Όταν θα διαβάζονται οι γραμμές αυτές οι Κύπριοι πολίτες θα αποφασίζουν για το ποιος θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος τους.
Τα αποτελέσματα τόσο του πρώτου γύρου όσο και της σημερινής αναμέτρησης θα αναλυθούν και θα αξιολογηθούν περισσότερο ψύχραιμα με κάποια απόσταση από την επικαιρότητα.
Και με την ελπίδα ότι θα ξεφύγουμε από τις τεχνο-κομματικές αναλύσεις εισάγοντας και την κοινωνιολογική μεταβλητή ανάλυσης των δομών της κοινωνίας και το πλέγμα των σχέσεων και συμφερόντων των διαφόρων κοινωνικών ομάδων στο πλαίσιο του κυπριακού κοινωνικού σχηματισμού.
Διότι ούτε τα κόμματα, ούτε το πολιτικό σύστημα λειτουργούν στο κενό αλλά σε ένα πλέγμα σχέσεων και διαπλεκόμενων συμφερόντων. Που τις περισσότερες φορές δεν εξυπηρετούν τους πολίτες αλλά μια μικρή ολιγαρχία.
Μέχρι πρόσφατα, σε προηγούμενες αναλύσεις και εκτιμήσεις μου, με βάση τα τότε δεδομένα, είχα προεξοφλήσει την εκλογή του Νίκου Χριστοδουλίδη ως του επόμενου Προέδρου. Μετά τον πρώτο γύρο όμως και ειδικά μετά την απόφαση του ΔΗΣΥ για ψήφο κατά βούληση, το πολιτικό πεδίο έχει γίνει περισσότερο ρευστό. Η θέση που πήρε ο ΔΗΣΥ ήταν μονόδρομος. Μόνο που με αυτή αλλάζουν πολλά στο πολιτικό-εκλογικό πεδίο με την ψήφο κατά βούληση. Εξακολουθώ να εκτιμώ, με βάση πάντα τα δεδομένα που έχω μπροστά μου, τη στιγμή που γράφονται οι γραμμές αυτές, ότι ο Χριστοδουλίδης έχει τις περισσότερες πιθανότητες να εκλεγεί. Όμως έχασα την βεβαιότητα που είχα πριν τον πρώτο γύρο. Το εκλογικό τοπίο άλλαξε. Η κατάσταση δεν ελέγχεται πια απόλυτα ούτε από το βαθύ κατεστημένο, ούτε από τον Αναστασιάδη. Οι εκλογές θα κριθούν από το αν θα επικρατήσει ο αντιαριστερισμός, συνδεδεμένος με τον αντιακελισμό, ή η μανία και η οργή μερίδας των συναγερμικών εναντίον του Χριστοδουλίδη. Οι μηχανές των επιτελείων εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση. Του μεν Χριστοδουλίδη καλλιεργώντας τον αντιαριστερισμό-αντιακελισμό, του δε Μαυρογιάννη στοχεύοντας τους συναγερμικούς ψηφοφόρους εχθρικά διακείμενους στον «αποστάτη» και απευθύνοντας ευχαριστίες στο Γιαννάκη Κασουλίδη για τη στήριξη του. Υπάρχει επίσης συνωστισμός των οπαδών της όποιας λύσης στο στρατόπεδο Μαυρογιάννη.
Καλλιεργείται ένα τοξικό κλίμα και μια κινδυνολογία και από τις δύο πλευρές. Από τη μια είναι η «εθνικοφροσύνη» που κινδυνολογεί για μια Αριστερά, την ακελική, που δεν τολμά να προβάλει και να στηρίξει ούτε καν σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές, που δεν τόλμησε να προτείνει ούτε καν ένα δικό της υποψήφιο, ένα έστω και κατ΄επίφαση αριστερό. Μια κυβέρνηση Μαυρογιάννη όμως δεν θα ταράξει τα νερά του συστήματος, ούτε και θα κόψει τον ομφάλιο λώρο από το σύστημα και την άρχουσα τάξη. Το πιο πιθανό θα είναι μια καχεκτική επανάληψη της εποχής Γιώργου Βασιλείου.
Από την άλλη είναι η κινδυνολογία των οπαδών της όποιας λύσης που παρουσιάζουν τον Χριστοδουλίδη ως το μελλοντικό εμπόδιο για την πολυπόθητη τους λύση. Και οι δύο υποψήφιοι όμως, με κάποιες αποχρώσεις, έχουν την ίδια θέση στο Κυπριακό, είναι φανατικά υπέρ της ΔΔΟ, δεν προτείνουν καμιά αλλαγή πορείας από αυτή που ακολουθείται εδώ και σχεδόν μισό αιώνα. Η κινδυνολογία αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι κάποιοι που παρουσιάζονταν ως πρόσφατα αντιδιζωνικοί, στηρίζουν τον Χριστοδουλίδη.
Είναι γεγονός ότι το βαθύ κατεστημένο και ο Αναστασιάδης στοιχημάτισαν στον Χριστοδουλίδη αλλά κάτι πήγε στραβά. Το αρχικό σχέδιο ήταν ότι με τις δημοσκοπήσεις στο χέρι θα υποχρέωναν τον Αβέρωφ Νεοφύτου να αποσυρθεί. Το σχέδιο αυτό φαίνεται να μη δούλεψε όπως σχεδιάστηκε, λόγω ανταγωνιστικών συμφερόντων και προσωπικών φιλοδοξιών. Μένει να φανεί αν παρ΄ όλα τα εμπόδια θα αποτύχει ο ρεβανσισμός Αβέρωφ Νεοφύτου και μιας ομάδας συναγερμικών και θα επιβληθεί ο Αναστασιάδης και οι σύμμαχοι του. Αυτό μόνο η κάλπη θα μας το δείξει. Πάντως φιλικά προσκείμενοι στον Αναστασιάδη πρώην και νυν υπουργοί αλλά και κομματικά στελέχη, καλούν τους συναγερμικούς να ψηφίσουν Χριστοδουλίδη, ενώ ακούεται ότι και ο ίδιος θα προβεί σε σχετική δήλωση.
Οποιοδήποτε όμως και να είναι το εκλογικό αποτέλεσμα, ο ΔΗΣΥ, η Δεξιά γενικότερα και η κυπριακή μεταπρατική αστική τάξη θα εξέλθουν των εκλογών με τραύματα. Αλλά ούτε και το ΑΚΕΛ θα επωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από μια τυχόν νίκη Μαυρογιάννη, την οποία άλλωστε δεν την υπολόγιζε, ούτε την επεδίωκε στο ξεκίνημα. Η βασική επιδίωξη του ΑΚΕΛ ήταν να μη μείνει εκτός δευτέρου γύρου, κάτι που θα ήταν καταστροφικό για το κόμμα. Δεν εκτιμώ ότι θα επιβάλει οτιδήποτε στον Μαυρογιάννη. Το επιχείρημα αυτό όμως, ότι θα επανέλθει το ΑΚΕΛ στην εξουσία, είναι μια χρήσιμη κινδυνολογία που χρησιμοποιεί το αντίπαλο στρατόπεδο. Μια κυβέρνηση Μαυρογιάννη -το ανέφερα παραπάνω- θα είναι μια καχεκτική επανάληψη της εποχής Βασιλείου.
Όσο για τους ενδιάμεσους, εκτός από κάποια υπουργεία που θα πάρουν, αν εκλεγεί ο Χριστοδουλίδης, ούτε την πορεία του Κυπριακού θα μπορέσουν να επηρεάσουν, ούτε και την εσωτερική διακυβέρνηση του τόπου. Βγήκαν ξαφνικά και ικέτες του Αβέρωφ Νεοφύτου με τον Νικόλα Παπαδόπουλο να δηλώνει ότι θα ήταν τιμή του να συνεργαστεί με τον ΔΗΣΥ, όπως και στο παρελθόν.
Θα επανέλθω όμως πολύ σύντομα σε όσα ανάφερα στην αρχή για την τεχνο-κομματική ανάλυση αυτών εκλογών. Οι αναλύσεις αυτές παραγνωρίζουν τις κοινωνικές ομάδες που εκπροσωπούν τα κόμματα και οι υποψήφιοι, χωρίς καμμιά σχεδόν αναφορά στα συμφέροντα που διακυβεύονται. Έχω γράψει στο παρελθόν και σε άρθρα μου και σε βιβλία μου για το θέμα αυτό, για τις κοινωνικές ομάδες και την πολιτική τους εκπροσώπηση. Θα περιοριστώ εδώ πολύ σύντομα και περιεκτικά μόνο στο ΔΗΣΥ, επειδή από τη δεξαμενή αυτού του κόμματος προσπαθούν αυτή τη στιγμή να αντλήσουν ψήφους για να εκλεγούν, τόσο ο Χριστοδουλίδης, όσο και ο Μαυρογιάννης.
Ποιες κοινωνικές ομάδες εκφράζει ο ΔΗΣΥ; Το κόμμα αυτό ιδρύθηκε για να εκφράσει βασικά και να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της μεταπρατικής κυπριακής αστικής τάξης. Χρειαζόταν όμως και μια ευρύτερη λαϊκή βάση. Αυτή η βάση προήλθε από τη λαϊκή Δεξιά, από τον κόσμο που άλλοτε έφερε την επωνυμία εθνικόφρονες. Αυτές οι δύο κοινωνικές ομάδες είναι οι κύριες συνιστώσες του ΔΗΣΥ.
Στο δημοψήφισμα για το σχέδιο ΑΝΑΝ, η λαϊκή Δεξιά δεν ακολούθησε την ηγεσία του κόμματος, δεν ακολούθησε την ίδια πορεία με τους μεταπράτες αστούς, δεν άκουσε ούτε τις δραματικές εκκλήσεις του Γλαύκου Κληρίδη υπέρ του σχεδίου. Ήταν ένα μεγάλο σχίσμα, αλλά αφορούσε μόνο το σχέδιο Ανάν. Το κόμμα διασώθηκε, όπως και παλιότερα όταν εκπαραθυρώθηκε ο Γιαννάκης Μάτσης.
Σήμερα ο Αναστασιάδης και τα μεταπρατικά αστικά στοιχεία στη μεγάλη τους πλειοψηφία στήριξαν και στηρίζουν Χριστοδουλίδη. Τον Αβέρωφ Νεοφύτου στήριξαν ασφαλώς μεταπρατικά αστικά στοιχεία αλλά ήταν μειοψηφικά. Επομένως το μεγάλο διακύβευμα ήταν και παραμένει η λαϊκή Δεξιά που μοιράστηκε στον πρώτο γύρο ανάμεσα στον Αβέρωφ Νεοφύτου και τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Αυτή θα κρίνει και τον δεύτερο γύρο των εκλογών. Από το κατά πόσο οι ψηφοφόροι αυτής της όμάδας θα κάνουν την υπέρβαση και θα ψηφίσουν Μαυρογιάννη, από εκδίκηση για τον «αποστάτη», ή αν θα πεισθούν από τον Αναστασιάδη και την μεταπρατική συνιστώσα του ΔΗΣΥ να ψηφίσουν Χριστοδουλίδη, ακολουθώντας το αντιαριστερό σύνδρομο που καλλιεργείται έντονα τις τελευταίες ώρες. Ακόμη και από τον Νικόλα Παπαδόπουλο που έκανε αναφορά σε Κομμουνιστικό Κόμμα!
Αντιαριστερό επομένως σύνδρομο και ρεβανσιστική στάση απέναντι στο Χριστοδουλίδη θα κρίνουν το αποτέλεσμα. Τίποτε δεν είναι βέβαιο, αλλά η πλάστιγγα φαίνεται να κλίνει μάλλον υπέρ του Χριστοδουλίδη.
Για άλλη μια φορά οι πολίτες παραμένουν παγιδευμένοι στα παιχνίδια των μεγάλων συμφερόντων και της άρχουσας ολιγαρχίας, όπως και στα παιχνίδια μιας χρεοκοπημένης κομματοκρατίας.
Είναι γι΄αυτό ίσως που πολλοί προσανατολίζονται στη λευκή ψήφο, σώζοντας τουλάχιστον την αξιοπρέπεια τους.
ΥΓ Δεν είμαι δημοσκόπος για να κάνω προβλέψεις για το αποτέλεσμα των εκλογών αλλά πολιτικός αναλυτής που μελετά τα δεδομένα που έχει μπροστά του, και προχωρά σε κάποιες εκτιμήσεις. Το τοπίο είναι ρευστό και μεταβαλλόμενο και δεν επιτρέπει βεβαίως ασφαλείς εκτιμήσεις. Μένω όμως σταθερός στην κοινωνιολογική μεταβλητή ανάλυσης που έχω χρησιμοποιήσει όσον αφορά τις κοινωνικές ομάδες και τα συμφέροντα που διακυβεύοντα σε αυτές τις εκλογές.
- Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019. Τώρα κυκλοφορεί και το νέο του μυθιστόρημα, ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ/ΣΤΟ ΥΦΑΝΤΟ ΤΟΥ ΄21, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Email stephanos.constantinides@gmail.com