Αυτές οι βουλευτικές εκλογές θα παραμείνουν σίγουρα στην ιστορία της κυπριακής πολιτικής ζωής γιατί σημάδεψαν το πολιτικό σύστημα και έστειλαν πολλαπλά μηνύματα.
Οι υπόγειες διαταράξεις του πολιτικο-κοινωνικού ιστού είναι βέβαια εμφανείς αλλά το ερώτημα είναι αν θα οδηγήσουν σε αλλαγές και ανακατατάξεις το γερασμένο και διεφθαρμένο κομματικό σύστημα ή αν θα καταφέρει ακόμη μια φορά να απορροφήσει τους κραδασμούς. Ο χρόνος θα δείξει, αλλά η κατάρρευση το δικομματισμού που συνοδεύεται και από τη σοβαρή υποχώρηση του ΔΗΚΟ και εν μέρει της ΕΔΕΚ που για χρόνια αποτελούσαν επίσης πυλώνες του πολιτικού συστήματος, είναι ένα νέο δεδομένο στην κυπριακή πολιτική ζωή. Πάντως η πολιτική κυριαρχία του δικομματισμού μόνο ζημιά έχει προκαλέσει στον τόπο, εδραιώνοντας μια πεποίθηση πολιτικής ιδιοκτησίας.
Βεβαίως αν και με μειωμένα ποσοστά, ο ΔΗΣΥ πανηγυρίζει και μιλά για νίκη. Παρά την κυβερνητική φθορά, παρά τα πολλαπλά σκάνδαλα και τη διαφθορά, παρέμεινε πρώτο κόμμα και την ήττα εισέπραξαν το ΑΚΕΛ και τα αντιπολιτευόμενα κόμματα. Ούτε το ΑΚΕΛ έπεισε ούτε τα άλλα κόμματα γιατί δεν είχαν κάποια σοβαρή πολιτική πρόταση να αντιπαραθέσουν και επιπλέον η πρόσληψη της διαφθοράς από τους πολίτες συμπεριελάμβανε όλα τα κόμματα, έστω και σε μικρότερο βαθμό από το κυβερνητικό κόμμα.
Το ΑΚΕΛ υπέστη συγκριτικά τη μεγαλύτερη ήττα και αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα. Και είναι η τρίτη συνεχόμενη υποχώρηση του. Το μέλλον θα δείξει αν πρόκειται για περιστασιακή πτώση ή ιστορική κάμψη χωρίς επιστροφή. Διότι ούτε η κοινωνική πολιτική του πείθει πια-μιας μορφής διαχείριση του συστήματος που δεν είναι πια διακριτή από αυτή των άλλων κομμάτων-ούτε στο Κυπριακό προτείνει κάτι διαφορετικό από τον ΔΗΣΥ. Παρουσιάζεται ως κομμουνιστικό κόμμα ενώ στην καλύτερη περίπτωση ό,τι προτείνει είναι πολύ λιγότερο και από ό,τι προτείνουν τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Το πρόβλημα του ΑΚΕΛ είναι υπαρξιακό! Δεν μπορεί να παρουσιάζεται ως κομμουνιστικό κόμμα και να διαχειρίζεται ταυτόχρονα το καπιταλιστικό σύστημα με τον Γιώργο Βασιλείου, ακόμη και με τον Τάσσο Παπαδόπουλο ή να επιλέγει για υποψήφιο Πρόεδρο τον Μάϊκ Σπανό. Ούτε και ως κυβέρνηση να έχει για υπουργό Οικονομικών ένα τραπεζίτη. Αν θέλει να λέγεται και να είναι κομμουνιστικό κόμμα δεν έχει άλλο δρόμο από αυτό που ακολουθεί το ΚΚΕ στην Ελλάδα, με ό,τι αυτό σημαίνει. Διαφορετικά θα πρέπει να ακολουθήσει τον δρόμο του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν μπορεί να συνεχίζει να πατά σε δύο βάρκες. Εξάλλου έχασε από καιρό και το περίφημο εκείνο ηθικό πλεονέκτημα που διεκδικούσε κάποτε και που ως ένα σημείο το δέχονταν ακόμη και οι αντίπαλοι του.
Υπαρξιακό πρόβλημα ως ένα σημείο αντιμετωπίζει κα το ΔΗΚΟ με τη συνεχή συρρίκνωση του. Ο ρόλος του, τουλάχιστον στην οικονομία, γίνεται όλο και πιο δυσδιάκριτος από αυτό του ΔΗΣΥ ενώ και η κοινωνική του βάση διαφοροποιείται. Δεν πιστεύω ότι απειλείται από το κόμμα του Καρογιάν, πιο κοντά στο ΔΗΣΥ παρά στο λεγόμενο κεντρώο χώρο. Εξάλλου όσοι έφυγαν κατά καιρούς από το ΔΗΚΟ και δημιούργησαν νέα κόμματα, και δεν ήταν λίγοι, εξαφανίστηκαν ή απορροφήθηκαν από τον ΔΗΣΥ. Η συρρίκνωση του οφείλεται στα εσωτερικά του δομικά προβλήματα, την αδυναμία του να προβάλει μια πολιτική πρόταση που να πείθει, όπως και την αδυναμία του να δημιουργήσει με τα μικρότερα κόμματα ένα τρίτο πολιτικό πόλο του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου, που θα μπορούσε να αντιπαρατεθεί στον δικομματισμό. Η πολιτική του μετώπου με το ΑΚΕΛ είναι πια ξεπερασμένη.
Η ΕΔΕΚ, το τέταρτο κόμμα του παλιού πολιτικού συστήματος, αντιμετωπίζει τα δικά της προβλήματα. Έχασε την παραδοσιακή τέταρτη θέση που κατείχε και επιπλέον στα ποσοστά της θα πρέπει να συνυπολογιστεί και ό,τι αντιπροσώπευε η «Συμμαχία Πολιτών» του Γιώργου Λιλλήκα.
Όσο αφορά το ΕΛΑΜ, την ανερχόμενη νέα πολιτική δύναμη της Ακροδεξιάς, υπάρχει το ερώτημα αν πρόκειται για μια περιστασιακή παρουσία ή αν ήρθε για να μείνει. Όσο ο ΔΗΣΥ θα ακολουθεί τη σημερινή πολιτική του στο Κυπριακό, το ΕΛΑΜ θα κεφαλαιοποιεί στο εθνικό θέμα. Και όσο τα κοινωνικά προβλήματα θα οξύνονται και ούτε το ΑΚΕΛ ούτε η ΕΔΕΚ θα παρουσιάζουν μια εναλλακτική πειστική πρόταση αντιμετώπισης τους, θα κεφαλαιοποιεί πολιτικά και σε αυτό τον τομέα. Πέτυχε, εν μέρει, να διασκεδάσει τους δεσμούς του με τη «Χρυσή Αυγή» και τη νομιμοποίηση του στο πλαίσιο του κυπριακού πολιτικού συστήματος. Το ΕΛΑΜ δεν αντιμετωπίζεται με εύηχα συνθήματα αλλά με πολιτική δουλειά επί του πεδίου.
Τα μικρά νέα κόμματα μάζεψαν ψήφους που πλησιάζουν το 15% αλλά χωρίς έδρες στη Βουλή. Αν σε αυτό το ποσοστό προσθέσουμε την αποχή και τα λευκά, τότε τίθεται θέμα νομιμοποίησης, πολιτικής όχι νομικής, του πολιτικού συστήματος. Το εκλογικό σύστημα επέτρεψε στα μεγάλα κόμματα να μοιραστούν 9 έδρες που θα πήγαιναν σε μικρότερα κόμματα! Επί πραγματικών ψηφοφόρων, όχι επί εγκύρων ψηφοδελτίων, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ μαζί είναι πιο κάτω από την αποχή!
Αυτή η απονομιμοποίηση θα συνεχιστεί και τα υπόγεια ρεύματα που την προκακάλεσαν θα παραμείνουν απειλητικά. Για χρόνια δεν παράγεται πολιτική στην Κύπρο αλλά μια τοξική επικοινωνιακή συνθηματολογία. Για πόσο καιρό ακόμη μπορεί να συνεχιστεί αυτή η πολιτική ξηρασία;
Ένδειξη μιας οπισθοδρομικής, συντηρητικής και φαλλοκρατικής πολιτικής ζωής και το γεγονός ότι μόνο οκτώ γυναίκες μπήκαν στη νέα Βουλή!
Η εκλογή Προέδρου της Βουλής θα δείξει αν θα υπάρξει κάποια πολιτική ωριμότητα ή αν θα επικρατήσουν οι υπόγειες συναλλαγές που θα απαξιώσουν ακόμη περισσότερο την πολιτική ζωή του τόπου. Οι πολιτικοί συσχετισμοί πάντως ευνοούν τον ΔΗΣΥ και τους συμμάχους του στη Βουλή, οπότε μπορεί κανείς να περιμένει και τα χειρότερα.
Το επόμενο ραντεβού βεβαίως θα είναι οι προεδρικές εκλογές που μαζί με τις εξελίξεις στο Κυπριακό θα καθορίσουν το νέο πολιτικό τοπίο. Για την ώρα ο ΔΗΣΥ και η Δεξιά γενικότερα, έχουν το προβάδισμα. Και το μέλλον προμηνύεται δυσοίωνο.
- Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019 – E-mail stephanos.constantinides@gmail.com