Τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό θα εισέλθουν από τον Σεπτέμβρη σε μια νέα φάση έντονων διεργασιών με την πίεση να αυξάνει για διάλογο και για χαμηλούς τόνους.
Κανείς φυσικά δεν μπορεί να είναι κατά του διαλόγου από ελληνικής πλευράς, ούτε και υπέρ της συντήρησης της έντασης.
Όμως έχει σημασία με ποιους όρους γίνεται ο διάλογος, με ποιες παραμέτρους.
Και σίγουρα δεν μπορεί να γίνεται με τους όρους της Άγκυρας, με τουρκικές προδιαγραφές. Έστω και αν οι «σύμμαχοι», Εγγλέζοι, Γερμανοί, ακόμη και Αμερικανοί στηρίζουν αυτή τη μορφή του διαλόγου για να ικανοποιήσουν την Τουρκία. Και όλα αυτά σε μια στιγμή που γίνεται ανακατανομή ισχύος στην περιοχή μας αλλά και πλανητικά. Την ίδια ώρα που ο Κύπριος Πρόεδρος πετά κουβέντες χωρίς διαβούλευση με τις πολιτικές δυνάμεις αλλά και με την Αθήνα, όπως αυτή για την επάνοδο στο σύνταγμα του 1960.
Από την άλλη φαίνεται ότι με όσα συμβαίνουν στο Αφγανιστάν η Τουρκία αναβαθμίζεται. Ούτε οι Αμερικανοί, ούτε οι Ευρωπαίοι είναι διατεθειμένοι να της ασκήσουν την όποια πίεση, με ό,τι αυτό σημαίνει. Ακόμη και σε θέματα όπως αυτό των πυραύλων S400 οι Αμερικανοί έχουν σιωπήσει. Οι δε Εγγλέζοι συνεχίζουν τον ρόλο τους, να προσπαθούν να ικανοποιήσουν την Τουρκία μέσα από διάφορες φόρμουλες εποικοδομητικής ασάφειας. Στο ρόλο τους αυτό όχι μόνο έχουν την στήριξη των αγγλοθρεμμένων ελίτ της Λευκωσίας αλλά τους διευκολύνει και ο Αναστασιάδης με δηλώσεις του είδους, « θα υπήρχε συζήτηση και για τις περιοχές που θα διοικούνται από τις δύο κοινότητες» με την επάνοδο στο σύνταγμα του 1960. Το σύνταγμα του ΄60 όμως δεν προνοούσε περιοχές που θα διοικούνταν από τις δύο κοινότητες! Επιπλέον δεν είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για κάτι τέτοιο με τα σημερινά κατοχικά δεδομένα, με την παρουσία του τουρκικού στρατού και τις εγγυήσεις της Άγκυρας. Κάποιος έπρεπε να το πει αυτό στον Αναστασιάδη!
Βεβαίως μετά τη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου η πρόταση Αναστασιάδη ενταφιάστηκε αλλά δεν περιποιεί τιμή να γίνονται κουβέντες αυτού του είδους από ένα Πρόεδρο. Αλλά και τα αντιπολιτευόμενα κόμματα που επέκριναν τον Αναστασιάδη, το έκαναν μικρόψυχα και με μικροκομματικούς υπολογισμούς. Διότι είναι τα ίδια κόμματα που αποδέχονται πρόνοιες πολύ χειρότερες από αυτές του Συντάγματος του ‘60, όπως αυτές του σχεδίου Ανάν ή οι υπόλοιπες παραχωρήσεις που έγιναν στη συνέχεια. Και που μετατρέπουν επί της ουσίας την Κύπρο σε τουρκικό προτεκτοράτο. Όσο για το Εθνικό Συμβούλιο, εκεί ακούστηκαν οι γνωστοί μονόλογοι-κασέτες για εσωτερική κατανάλωση. Ούτως ή άλλως πολιτική δεν παράγεται πουθενά, δεν ακούονται προτάσεις που θα μας έβγαζαν ίσως από τα σημερινά αδιέξοδα. Στο Κυπριακό βαλτώσαμε από καιρό και το μόνο που ζητούν οι οπαδοί της όποιας λύσης είναι συνομιλίες! Συνομιλίες με τουρκικές προδιαγραφές! Και με βρετανική επιμέλεια να παρουσιαστούν οι τουρκικές διεκδικήσεις με άρωμα ασάφειας για να παρασύρουν τους αφελείς.
Στην Ελλάδα το Κυπριακό δεν πουλά, αν και κάποιοι αρθρογράφοι που εκφράζουν τις ελληνικές πολιτικές ελίτ παρουσιάστηκαν τελευταία ανήσυχοι για τις εξελίξεις στην Κύπρο. Ήταν μια ευκαιρία για να μιλήσουν για πολλοστή φορά για τις δήθεν χαμένες ευκαιρίες λύσης που απέρριψαν οι «καλομαθημένοι» Κύπριοι! Και να χύσουν όξος και χολή εναντίον του Τάσου Παπαδόπουλου και όσων απέρριψαν το σχέδιο Ανάν. Ή να αναμασήσουν ότι οι Κύπριοι φέρουν την ευθύνη για το ναυάγιο των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά, αθωώνοντας την Τουρκία.
Λησμονούν βέβαια ότι ανάμεσα σε αυτούς που τάχθηκαν εναντίον του σχεδίου Ανάν και στήριξαν τον αγώνα των Κυπρίων ήταν και ο Μίκης Θεοδωράκης που χάσαμε αυτή την εβδομάδα. Στις νεκρολογίες τους λίγοι θα αναφερθούν σε αυτή την πτυχή της ζωής του. Ο Θεοδωράκης όμως εκτός από την έντονη αντίθεση του στο σχέδιο Ανάν, στήριξε διαχρονικά όλους τους αγώνες των Κυπρίων.
Στην Αθήνα βέβαια η αδιαφορία για το Κυπριακό ξεκινά από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Η οποία εφαρμόζει την γνωστή πολιτική «η Κύπρος κείται μακράν». Κάτι που επικροτούν και οι μεταπράτες Κύπριοι αστοί και η πολιτική τους έκφραση ο ΔΗΣΥ, αλλά και το ΑΚΕΛ που βρίσκεται σε διάσταση με το ΚΚΕ στο Κυπριακό. Αυτό που φαίνεται να μη συνειδητοποιεί ο Μητσοτάκης και η τεχνοκρατική ελίτ που τον περιβάλλει είναι ότι η πολιτική του στο Κυπριακό αποθρασύνει την Τουρκία στις διεκδικήσεις της και στο Αιγαίο. Και ότι αν χαθεί η Κύπρος δεν πρόκειται να σωθεί το Αιγαίο. Ο ελληνικός λαός όμως δεν θα επιτρέψει ποτέ την εγκατάλειψη της Κύπρου.
Είναι ανάγκη να γίνει συνείδηση ότι η άμυνα του ελληνισμού ξεκινά από την Ανατολική Μεσόγειο, από την Κύπρο. Και ότι χρειάζεται συντονισμός Αθήνας-Λευκωσίας για τη δημιουργία της κοινής αμυντικής γραμμής ανάσχεσης και αποτροπής. Αλλά συντονισμός χρειάζεται και στο πολιτικο-διπλωματικό επίπεδο. Χρειάζεται κοινή γλώσσα. Χρειαζόμαστε μια αναγεννητική στρατηγική επιβίωσης. Μια στρατηγική που να μας επιτρέψει να εξέλθουμε από το σημερινό τέλμα. Χρειαζόμαστε ένα ριζικό αναπροσανατολισμό που θα μας επιτρέψει να επιβιώσουμε Η διακηρυγμένη όμως πολιτική Αθήνας και Λευκωσίας δεν προσφέρεται για την ανακοπή των τουρκικών σχεδιασμών. Έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού, σπασμωδικές ενέργειες και αντιδράσεις στη δημιουργία τετελεσμένων από την Άγκυρα, φοβικά σύνδρομα, έλλειψη εθνικής ενότητας, διαφθορά που υποσκάπτει τα θεμέλια του κράτους και τους θεσμούς, το ίδιο το κοινωνικό σύνολο, έλλειψη οραματισμού και διορατικότητας, οικονομική χρεοκοπία και φτωχοποίηση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων, υποβαθμισμένη παιδεία και ένα σύστημα υγείας στα όρια του. Και ο κατάλογος θα μπορούσε να είναι μακρύτερος.
Η Κύπρος από μόνη της δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους κινδύνους που την απειλούν και ειδικά τον τουρκικό επεκτατισμό. Και η μόνη χώρα που έχει λόγους να τη στηρίξει δυναμικά είναι η Ελλάδα. Χρειάζεται συντονισμός και ένας κοινός άξονας ανάσχεσης-ανατροπής. Αλλά δεν θα σηκώσει μόνη η Ελλάδα το βάρος της κοινής άμυνας. Η Κύπρος θα πρέπει να συμβάλει σοβαρά στην κοινή προσπάθεια.
Αθήνα και Λευκωσία όμως δεν συντονίζονται. Ακολουθούν μοναχικούς δρόμους που θα μπορούσαν να αποβούν καταστροφικοί.
- Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019. Τώρα κυκλοφορεί και το νέο του μυθιστόρημα, ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ/ΣΤΟ ΥΦΑΝΤΟ ΤΟΥ ΄21, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. E-mail stephanos.constantinides@gmail.com