Λόγος & Αντίλογος για τις σχέσεις Ελλάδας – Ομογένειας
Με αφορμή τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας στην Ελλάδα για άρση περιοριστικών όρων στο δικαίωμα άσκησης ψήφου των Απόδημων, την υποστηρικτική ανακοίνωση του Κινήματος Αλλαγής και τη φοβική αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ, αξίζει νομίζω ως πρόλογο, να υπενθυμίσουμε ορισμένα αυτονόητα, πριν καταπιαστούμε με την ουσία της σχέσης Ελλάδας-Αποδήμων/Ομογενών.
Δεν είναι κακό να ορίζεις υπό προϋποθέσεις τους Απόδημους και τους Ομογενείς και ως μια πολιτική κοινότητα, να τους εκχωρείς δηλαδή δικαίωμα ψήφου.
Επίσης, συμμετοχή στις εκλογικές αναμετρήσεις της Ελλάδας, έτσι όπως ορίζει ο νυν νόμος, που θα παραμείνει, εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ εναντιώνεται στις τροποποιήσεις και δε συγκεντρώνονται στη Βουλή η απαραίτητή πλειοψηφία των 200 ψήφων, ουσιαστικά δικαίωμα συμμετοχής στις εθνικές εκλογές θα έχουν μόνο οι νεοματανάστες και νεομετανάστριες Έλληνες και Ελληνίδες που έφυγαν από την Ελλάδα τη δεκαετία του 2010, τη δεκαετία της κρίσης.
‘Όμως, ακόμη και αν τροποποιούνταν ο νόμος, οι μεγάλες και «παλιές» ομογένειες του εξωτερικού, για παράδειγμα στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία, στον Καναδά, δεν θα εγγραφόταν μαζικά, ή σε σημαντικό βαθμό, στου ειδικούς εκλογικούς καταλόγους, σε βαθμό που θα άλλαζε εκλογικά δεδομένα της Ελλάδας. Γιατί; Επειδή αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους πρωτίστως ως ελληνικής καταγωγής Αμερικανούς, Αυστραλούς και Καναδούς πολίτες και συμμετέχουν, όταν συμμετέχουν, στις εκλογές και στην πολιτική διαδικασία των πατρίδων τους, εκεί όπου ζουν, εκεί όπου η πολιτικές επιλογές και οι συνέπειές τους έχουν αντίκρισμα στις ζωές τους.
Μια και ξαναγίνονται όμως θέμα ευκαιριακής συζήτησης οι Απόδημοι και οι Ομογενείς, ας συζητήσουμε για πιο σημαντικά και πιο «αποκαλυπτικά» ζητήματα τις σχέσεις τους με την Ελλάδα.
Πριν λίγες μέρες, η έγκυρη ημερήσια εφημερίδα της Αθήνας Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, μας πληροφορούσε πως «με πρωτοβουλία» του υφυπουργού Εξωτερικών αρμοδίου για θέματα Απόδημου Ελληνισμού Κώστα Βλάση και υποστήριξη του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη, ετοιμάζεται ένα σύνθετο και φιλόδοξο project, αυτό της δημιουργίας ενός Μητρώου Αποδήμων και Ομογενών. Στόχοι αυτής της απόπειρας χαρτογράφησης των εκτός ελλαδικής επικράτειας Ελλήνων, είναι συν τοις άλλοις, η ενίσχυση του ελληνικού lobby και του brand name της χώρας στο εξωτερικό, καθώς επίσης και η δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πύλης, στα πρότυπα για παράδειγμα των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) που λειτουργούν με επιτυχία στην Ελλάδα, μέσα από την οποία θα μπορούν να εξυπηρετούνται οι Απόδημοι και οι Ομογενείς.
Η δημιουργία Μητρώου Αποδήμων και Ομογενών, είναι μια ιδέα που υπάρχει και αναπαράγεται εδώ και αρκετές δεκαετίες στην Ελλάδα, χωρίς να έχει υλοποιηθεί ως τώρα. Όμως, αν υπάρχει πολιτική βούληση και λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες που μας προσφέρουν πλέον οι σημερινές δυνατότητες της τεχνολογίας, τότε, η δημιουργία ενός Μητρώου Αποδήμων και Ομογενών είναι υλοποιήσιμη.
Πώς το σκέφτεται αυτό το μαξιμαλιστικό, ελλαδοκεντρικό, μονοδιάστατο και διαχειριστικό project η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, έτσι όπως παρουσιάζεται στο δημοσίευμα της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ; Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα του ρεπορτάζ.
«Στόχος είναι η δημιουργία μιας ηλεκτρονικής υπηρεσίας καταγραφής των Ελλήνων του εξωτερικού, όπου η εγγραφή θα είναι οικειοθελής και θα δηλώνονται τα προσωπικά στοιχεία, όπως ο τόπος διαμονής, το επάγγελμα και λοιπά στοιχεία. Βούληση της κυβερνητικής πλειοψηφίας είναι να υπάρξει σαφής καταγραφή του ελληνισμού της διασποράς σε επίπεδο μεγέθους και γεωγραφικής κατανομής (ποσοτικά στοιχεία), αλλά και σε επίπεδο διαφόρων μορφών οργάνωσης και επαγγελματικών πεδίων που δραστηριοποιείται (ποιοτικά στοιχεία). Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, ο στόχος είναι να καταγραφούν όλοι οι Έλληνες που διαβιούν στο εξωτερικό. Δηλαδή, στην πρόσκληση θα περιλαμβάνονται οι μετανάστες πρώτης γενιάς με μητρική γλώσσα τα ελληνικά, η νέα γενιά μεταναστών της τελευταίας 10ετίας, οι φοιτητές σε πανεπιστήμια της αλλοδαπής αλλά και οι πολίτες ξένων χωρών από Έλληνες γονείς, είτε είναι 2ης, 3ης ή 4ης γενιάς, με μητρική γλώσσα αυτήν της χώρας διαμονής. Η υλοποίηση του έργου θα γίνει μέσω μιας ψηφιακής πλατφόρμας, η οποία θα αποτελέσει ουσιαστικά την ψηφιακή πύλη για τον απόδημο ελληνισμό και κέντρο «επικοινωνίας και γνώσης», καθώς θα παρέχει πληροφορίες και υπηρεσίες για κάθε πτυχή που επηρεάζει έμμεσα ή άμεσα τους απόδημους Έλληνες, αλλά και πύλη ενημέρωσης και διασύνδεσης για την ελληνική κοινότητα της διασποράς.
Η πλατφόρμα, που τώρα βρίσκεται σε φάση επεξεργασίας, θα περιέχει μεταξύ άλλων: δυνατότητα εξυπηρέτησης των Ελλήνων του εξωτερικού για επικοινωνία με δημόσιες αρχές, υπουργεία κ.λπ., ειδήσεις από την Ελλάδα, διαφημιστικές καταχωρίσεις, αγγελίες, προβολή καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, σύστημα τηλεκπαίδευσης, forum συζητήσεων, προώθηση τουρισμού, αλλά και networking μέσω του profile του κάθε χρήστη».
Φιλοδοξία της ελληνικής κυβέρνησης, μας πληροφορεί Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, είναι να οδηγήσει στη διασύνδεση των Ελλήνων του εξωτερικού με την πατρίδα και να ενισχύσει το αποτύπωμά τους εντός κι εκτός των συνόρων. Επιμέρους στόχοι είναι η ενίσχυση των δεσμών των Ελλήνων του εξωτερικού με την Ελλάδα, η συμβολή τους στο nation branding και γενικότερα στη βελτίωση της εικόνας της χώρας, αλλά και η αξιοποίηση των απανταχού Ελλήνων για προώθηση ελληνικών θέσεων και ανάπτυξη lobbying. Αυτή η πρωτοβουλία, μπορεί να βοηθήσει και στο brain regain ελπίζει η κυβέρνηση, καθώς η ενίσχυση της επαφής με την Ελλάδα μπορεί να οδηγήσει και σε επιστροφή. Πληροφορούμαστε επίσης πως για την προώθηση αυτής της προσπάθειας θα γίνει και σχετική διαφημιστική εκστρατεία και ελπίζουν οι κυβερνητικοί της Ελλάδας στην εξεύρεση ενός brand name, για αυτήν την προσπάθεια, που θα λειτουργεί ενωτικά, με κέντρο την κοινή εθνική ταυτότητα. Ακόμη και loyalty card που θα υποστηρίζεται από call center για θέματα επίλυσης προβλημάτων ως e-ΚΕΠ για τους αποδήμους, σκοπεύει να χορηγήσει η ελληνική κυβέρνηση! Επίσης, θα οργανώνονται παγκόσμια διαδικτυακά συνέδρια, επισκέψεις στην Ελλάδα ως επιβράβευση συμμετοχής σε διαγωνισμούς και άλλα!
Τι να πρωτοσχολιάσει κάποιος ή κάποια…
Ό,τι η πολιτισμική, η γλωσσική, η ιδεατή, η αισθηματική, η ταυτοτική η οντολογική σχέση των ελληνικής καταγωγής κατοίκων του εξωτερικού με τη χώρα καταγωγής τους ανάγεται απλά σε ένα διαχειριστικό, τεχνοκρατικό, «μπακαλίστικο» αλισβερίσι, με loyalty cards, call centres, συμμετοχή σε διαγωνισμούς κ.α., όπου η στόχευση είναι κυρίως στο πως θα ωφεληθεί το brand name και το lobby υπέρ της Ελλάδας; Αυτά τα κάνουν ήδη από μόνοι τους οι Απόδημοι και οι Ομογενείς φίλοι και φίλες της κυβέρνησης, χωρίς ανταλλάγματα… Τα κάνουν με σχετική, με αρκετή επιτυχία εδώ και δεκαετίες, μόνοι τους… Πρωτίστως ως πολίτες των χωρών μόνιμης διαμονής τους.
Ό,τι ακόμη και αυτό, το δικό σας «όραμα», δεν μπορείτε να το υλοποιήσετε γιατί δεν υπάρχουν οι ανάλογοι μηχανισμοί στην ελληνική πολιτεία; Δεν υπάρχουν σοβαροί θεσμοί, δεν υπάρχει ευρύτητα πολιτικής σκέψης και ανάλυσης για τη σχέση Ελλάδας και ομογένειας, δεν υπάρχει θεσμική μνήμη, δεν υπάρχουν ανάλογες ανθρωπογεωγραφίες υλοποίησης, δεν διατίθενται ανάλογα κεφάλαια στον προϋπολογισμό;
Ό,τι το Μητρώο που οραματίζεστε μόνο ενδεικτικό του μεγέθους και του εύρους του εξωελλαδικού Ελληνισμού μπορεί να είναι; Γιατί δε θα μπορέσει να γνωστοποιηθεί σε σημαντική μερίδα ομογενών που αυτοπροσδιορίζονται στις απογραφές των χωρών διαμονής τους ως ελληνικής καταγωγής;
Ό,τι οι σχέσεις της Ελλάδας με τις πολλές της ομογένειες, που διαμόρφωσαν οι διαφορετικές ιστορικές και κοινωνικές συγκυρίες της αποδημίας των Ελλήνων και Ελληνίδων και των περισσοτέρων από 150 χωρών μόνιμης διαμονής τους, χρειάζεται να είναι αμφίδρομες; Το αμφίδρομο της σχέσης, το αμοιβαίο όφελος με τις χώρες-πατρίδες του Οικουμενικού Ελληνισμού, πρέπει να είναι η αφετηρία και το τέλος της πολιτικής θεώρησης και της υλοποίησης αυτής της πολιτικής και όχι η ενίσχυση του brand name και του lobby υπέρ της Ελλάδας; Ευρύτητα στη θεώρηση αυτής της σχέσης συνεπάγεται επίσης και μια πιο αποτελεσματική και πιο έξυπνη υποστήριξη των αναγκών και των συμφερόντων της Ελλάδας στο εξωτερικό…
Ό,τι οι στόχοι μιας ουσιαστικής, αποτελεσματικής και παραγωγικής σχέσης Ελλάδας-Ομογένειας πρέπει να τίθενται και από τις δύο πλευρές και όχι μόνο από το ελλαδικό κέντρο;
Ό,τι χρειάζονται οι θεσμοί και οι υπηρεσίες της Ελλάδας να έχουν μια ομογενειακή διάσταση στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση της κάθε πολιτικής τους; Η ομογενειακή διάσταση και λογική πρέπει να περνάει οριζόντια στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση κάθε υπουργείου, κάθε φορέα της Ελλάδας και όχι μόνο μιας εξειδικευμένης υπηρεσίας, ή ενός υπουργείου…
Ό,τι πρέπει κάποτε η σύνθεση της Βουλής, της κυβέρνησης, των υπουργείων, των δεξαμενών σκέψης, των υπηρεσιών της Ελλάδας που αρθρώνουν ομογενειακό λόγο, στη σύνθεση όλων αυτών να υπάρχουν και ομογενείς με την ανάλογη επαγγελματική, στοχαστική και πολιτική επάρκεια και τεχνογνωσία; Γιατί την ομογενειακή ματιά, ευαισθησία και διεισδυτικότητα δεν μπορεί να την έχει ή να την αποκτήσει ποτέ ένας επαρκέστατος Έλληνας ή Ελληνίδα; Ότι αυτό πρέπει να επιβληθεί και με ποσόστωση, με θετική διάκριση (affirmative action);
Ό,τι χρειάζεται πλέον η δημιουργία μιας σοβαρής και καλά στελεχομένης συντονιστικής υπηρεσίας για να διαχειρίζεται τη σχέση Ελλάδας-Ομογένειας και ένας υπερκομματικός μόνιμος υπουργός με δικαίωμα συνυπογραφής για κάθε τι ή σχεδόν κάθε τι έχει απόδημη και/ή ομογενειακή διάσταση;
Η πρωτοβουλία δημιουργίας Μητρώου Αποδήμων και Ομογενών, είναι καλή, αν υλοποιηθεί με σχετική επιτυχία. Αλλά, αυτό, το project είναι χρήσιμη διαχείριση μικρών οριζόντων, δεν είναι οραματική πολιτική πρόταση για μια ουσιαστική και αμοιβαίως ωφέλιμη αναβάθμιση των σχέσεων της Ελλάδας με τους Απόδημους και τους Ομογενείς της. Ούτε η ψήφος των Αποδήμων Ελλήνων, ή η ανασύσταση του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού, είναι ταρακούνημα και αφετηρία για μια σημαντικά καλύτερη, ουσιαστικότερη και παραγωγικότερη σχέση Ελλάδας και Ομογένειας.