εξελικτική αυτή πορεία, πέρασε από το πρώτο προσφυγόσημο, που παρουσιάζει τον Άγιο Γεώργιο να κατατροπώνει τον δράκο, μια μορφή που πηγάζει κατευθείαν από την θρησκευτική παράδοση του νησιού, στην σπαρακτική μορφή της γυναίκας που κρατά ένα παιδί, προσπαθώντας να το προστατεύσει από ένα κόσμο που κατέρρεε και χανόταν ανεπιστρεπτί.
Τα τραγικά γεγονότα στιγμάτισαν έντονα τον Έλληνα καλλιτέχνη Τάσσο Αλεβίζο, ο οποίος φιλοτέχνησε την τρίτη μορφή προσφυγόσημου, που παρουσιάζει το προσφυγόπουλο της Κύπρου πλαισιωμένο και εγκλωβισμένο από το συρματόπλεγμα της κατοχής.
Η εικόνα του παιδιού που θυματοποιείται από τον πόλεμο στην πιο τρυφερή του ηλικία, θα καταστεί στην πορεία η πιο αναγνωρίσιμη εικόνα της κυπριακής προσφυγιάς.
Τα δε έσοδα από το προσφυγόσημο, ενισχύουν έκτοτε το ταμείο των προσφύγων, που παρουσιάζει, ομολογουμένως, τρομακτικές ανάγκες λόγω του εκτοπισμού χιλιάδων ανθρώπων από τα σπίτια τους, ενώ την ίδια στιγμή, η εικόνα-σύμβολο του πρόσφυγα θα λειτουργήσει, ως πρεσβευτής διαφώτισης για την κυπριακή τραγωδία στο εξωτερικό.
Η Μαρία Παφίτη, με την έκθεση που διοργανώνει, αποκαλύπτει και ξετυλίγει αριστοτεχνικά το νήμα που συνδέει τον ανθρώπινο πόνο, με την ιστορία και τις εικαστικές τέχνες, καθώς επίσης και τις προσωπικές ιστορίες με την συλλογική μνήμη του λαου μας.
Αφηγείται με ευαισθησία τα πρόσωπα και τα γεγονότα πίσω από το διάσημο προσφυγόσημο, για τα οποία λίγα γνωρίζουμε, παρόλη την αναγνωρισιμότητα και τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν στην ιστορία
μας.
Η ιστορικός τέχνης Μαρία Παφίτη, συγκεντρώνει στην έκθεση που εγκαινιάζουμε απόψε τις διάφορες μορφές του προσφυγόσημου, καθώς και άλλα εμβληματικά έργα τέχνης σπουδαίων Κυπρίων καλλιτεχνών που κινούνται στον ίδιο άξονα.
Ένα άξονα που ενώνει τους πρόσφυγες της Κύπρου, με τους απανταχού πρόσφυγες: όπως αυτούς της γειτονικής Συρίας και άλλων πιο μακρινών περιοχών, στην Αφρική και στην Ασία, ανθρώπους (πρόσφυγες)
που βιώνουν τις ίδιες τραυματικές εμπειρίες, αφήνοντας πίσω εστίες, χώρους λατρείας και άλλα σημαντικά μνημεία της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.
Η έκθεση συμπληρώνεται από φωτογραφίες του Γιώργου Πανταζή από την κατεχόμενη Αμμόχωστο, που εγκλωβισμένη πίσω από το συρματόμπλεγμα, όπως το ίδιο το προσφυγόπουλο στο γραμματόσημο του Αλεβίζου Τάσσου, περιμένει καρτερικά να δει τις καλύτερες μέρες που ψηφίσματα και Διεθνείς Οργανισμοί υπόσχονται επανειλημμένα για χρόνια.
Κυρίες και κύριοι,
Η καλλιτεχνική αυτή διαδρομή μας φέρνει ξεκάθαρα προ των ευθυνών μας, έναντι όλων των προσφύγων, Κυπρίων και ξένων.
Μας καλεί να αγωνιστούμε για την επικράτηση της ειρήνης στην Κύπρο, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
Μας επιβάλλει τη δημιουργία γέφυρων επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων λαών που θα αποτρέψουν στο μέλλον την πρόκληση νέων πολέμων και αναγκαστικών εκτοπισμών και προσφυγοποίησεων περισσότερων ανθρώπων.
Τελειώνοντας, επιτρέψτε μου να συγχαρώ θερμά την Μαρία Παφίτη και όσους άλλους έχουν συνδράμει στην πραγματοποίηση της μοναδικής αυτής έκθεσης και θα ήθελα τέλος να συγχαρώ την πρόεδρο της Βουλής για τη φιλοξενία αυτών των σημαντικών έργων στον υπέροχο χώρο του Σπιτιού του Πολίτη,
αποδεικνύοντας την στενή σχέση μεταξύ της πολιτικής και της τέχνης, καθώς και της διπλωματίας, με μία ανθρώπινη διάσταση και ευαισθησία.
Ευχαριστώ πολύ.
- Σπίτι του Πολίτη, Δευτέρα, 27 Μαρτίου 2023, 6.00 μ.μ.
Το τρίτο προσφυγόσημο (μήτρα)
Α. Τάσσος (1914-1985)
Κύπρος 1974
Ξύλινη, εγχάρακτη πλάκα, μελάνη
70,7 χ 70 εκ
Κρατική συλλογή Κυπριακής Τέχνης
A Tassos (1914-1985)
Cyprus 1974
Engraved woodblock and ink
70,7 x 70 cm
State collection of Cypriot Art
