Ο Ερντογάν το είπε και το έκανε

1. Ο Ερντογάν το είπε και το έκανε. Μερικό άνοιγμα της περιοχής της περίκλειστης πόλης της κατεχόμενης Αμμοχώστου. Τί σημαίνει για την τόσο πονεμένη υπόθεση της πόλης του Ευαγόρα, αλλά και το κυπριακό γενικότερα;

Γιώργος Αρέστης : Κατά την εκτίμησή μου, η Τουρκία επιδιώκει την σαλαμοποίηση του θέματος της Αμμοχώστου, ανοίγοντας σταδιακά την περίκλειστη πόλη.

Η περίκλειστη πόλη αποτελεί το 17% αυτού που ήταν η Αμμόχωστος πριν την κατάκτησή της. Ανοίγοντας το 3.5% της περίκλειστης πόλης, ο Ερντογάν έχει δύο στόχους.

Πρώτον Να προκαλέσει όσο το δυνατό λιγότερη αντίδραση στο διεθνές επίπεδο, και με αυτό τον τρόπο επί πλέον να δοκιμάσει τις αντιδράσεις του διεθνούς παράγοντα, και δεύτερον  να δοκιμάσει τις αντιδράσεις των ίδιων των Αμμοχωστιανών,  αλλά και του Κυπριακού κράτους.

Όσον αφορά το σκέλος της ερώτησης για το τί αυτή η κίνηση της Τουρκίας σημαίνει για το Κυπριακό γενικότερα, πιστεύω ότι η Τουρκία έφτασε στο ύστατο σημείο εκβιασμού της πλευράς μας. Για την Τουρκία η Αμμόχωστος ήταν ένα καλό διαπραγματευτικό χαρτί. Μας εκβίαζε μέσα από το θέμα της Αμμοχώστου για να πάρει αυτά που επεδίωκε. Και εφ’ όσον δεν υποχωρούμε, προχωρεί σ’ αυτό το διάβημα,  με την ελπίδα ότι θα επιτύχει το στόχο της αποδοχής από την πλευρά μας της λύσης των δύο κρατών, ή εν πάση περιπτώσει μιας λύσης πολύ οδυνηρής για την πλευρά μας.

2. Αβάστακτος ο πόνος για τους επηρεαζόμενους κατοίκους της πόλης που νιώθουν προδομένοι, εγκαταλελειμμένοι. Υπάρχουν απαντήσεις και ποίες, ως αντίδραση στα νέα τουρκικά τετελεσμένα;

Γ. Α. – Αυτή η ερώτησή σας πιστεύω ότι καλύτερα μπορεί να απαντηθεί από το επίσημο Κυπριακό κράτος και ήδη,  απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι,  έχουν ληφθεί από το Εθνικό Συμβούλιο κάποιες αποφάσεις. Εδώ θα πρόσθετα ότι οι αντιδράσεις του διεθνούς παράγοντα, τόσον της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής υπήρξαν άμεσες,  και οι απαντήσεις που δόθηκαν στην Τουρκία, θα έλεγα ότι, ήταν έντονες και σκληρές. Μένει να δούμε πώς αυτές οι φραστικές έντονες καταδίκες της Τουρκίας θα μεταφραστούν σε πράξη.

3. Αποδοχή της πρότασης Ερντογάν – Τατάρ προς τους νόμιμους ιδιοκτήτες για επιστροφή, τί σημαίνει; Ενέχει κινδύνους; Ακούμε ιδιοκτήτες να λεν με πόνο: ναι, θα επιστρέψω…

Γ. Α. – Ναι, λέω με έμφαση ότι αποδοχή της Τουρκικής πρότασης εμπεριέχει κινδύνους σε πολλά επίπεδα, τόσο για το ευρύτερο θέμα της πόλης, αλλά και για τον κάθε πολίτη της πόλης ο οποίος, πέφτοντας στην παγίδα του καλέσματος της Τουρκίας, θα προχωρήσει με αίτηση στη λεγόμενη Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας. Σε ευρύτερο επίπεδο, εκθεμελιώνουμε την βάση των Ψηφισμάτων 550 και 789 τα οποία ζητούν από την Τουρκία, και όχι από την υποτελή της διοίκηση, όπως παραδώσει την περιφραγμένη πόλη στα Ηνωμένα Έθνη, για να εγκατασταθούν οι μόνιμοι κάτοικοί της. Εάν τώρα επιχειρούμε να επιστρέψουμε, που εγώ το επιστρέψουμε το βάζω σε εισαγωγικά γιατί δεν πιστεύω ότι σκοπός της Τουρκίας είναι η επιστροφή μας, και θα εξηγήσω στη συνέχεια γιατί, τότε η Τουρκία θα έχει στο χέρι το επιχείρημα ότι οι Αμμοχωστιανοί επιστρέφουν υπό τουρκική διοίκηση, γιατί τότε η πόλη να επιστραφεί στα Ηνωμένα Έθνη; Τονίζω δε ότι όλες αυτές τις μέρες ο διεθνής παράγοντας, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Ευρωπαϊκή Ένωση, Ηνωμένα Έθνη είναι αυτά τα Ψηφίσματα που επικαλούνται. Είναι η ασπίδα μας. Ας μην τα καταστρέφουμε.  Σε ατομικό επίπεδο, το έχω πει επανειλημμένα ότι σκοπός της Τουρκίας δεν είναι να επιτρέψει την επιστροφή και την απόδοση της περιουσίας, αλλά να υφαρπάξει την περιουσία έναντι εξευτελιστικής αποζημίωσης, για απαλλοτρίωση στην ουσία, της περιουσίας. Αυτός είναι ο διακηρυγμένος στόχος της Τουρκίας μέσα από το λεγόμενο Σύνταγμά τους και τη λεγόμενη Νομοθεσία τους, η οποία ρυθμίζει τις διαδικασίες στην Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας. Πρώτος στόχος είναι η αποζημίωση, και σε εξαιρετικές περιπτώσεις είναι σαν θεραπεία η απόδοση της περιουσίας. Μάλιστα η απόδοση της περιουσίας με βάση την Απόφαση Δημόπουλος, θα ήταν ευχερέστερη όταν αυτή αφορά στρατιωτική ζώνη ή την περιφραγμένη πόλη της Αμμοχώστου. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που η Τουρκία φρόντισε όπως αυτό το μικρό κομμάτι στο οποίο καλεί τους Ελληνοκύπριους να επιστρέψουν αποχαρακτηριστεί από στρατιωτική ζώνη και περιέλθει στη «δικαιοδοσία» του ψευδοκράτους.

Επιγραμματικά τονίζω ξανά. Δεν πρόκειται για επιστροφή της περιουσίας αλλά για εξευτελιστική αποζημίωση στην καλύτερη των περιπτώσεων.

4. Στη διαδικασία που «προσφέρει» η τουρκική πλευρά, ποιος κερδίζει και ποιος χάνει; Έχουμε και το προηγούμενο της υπόθεσης Δημόπουλος που έχει αφήσει κόστος στην υπόθεση των ελληνοκυπριακών περιουσιών…

Γ. Α. – Όσον αφορά αυτή την ερώτηση, την έχω σε μεγάλο βαθμό απαντήσει μέσα από την απάντησή μου στην προηγούμενη ερώτηση. Επειδή ερωτάτε όμως ποιος κερδίζει και ποιος χάνει, σίγουρα αυτός που χάνει είναι ο Ελληνοκύπριος εκτοπισμένος, είτε αυτός είναι ιδιοκτήτης περιουσίας στην Αμμόχωστο, είτε οπουδήποτε αλλού στην κατεχόμενη περιοχή. Όπως είπα και πιο πάνω, η πλέον συνήθης θεραπεία η οποία δίδεται σε εκτοπισμένο ο οποίος απευθύνεται στην Επιτροπή, είναι η επιδίκαση εξευτελιστικού ποσού αποζημίωσης, η περιουσία του χάνεται  και καθίσταται ιδιοκτησία του ψευδοκράτους. Ειδικά όσον αφορά την περίπτωση της Αμμοχώστου, πρέπει να θυμίσουμε ότι είναι διακηρυγμένη πολιτική της Τουρκίας να αποδείξει ότι το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιών των Ελληνοκυπρίων στην πόλη ανήκουν στο ΕΦΚΑΦ, και επομένως ο Ελληνοκύπριος που καταφεύγει στην Επιτροπή μπορεί να μην έχει κάν την ευκαιρία να λάβει αυτή την πενιχρή αποζημίωση, εφ’ όσον η Επιτροπή αποφασίσει ότι η περιουσία δεν του ανήκει και ανήκει στο ΕΦΚΑΦ. Αν δεν κατορθώσει να λάβει απόφαση για αποζημίωση εξευτελιστική και τονίζω για απαλλοτρίωση και όχι για απώλεια χρήσης είναι αμφίβολο αν θα την εισπράξει. Δεν υπάρχει αποτελεσματική διαδικασία εκτέλεσης. Και θυμίζω την περίπτωση της συζύγου μου η οποία έχει να λαμβάνει ένα σεβαστό ποσό αποζημίωσης για απώλεια χρήσης από την Τουρκία, αλλά 15 χρόνια και πλέον  δεν έλαβε τίποτε.

Κι’ εδώ θέλω να επισημάνω για ακόμη μια φορά το γεγονός ότι η Τουρκία, κάτι που ήδη είπα πολλές φορές, μας σπρώχνει στις αγκάλες τις Επιτροπής όχι για να μας επιστρέψει την περιουσία, αλλά για να μας την αποσπάσει. Αν η Τουρκία ήθελε ειλικρινά την επιστροφή περιουσιών, τότε θα μπορούσε να το κάνει μέσα από απλές και σύντομες διοικητικές διαδικασίες, στη βάση των Μητρώων του Κτηματολογίου Αμμοχώστου τα οποία έχουν στα χέρια τους. Μας σπρώχνει στην Επιτροπή η οποία μπορεί να αποδώσει θεραπείες άλλες από την επιστροφή, όπως εξήγησα πιο πάνω.

Επειδή ρωτάτε για την υπόθεση Δημόπουλος, ναι λέω ότι η υπόθεση Δημόπουλος, δυστυχώς για το ΕΔΑΔ είναι μια απόφαση σκοπιμότητας, απόλυτα λανθασμένη, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Συνέκρινε και στηρίχθηκε στην υπόθεση Ναμίμπια, και την εφάρμοσε στην περίπτωση της Κύπρου, ενώ η περίπτωση της Ναμίμπια και η περίπτωση της Κύπρου δεν έχουν καμία απολύτως σχέση. Στην  περίπτωση της Κύπρου υπάρχει εισβολή και κατοχή με τη βία των όπλων και, επομένως, δεν θα μπορούσε να παράγεται Δίκαιο. Στην περίπτωση της Ναμίμπια, δεν ήταν θέμα ούτε εισβολής, ούτε κατοχής, ούτε βίαιου εκτοπισμού κατοίκων, και αρπαγής περιουσιών με τη βία.

5. Ο ρόλος της Πολιτείας ποιος πρέπει να είναι; Και γιατί πρέπει να τρέχουμε πάντα πίσω από τα γεγονότα;

Γ. Α. – Εδώ θα μου εδίδετο η ευκαιρία να κάνω κριτική για τους χειρισμούς των εκάστοτε Κυβερνήσεων όσον αφορά το θέμα της Αμμοχώστου, ιδιαίτερα της παρούσας Κυβέρνησης, αλλά δεν θέλω να το πράξω, γιατί δεν είναι θέμα διχασμού και αντιπαραθέσεων τώρα, αλλά προέχει η εξεύρεση τρόπων αντιμετώπισης του δράματος  της Αμμοχώστου μέσα από σύμπνοια, ομοψυχία και συνένωση δυνάμεων. Λέω μόνο ένα πράγμα όμως: τρέχουμε πίσω από τα γεγονότα, μας λείπει ο προγραμματισμός και ο σχεδιασμός.

6. Παροχή κινήτρων μπορεί να είναι ένα αντίδοτο;

Γ. Α. – Ναι, θα έπρεπε από πολλών ετών το κράτος να είναι συμπαραστάτης στον εκτοπισμένο. Να μην τον αφήνει στην απελπισία της επιβίωσης και της αναζήτησης τρόπων για αντιμετώπιση των πολλαπλών αναγκών του που ανάγονται σε θέματα μόρφωσης των παιδιών του, επαγγελματικής τους αποκατάστασης, αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών για ιατρική περίθαλψη, αλλά ακόμη και στο δικαίωμα για μια αξιοπρεπή διαβίωση σε ιδιόκτητο χώρο στέγασης. Έγιναν κάποια πράγματα, αλλά δεν έγιναν όσα έπρεπε να είχαν γίνει. Ναι, αναγνωρίζω ότι και συμπολίτες μου οι οποίοι στην Αμμόχωστο ήταν άρχοντες και τίποτα δεν τους έλειπε, σήμερα φυτοζωούν και ζουν σε συνθήκες μιζέριας και δυστυχίας. Δεν θέλω να κάμνω διαχωρισμό μεταξύ εκτοπισμένων από την Αμμόχωστο και εκτοπισμένων από άλλες περιοχές, αλλά αν το κράτος όντως έχει την πρόθεση να φράξει το δρόμο της Τουρκίας προς τουρκοποίηση της Αμμοχώστου, με όλες τις δυσμενείς για την Κύπρο συνέπειες, ας σπεύσει, έστω και την υστάτη, να εξαγγείλει κάποια μέτρα περαιτέρω οικονομικής στήριξης των εκτοπισμένων, αρχίζοντας όμως από τους Αμμοχωστιανούς για να ανακόψει την πρόθεσή τους να σπεύσουν προς την Επιτροπή και να χάσουν τις περιουσίες τους.

7. Και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί εκ νέου ένας διχασμός όπως και το αφήγημα για Αμμοχωστοποίηση του Κυπριακού;

Γ. Α. – Εγώ δεν βλέπω ότι ποτέ υπήρξε θέμα Αμμοχωστοποίησης του Κυπριακού. Σαράντα επτά  χρόνια μετά την εισβολή και την κατοχή της πόλης, δεν έχουμε δει να γίνεται οτιδήποτε το οποίο να έχει ευνοήσει την Αμμόχωστο. Όμως επειδή είμαι Αμμοχωστιανός και με αρκετή  περιουσία στην Αμμόχωστο, θέλω να εξηγήσω δύο πράγματα τα οποία εξηγούν την ψυχολογία και την νοοτροπία του κατοίκου της Αμμοχώστου. Πρώτον  Είναι γνωστό ότι η Αμμόχωστος δεν ήταν στα αρχικά σχέδια της Τουρκίας να την καταλάβει. Το μέγιστο το οποίο είχε υπ’ όψη να κάνει η Τουρκία ήταν να καταλάβει το μέρος της πόλης στο οποίο υπήρχε πυκνός τουρκικός πληθυσμός βορειότερα της εντός των τειχών πόλης. Η πόλη κατελήφθη από τον τουρκικό στρατό γιατί την εγκατέλειψαν οι Έλληνες χουντικοί αξιωματικοί που είχαν καθήκον να την υπερασπιστούν. Ο Ελληνικός πληθυσμός της πόλης την εγκατέλειψε φοβούμενος τους βομβαρδισμούς των τουρκικών αεροπλάνων και με την ελπίδα να επιστρέψει σε μια – δυο μέρες, μόλις η κατάσταση ομαλοποιείτο. Δυστυχώς δεν επέστρεψαν διότι ο τουρκικός στρατός περικύκλωσε την πόλη όταν αντιλήφθηκε ότι αυτή εγκαταλείφθηκε από τους υπερασπιστές της. Δεύτερον εδίδοντο σύντομα μετά την κατάληψη της πόλης υποσχέσεις από κάποιους ηγέτες στην Ελληνοκυπριακή πλευρά ότι η Αμμόχωστος εν πάση περιπτώσει θα επεστρέφετο σύντομα. Και αυτό επαναλαμβανόταν συνεχώς για πολλά  χρόνια μετά την εισβολή, πράγμα βεβαίως που δυστυχώς δεν έγινε. Επομένως ο Αμμοχωστιανός απέκτησε αυτή την νοοτροπία και ψυχολογία ότι η Αμμόχωστος είναι κάτι διαφορετικό από τα υπόλοιπα κατεχόμενα εδάφη, και μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί το θέμα της Αμμοχωστοποίησης του Κυπριακού.

8. Ως Αμμοχωστιανός αλλά και με τόσες εμπειρίες νομικές και δικαστικές στην Κύπρο και την Ευρώπη, τί λέτε σε ένα πρόσφυγα Αμμοχωστιανό που σήμερα βλέπει να μην έχει στον ήλιο μοίρα και θέλει να πάει πίσω στην πατρώα γη κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες;

Γ. Α. – Όσον αφορά αυτή την τελευταία ερώτησή σας, νομίζω ότι μέσα από όσα έχω πει πιο πάνω, την απάντησα. Δεν πρόκειται Αμμοχωστιανός να επιστρέψει στην πατρώα γη γιατί στόχος όπως είπα της Τουρκίας, δεν είναι να του αποδώσει την περιουσία του, αλλά να του την υφαρπάξει. Ας βάλουμε ακόμη λίγη πίεση πάνω στην δική μας Κυβέρνηση ούτως ώστε να λάβει τέτοια μέτρα που να του βελτιώνουν την καθημερινότητά του και να του μειώνουν το άγχος για επιβίωση.

Εγώ τις τελευταίες μέρες έχω πει και κάτι άλλο: Ας σταματήσουμε να στρέφουμε την προσοχή μας προς την Επιτροπή των κατεχομένων, ελπίζοντας ότι θα βρούμε το δίκαιο μας. Δεν το βρίσκουμε. Ας στραφούμε για προστασία των περιουσιακών μας δικαιωμάτων στα αρμόδια Δικαστήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας, ζητώντας αναγνώριση των περιουσιακών μας δικαιωμάτων στα κατεχόμενα και επιδιώκοντας την καταδίκη της Τουρκίας σε αποζημιώσεις για την απώλεια χρήσης της περιουσίας μας. Αν υπάρχει χρήστης της περιουσίας, μπορούμε να στραφούμε και εναντίον του χρήστη, όπως έγινε στην υπόθεση Αποστολίδης εναντίον  Orams, την οποία δυστυχώς, τόσο οι εκτοπισμένοι, όσο και το επίσημο κράτος αγνόησαν, ενώ είναι ένα ισχυρό πιστεύω όπλο εναντίον της Τουρκίας.  Μια απόφαση του νόμιμου αναγνωρισμένου Κυπριακού κράτους μπορεί να τύχει εκτέλεσης σε κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου δυνατόν να υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία της Τουρκίας. Ξέρω ότι θα μου λεχθεί ότι αυτό δεν λύνει άμεσα το πρόβλημα. Η απάντησή μου είναι ότι: Κάλλιον αργά παρά ποτέ. Δεν θα είναι λιγότερο χρονοβόρες και επικίνδυνες οι διαδικασίες ενώπιον της Επιτροπής των κατεχομένων. Επαναλαμβάνω όμως ότι πάντοτε θα πρέπει το Κυπριακό κράτος να έρθει έστω και την υστάτη να στηρίξει τον εκτοπισμένο είτε είναι Αμμοχωστιανός, είτε είναι εκτοπισμένος από άλλα κατεχόμενα εδάφη μας.

• Το κείμενο δημοσιεύθηκε επίσης στην εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος