Ελευθερία και Γλώσσα
Η 16η Ιουνίου 1976 θα μείνει στην ιστορία ως η μέρα μιας από τις βιαιότερες ταραχές στην ιστορία της Νοτίου Αφρικής.
Θα μείνει, επίσης, στην ιστορία ως μια μέρα εκκωφαντικής κραυγής υπέρ της ταυτότητας ενός λαού που για δεκαετίες αντιμετώπιζε την κακομεταχείριση της αποικιοκρατικής πολιτικής.
Μια μέρα εκκωφαντικής κραυγής υπέρ της αξιοπρέπειας, με μπροστάρηδες χιλιάδες μαθητές και εκπαιδευτικούς, που με «μονάχη έγνοια» τη γλώσσα τους, κατέβηκαν στον δρόμο και αμφισβήτησαν τη μοίρα τους.
Η ονομαζόμενη ως «Εξέγερση του Σοβέτο» αναφέρεται στα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στις 16 Ιουνίου 1976 όταν 15-20 χιλιάδες μαθητές και φοιτητές διαδήλωσαν μαζικά κατά της υποχρεωτικής χρησιμοποίησης της γλώσσας Άφρικαανς στην εκπαίδευση.
Τα «Άφρικαανς» ήταν γλωσσικό ιδίωμα που μιλούσαν οι ολλανδικής καταγωγής λευκοί, αυτοί που πρωτοστάτησαν στην καθιέρωση του απαρτχάιντ από το 1948.
Απέναντι στην καθόλα ειρηνική διαδήλωση, στην οποία συμμετείχαν και εκπαιδευτικοί και υποστηρίχθηκε από το «Κίνημα της Μαύρης Συνείδησης», μιας μετριοπαθούς οργάνωσης που κάλυψε το κενό των απαγορευμένων ANC (του Μαντέλα) και PAC (του Σομπούκβε) το καθεστώς του απαρτχάιντ αντέδρασε βίαια και νευρικά, με ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά. Ακολούθησε πετροπόλεμος και η ένοπλη αντίδραση αστυνομίας και στρατού, άφησε πίσω 176 νεκρούς μαθητές.
Η σφαγή του Σοβέτο προκάλεσε διεθνή κατακραυγή και είχε ως αποκορύφωνα το Ψήφισμα 392 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, μόλις τρεις μέρες μετά, το οποίο καταδίκαζε τη βάναυση συμπεριφορά της αστυνομίας και το καθεστώς των φυλετικών διακρίσεων. Τα γεγονότα της 16ης Ιουνίου 1976 υποχρέωσαν το παγκόσμιο να δει τι συμβαίνει στη Νότια Αφρική και γιγάντωσαν τον αγώνα κατά του απαρτχάιντ.
Στην Κύπρο με τα πολλά πειραματικά απαρτχάιντ και εν αναμονή του τελικού, συζητείται ακόμα αν γλώσσα και ελευθερία ταυτίζονται πλήρως. Συντηρείται, επί τούτου, ένας άρρωστος διάλογος για τη γλώσσα και τη διάλεκτο, τις ώρες που οι επίγονοι των λευκών της Ν. Αφρικής αντιλαμβάνονται την κυπριακή διάλεκτο ως αντίβαρο στην ελληνική γλώσσα, όπως ακριβώς την εργαλειοποίησαν οι Άγγλοι αποικιοκράτες. Με μορφασμούς, ανορθογραφίες και παράφωνους διφθόγγους, οι σημερινοί εκτελεστές των μαθητών του Σοβέτο, δημιουργούν ψευδαισθήσεις για να δικαιολογήσουν την άγνοιά τους περί γλώσσας, αλλά και την αντίθεσή τους στην ελευθερία.
Ευτυχώς, οι μαθητές και οι φοιτητές δεν είχαν τίποτα άλλο στον νου τους, «πάρεξ ελευθερία και γλώσσα», πέραν της ταυτότητας, της ιστορίας, της πατρίδας και του πολιτισμού τους. Και αντιστάθηκαν στην αποικιοκρατία και στο απαρτχάιντ με ένα πελώριο, καθαρό και αυτόνομο «ΩΣ ΕΔΩ».