Οι βουλευτικές εκλογές και το ΑΚΕΛ : Μια ιστορική ανάλυση
Δεν έχω δει μέχρι της στιγμής μια ανάλυση για τις πρόσφατες εκλογές σε ό,τι αφορά το ΑΚΕΛ, άλλη από του να λέει ότι για την εκλογική αποτυχία του κόμματος φταίει ο αρχηγός του, ή γιατί δεν πήραν το μήνυμά του οι ψηφοφόροι του.
Νομίζω ότι ο διαχρονικός εκλογικός καταποντισμός του ΑΚΕΛ οφείλεται ακριβώς στο ότι οι ψηφοφόροι του πήραν το μήνυμά του.
Ότι, δηλαδή, το ΑΚΕΛ δια των πράξεων και της πολιτικής του, όσον αφορά το Κυπριακό, πρόδωσε τις προσδοκίες του λαού που παραδοσιακά το ψήφιζε. Και φάνηκε κατώτερο των περιστάσεων σε ό,τι αφορά τον αγώνα της Κύπρου για απαλλαγή της από την τουρκική κατοχή με μια λύση δίκαιη και δημοκρατική που να εγγυάται τη βιωσιμότητά της μέσα στο χρόνο. Μια πολιτική, που όπως συχνά διαλαλείται από την ηγεσία του κόμματος, καθορίζεται συνολικά μέσα στο κόμμα. Και όχι από τον αρχηγό του. Η εκλογική αποτυχία του κόμματος, συνεπώς, δεν είναι θέμα αρχηγού, όπως αβασάνιστα αποφαίνονται μερικοί.
Όσο απομακρυνόμαστε από την ημέρα των εκλογών – 30 Μαΐου 2021 – τόσο πιο καθαρά βλέπουμε τα πράγματα και τόσο πιο σωστά τα κρίνουμε: Τι, δηλαδή, πήγε στραβά για το ένα ή το άλλο κόμμα, ποιος ευθύνεται γι’ αυτό, ποιο ήταν και γιατί δεν πήραν το ‘‘μήνυμα’’ οι ψηφοφόροι του και τα παρόμοια. Η διαχρονική πτώση του ΑΚΕΛ τις τελευταίες δεκαετίες δεν μπορεί να εξηγηθεί αποδίδοντας την ευθύνη στον αρχηγό του κόμματος. Είτε αυτός είναι ο Άντρος Κυπριανού, είτε ήταν ο Δημήτρης Χριστόφιας. Αυτή είναι μια κοντόφθαλμη θεώρηση που μπορεί να βολεύει κάποιους από τον κομματικό μηχανισμό, δεν παρέχει όμως διέξοδο για διορθωτικές κινήσεις και ανάκαμψη. Ο Άντρος Κυπριανού, σίγουρα και έχει μέρος της ευθύνης για τη συρρίκνωση του ΑΚΕΛ, αλλά δεν είναι ο κύριος ένοχος.
Να θυμίσουμε ότι στο παρελθόν το ΑΚΕΛ συνιστούσε την πιο ισχυρή πολιτική δύναμη στην Κύπρο που τη φοβόντουσαν ακόμα και οι Βρετανοί κυβερνήτες του τόπου. Στις δημαρχιακές εκλογές του 1946 ο συνδυασμός που υποστήριξε το ΑΚΕΛ κέρδισε τη δημαρχία σε τέσσερις από τις έξι πόλεις και σε έξι από τις εννιά δημαρχούμενες κωμοπόλεις της Κύπρου, παίρνοντας σχεδόν 50% των ψήφων. Δηλαδή από τις 15 δημαρχούμενες πόλεις και κωμοπόλεις το ΑΚΕΛ κέρδισε στις δέκα. Αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα είναι ενδεικτικό της ευρείας αποδοχής του ΑΚΕΛ που είχε μέσα στον κόσμο. Αναμφίβολα οι επιτυχείς αγώνες του ΑΚΕΛ σε ό,τι αφορά τους εργάτες και τους αγρότες διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην έκβαση των δημοτικών εκλογών, αναδεικνύοντας το ΑΚΕΛ πρώτη πολιτική δύναμη του τόπου. Η στροφή του όμως από το 1942 προς την Ένωση διαδραμάτισε το δικό της ρόλο.
Ακολούθησε η Διασκεπτική, ο αγώνας της ΕΟΚΑ 1955-59, η ταραγμένη δεκαετία του1960-1970 και η τουρκική εισβολή το 1974 με τα συνεπακόλουθά της και με τα διάφορα σχέδια που υποβλήθηκαν την περίοδο που ακολούθησε γα επίλυση του Κυπριακού, με τελευταίο το Σχέδιο Ανάν. Τα κεφαλαιώδη λάθη που διέπραξε το κόμμα κατά την περίοδο αυτή στο εθνικό θέμα, το απαξίωσε και το αποδυνάμωσε μέσα στον κόσμο με τρόπο, δυστυχώς, που δεν έγινε κατανοητός από το κόμμα. Αποτέλεσμα των λαθών αυτών ήταν η διαχρονική πτώση του κόμματος στις πολιτειακές εκλογές για να φτάσει στις τελευταίες εκλογές στο ιστορικά χαμηλότερο ποσοστό του. Να θυμίσουμε ότι το ΑΚΕΛ στις βουλευτικές εκλογές του 2001 πήρε 34,70% των ψήφων, ενώ το 2006 κατήλθε στο 31,13%, χάνοντας 3,57 εκατοστιαίες μονάδες ή 10,3% της εκλογικής του δύναμης. Το 2011 διατήρησε τη μειωμένη εκλογική του δύναμη με 32,60% των ψήφων, όμως το 2016 μειώθηκε περαιτέρω στο 25,67% χάνοντας 6,93 εκατοστιαίες μονάδες ή 21,26% της εκλογικής του δύναμης. Και το 2021 κατέβηκε ακόμα πιο κάτω χάνοντας 3,37 εκατοστιαίες μονάδες φθάνοντας στο 22,3%, το χαμηλότερο ποσοστό που διαχρονικά πήρε το ΑΚΕΛ από της ίδρυσής του το 1941. Συνοπτικά από το 2001 μέχρι το 2021 το ΑΚΕΛ έχασε 12,4 εκατοστιαίες μονάδες ή 35,7% της εκλογικής του δύναμης, δηλαδή, πέραν από το ένα τρίτο. Και αν δεν διαγνώσει σωστά τους λόγους και προβεί σε διορθωτικές κινήσεις, αναπόφευκτα θα κατέβει στο 8-10% που είναι τα φυσιολογικά όρια ενός κομμουνιστικού κόμματος στις αστικές δημοκρατίες της Δύσης.
Η κύρια αιτία, συνεπώς, της διαχρονικής συρρίκνωσης του ΑΚΕΛ είναι οι λάθος πολιτικές του στο μέγα εθνικό θέμα οι οποίες σταδιακά απομάκρυναν τον κόσμο από το κόμμα. Αυτό γίνεται ξεκάθαρο μετά την τουρκική εισβολή. Ενώ το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είχε περάσει το ψήφισμα 353 της 20ής Ιουλίου 1974, την ίδια μέρα δηλαδή της εισβολής, που προνοούσε την απομάκρυνση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο και την αποκατάσταση του συντάγματος του 1960, το ΑΚΕΛ το πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων πριν καλά-καλά στεγνώσει το μελάνι του, υιοθετώντας με επίσημη απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του στις 16 Νοεμβρίου 1974 την ομοσπονδία ως λύση για το Κυπριακό. Είχε, βέβαια, προηγηθεί ο Κληρίδης ως προεδρεύων της Δημοκρατίας ο οποίος στις 6 Νοεμβρίου στην γκαλερί ΑΡΓΩ είχε δηλώσει ότι η ομοσπονδιοποίηση της Κύπρου ήταν αναπόφευκτη. Ακολούθησαν από το ΑΚΕΛ και άλλα κεφαλαιώδη λάθη σε ό,τι αφορά τις διάφορες διχοτομικές προτάσεις σχεδίων που υποβλήθηκαν για επίλυση του Κυπριακού κατά την περίοδο που ακολούθησε: Το Αμερικανοβρετανοκαναδικό Σχέδιο, οι ‘‘ιδέες’’ Βάλντχαϊμ, οι ‘‘δείκτες’’ και το Σχέδιο ντε Κουεγιάρ. Αποκορύφωμα της λανθασμένης πολιτικής του κόμματος αυτή την περίοδο ήταν όταν το 1984-85 σε πλήρη συμπόρευση με το ΔΗΣΥ αποπειράθηκαν να εκπαραθυρώσουν τον Σπύρο Κυπριανού από την προεδρία της χώρας γιατί δεν αποδεχόταν τους διχοτομικούς ‘‘δείκτες’’ και το Σχέδιο ντε Κουεγιάρ. Ακολούθησε, βέβαια, στη συνέχεια η αποδοχή της Δικοινοτικής Διζωνικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ). Να επισημάνουμε ότι η ΔΔΟ που οδηγεί την Κύπρο σε μια εκτρωματική λύση έγινε κατά πρώτο αποδεκτή από την κυπριακή ηγεσία το 1989 όταν πρόεδρος ήταν ο Γιώργος Βασιλείου ο οποίος εκλέχθηκε με τις ψήφους του ΑΚΕΛ. Και για πρώτη φορά συμπεριλήφθηκε σε απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ το 1991, πάλι επί προεδρίας του εκλεκτού του ΑΚΕΛ. Έκτοτε παραμένει η ΔΔΟ ως αξίωμα και όποιος αντιτίθεται σ’ αυτήν θεωρείται από το κόμμα της Αριστεράς περίπου ως προδότης χαρακτηρίζοντάς τον ‘‘απορριπτικό’’, ότι ‘‘βολεύτηκε με την κατοχή’’ και τα παρόμοια.
Η ιστορία έχει βέβαια και συνέχεια όταν το κόμμα της Αριστεράς στήριξε κατ’ αρχήν το Σχέδιο Ανάν και πήρε στο Δημοψήφισμα τον Απρίλιο του 2004 τη νερόβραστη θέση ‘‘ψηφίζουμε ΟΧΙ για να τσιμεντώσουμε το ΝΑΙ’’, Και το χειρότερο την τελευταία δεκαετία δεν χάνει ευκαιρία να πιέζει τον πρόεδρο Αναστασιάδη να λάβει πρωτοβουλίες για την επίλυση του Κυπριακού, αποδίδοντάς του την ευθύνη ότι αυτός φταίει για τη μη επίτευξη προόδου, χωρίς να πει ποτέ ποιες έπρεπε να ήταν αυτές οι πρωτοβουλίες. Και τον σπρώχνουν σχεδόν καθημερινά να προβεί σε παραχωρήσεις προς την τουρκική πλευρά μεταξύ άλλων για το αέριο και τον αγωγό που θα το μεταφέρει στην Ευρώπη. Εκφράζοντας καθαρά τη θέση ότι ο αγωγός μπορεί να περνά και από την Τουρκία. Καλά, αν ο Αναστασιάδης τα δώσει όλα αυτά, απλώς για έναρξη των συνομιλιών, τι θα του απομείνει να διαπραγματευτεί στη συνέχεια;
Μήπως οι άνθρωποι αυτοί ως σύνολο, αφού οι αποφάσεις στο κόμμα λαμβάνονται συλλογικά, δεν ακούν τι λέει καθημερινά ο Ερντογάν, ο Τσαβούσογλου και ο Χουλουσί Ακτάρ; Οι λόγοι λοιπόν για τη σταδιακή συρρίκνωση του ΑΚΕΛ είναι οι μειοδοτικές πολιτικές του για το Κυπριακό που καταρτίζονται συλλογικά, όπως λένε, και όχι οι ικανότητες ή η προσωπικότητα του αρχηγού του, που ασφαλώς διαδραματίζουν το ρόλο τους. Εάν λοιπόν το κόμμα της Αριστεράς δεν αλλάξει ρότα και προσανατολισμό σε ό,τι αφορά το εθνικό θέμα η τύχη του είναι προδιαγεγραμμένη:
Θα κατέλθει στο 8-10% που είναι τα φυσιολογικά ποσοστά των κομμουνιστικών κομμάτων στα δημοκρατικά καθεστώτα της Δύσης.