Το Δημογραφικό Ζήτημα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Αναμφίβολα, το δεύτερο μεγαλύτερο πρόβλημα της Κύπρου μετά Κυπριακό είναι το δημογραφικό.
Η συνεχιζόμενη πορεία της υπογεννητικότητας που πλήττει την Κύπρο την τελευταία εικοσαετία σε συσχετισμό με τη γήρανση του πληθυσμού, πυροδοτεί ένα επικίνδυνο δημογραφικό σκηνικό που αιωρείται σαν δαμόκλεια σπάθη πάνω απο τη χώρα.
Σύμφωνα με τις επίσημες δημογραφικές στατιστικές, η Κύπρος από το 1995 και εντεύθεν κατρακυλά επικίνδυνα καθώς το σημερινό ποσοστό γονιμότητας ύψους 1.33, είναι πολύ πιο χαμηλό από το 2.10 που θεωρείται αναγκαίο για αναπλήρωση του πληθυσμού.
Ο ενεργός πληθυσμός της Κύπρου, λοιπόν, λόγω της σοβαρής υπογεννητικότητας και κατεπέκταση της γήρανσης συρρικνώνεται επικίνδυνα με σοβαρές επιπτώσεις στα κοινωνικοοικονομικά μας πράγματα αλλά και στο θέμα της αντιμετώπισης της Τουρκικής απειλής. Η χρονίζουσα αδυναμία επίλυσης του δημογραφικού, επενεργεί ως ωρολογιακή βόμβα σε βάρος των Κοινωνικών Ταμείων καθώς με το πέρασμα του χρόνου ο συρρικνούμενος ενεργός πληθυσμός δεν θα μπορεί να συντηρεί τους συνταξιούχους. Και αυτό είναι τραγικό. Είναι αυταπόδεικτο πως, ο δημογραφικός εφιάλτης που δυστυχώς βρίσκεται εντός των πυλών, δεν έτυχε της δέουσας σημασίας από καμμία κυβέρνηση, ούτε από τη σημερινή, ούτε από τις πρηγούμενες. Λόγω της πανδημίας και κατεπέκταση της οικονομικής ύφεσης, το δημογραφικό προσλαμβάνει πλέον σοβαρότατες διαστάσεις, οι οποίες πρέπει να ταρακουνήσουν τόσο την κυβέρνηση, όσο και τη βουλή. Η Πολιτεία οφείλει επιτέλους να αντιληφθεί ότι τα χρήματα που χρησιμοποιούνται για στήριξη των οικογενειών και των γεννήσεων δεν είναι δαπάνη, αλλά επένδυση μεγάλης προστιθέμενης αξίας για το σήμερα και το αύριο. Την ώρα που η κατοχική Τουρκία και το ψευδοκράτος πολλαπλασιάζονται αριθμητικά με ταχύτητα φωτός, είναι αδιανόητο εμείς ως χώρα ως Κυπριακή δημοκρατίας, να μην εφαρμόζουμε επιθετική πολιτική στο δημογραφικό. Σε μιά Κύπρο που γηράσκει επικίνδυνα, επιβάλλεται όσο ποτέ άλλοτε στις σημερινές ιδιαίτερες συνθήκες, η λήψη σωστικών αποφάσεων προκειμένου να αναχαιτισθεί ο δημογραφικός κατήφορος, που τείνει να μετατρέψει το ελεύθερο τμήμα της Κύπρο σε γηροκομείο.
Αποτελεσματικά και εφαρμόσιμα κίνητρα για αύξηση των γεννήσεων υπάρχουν. Αυτό που απουσιάζει είναι η πολιτικής βούληση για υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης δημογραφικής πολιτικής με μεσοπρόθεσμους και μακροπρόσθεσμους στόχους.
- Ολοκληρωμένη Φορολογική Μεταρρύθμιση
Επαναφορά φορολογικών εκπτώσεων ανάλογα με τη σύνθεση της οικογένειας, π.χ. για εξαρτώμενα τέκνα, φοιτητές, στρατιώτες, όπως υπήρχαν και στο προηγούμενο φορολογικό σύστημα. Η τότε (2002) κατάργηση των φορολογικών εκπτώσεων τιμώρησε τις οικογένειες και ευνόησε τους άγαμους.
Βελτίωση της αίτησης για το επίδομα τέκνου και τη φοιτητική χορηγία. Στη συγκεκριμένη αίτηση πρέπει να δηλώνονται και να λαμβάνονται υπόψη και τα δάνεια που έχει το νοικοκυριό και όχι μόνο οι καταθέσεις.
2. Πραχώρηση απολαβών στους χρήστες του Περί Γονικής Άδειας και Άδειας για λόγους Ανωτέρας Βίας Νόμος,
Είναι η μοναδική νομοθεσία που προάγει τη συμφιλίωση με δικαιούχους γυναίκες και άνδρες. Η συγκεκριμένη άδεια παρέχεται άνευ απολαβών, περιορίζοντας σημαντικά τη χρήση της, ενώ λαμβάνεται στην πλειονότητα από γυναίκες που αμείβονται χαμηλότερα από τους άνδρες, προκειμένου να περιοριστεί η απώλεια οικογενειακού εισοδήματος.
Να επιδοτηθεί η συγκεκριμένη άδεια, είτε πλήρως, είτε μερικώς, για να αποτελεί κίνητρο και για τους άνδρες να αξιοποιούν το δικαίωμα αυτό.
3. Αύξηση της περιόδου παροχής της άδειας μητρότητας
Αυτό, σε συνάρτηση με την προϋπόθεση πως, θα ενισχυθούν οι νομοθεσίες που προστατεύουν τις έγκυες γυναίκες από τυχόν απολύσεις. Επίσης πρέπει να τεθούν χρονικά περιθώρια στην εξέταση παραπόνων από τους επιθεωρητές Εργασίας, ειδικότερα σε σχέση με καταγγελίες που αφορούν παραβιάσεις της νομοθεσίας για τη μητρότητα.
Εκστρατεία ενημέρωσης για τις βασικές πρόνοιες της νομοθεσίας για την άδεια Μητρότητας
Η πολιτεία οφείλει να δώσει έμφαση στην ενημέρωση των εργαζομένων, κυρίως στους ανοργάνωτους χώρους εργασίας, αφού καταγράφεται μέσα από έρευνες, πως ένα μεγάλο ποσοστό εργαζομένων δε γνωρίζει τις κείμενες νομοθεσίες. [ Αφίσες και ενημερωτικό υλικό σε Ιδιωτικές Κλινικές και Δημόσια Νοσηλευτήρια.]
4. Να αυξηθούν οι κρατικοί παιδοκομικοί σταθμοί και να προσφέρουν υψηλά επίπεδα ποιότητας σε προσιτές τιμές προς τους εργαζόμενους γονείς.
Παραχώρηση δωρεάν φοίτησης παιδιών οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα, σε ποιοτικούς κρατικούς παιδοκομικούς σταθμούς. Είναι γνωστό ότι οι «καλοί» Ιδιωτικοί Παιδοκομικοί Σταθμοί είναι απρόσιτοι προς τη μεσαία κυπριακή οικογένεια.
5. Να αναβαθμιστεί ο θεσμός του ολοήμερου σχολείου και να επεκταθεί η λειτουργία του σε όλα τα Δημόσια Νηπιαγωγεία και Δημοτικά Σχολεία.
Περαιτέρω να γίνει επέκταση του θεσμού του ολοήμερου σχολείου με πλήρη στελέχωση με ειδικό προσωπικό και ποιοτικές δομές και υποδομές στο Γυμνασιακό κύκλο, ούτως ώστε να αγκαλιάζει τους νεαρούς εφήβους και να εξασφαλίζει την υγιή ενασχόληση και τη μείωση της παραπαιδείας.
6. Να επανεξεταστεί και να καθοριστεί νέο ωράριο των κρατικών δομών φροντίδας των παιδιών, ώστε να εξυπηρετεί τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από τις επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης.
Η φύλαξη στους ιδιωτικούς σταθμούς προϋποθέτει υψηλό κόστος φροντίδας.
7. Να δημιουργηθούν υποδομές – χώροι φύλαξης και δημιουργικής απασχόλησης των παιδιών σε μεγάλες επιχειρήσεις ή και βιομηχανικές περιοχές για μητέρες που εργάζονται σ’ αυτές.
8. Να παραχωρηθεί φορολογική ελάφρυνση στις οικογένειες που έχουν παιδιά στους ιδιωτικούς σταθμούς ηλικίας κάτω των 4 χρόνων και 8 μηνών, οι οποίες αιτούνται θέση στους κρατικούς σταθμούς και απορρίπτονται, λόγω της ανεπαρκούς κάλυψης παιδιών στους κρατικούς σταθμούς.
- Να μελετηθεί η δυνατότητα αύξησης του επιδόματος τέκνου που καταβάλλεται κάθε χρόνο και να επισπευθεί η αποπληρωμή του προς τους δικαιούχους. Επίσης πρέπει να αυξηθεί το επίδομα τοκετού.
- Επείγει η λειτουργία δομών προσιτών σε όλους για στήριξη των άτεκνων ζευγαριών και τη δυνατότητα τους να αποκτήσουν παιδιά. Πρέπει να υπάρξουν πρόνοιες μέσω του ΓεΣΥ, για δωρεάν παροχή υπηρεσιών από εξειδικευμένο Τμήμα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης (IVF) με γρήγορες και όσο γίνεται λιγότερο γραφειοκρατικές διαδικασίες. Η περιορισμένη επιδοματική πολιτική του κράτους επί του θέματος δεν ανταποκρίνεται στο μέγεθος του προβλήματος.
- Το Τμήμα Κοινωνικής Ευημερίας που ασχολείται με τις υιοθεσίες να στελεχωθεί για να μην καταντά η διαδικασία της απόκτησης παιδιού με υιοθεσία μια χρονοβόρα (ξεπερνά τα 2-3 χρόνια) και ψυχοφθόρα διαδικασία προς τους υποψήφιους γονείς.
Είναι κοινό μυστικό ότι πολλά άτεκνα ζευγάρια, λόγω της υφιστάμενης αντιμετώπισης, αναγκάζονται να καταφύγουν στο εξωτερικό, να δαπανήσουν αρκετές δεκάδες χιλιάδες ευρώ, ούτως ώστε να έχουν το ιερό προνόμιο να γίνουν γονείς.
- Να προωθηθεί αποτελεσματική και ουσιαστική στεγαστική πολιτική του Κράτους, η οποία με βάση την κατάσταση που επικρατεί σήμερα, καταλήγει στη δικαιολογημένη διστακτικότητα των νέων μας να δημιουργήσουν οικογένεια, αφού εξαναγκάζονται να διαμένουν κάτω από την ίδια στέγη με τους γονείς τους. Η μη ύπαρξη ευκαιριών για την απόκτηση στέγης σε λογικά οικονομικά πλαίσια με την παράλληλη κατακόρυφη αύξηση στα ενοίκια, αποτελεί τροχοπέδη στην απόφαση των νέων μας για δημιουργία οικογένειας.
- Όπου υπάρχουν μετακινήσεις στο δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα και λειτουργεί η λογική της μοριοδότησης με βάση τον αριθμό των παιδιών, εισηγούμαστε όπως υπάρξει διαφοροποίηση στην παροχή μονάδων κατά τρόπο ώστε να ενισχυθεί η στήριξη της τρίτεκνης και πολύτεκνης μητέρας με παιδιά ηλικίας έως 12 ετών. Επίσης εισηγούμαστε όπως η μοριοδότηση επεκταθεί και στα δύο φύλα. Η συμφιλίωση εργασίας και οικογένειας δεν αφορά αποκλειστικά τη γυναίκα εργαζόμενη.
ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΑ
Ήλθε η ώρα, η πολιτεία να πάρει γενναία μέτρα για άμβλυνση του δημογραφικού εφιάλτη.
Πέραν απο τον κρατικό προυπολογισμό, χρήματα μπορεί να αντληθούν από την πάταξη της καλπάζουσας φοροδιαφυγής αλλά και από την εφαρμογή ενός νέους ευφάνταστου Επενδυτικού Προγράμματος που να στηρίζει την πραγματική οικονομία και να συμβάλλει στη συνεχή ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Δυστυχώς, η τεράστια ευκαιρία για αντιμετώπιση του δημογραφικού και όχι μόνο, έχει χαθεί με την εφαρμογή του διάτρητου Επενδυτικού Προγράμματος Πολιτογραφήσεων ή αλλοιώς χρυσών διαβατηρίων, που αντί να βοηθήσει την κοινωνία και την πραγματική οικονομία πλούτισε τις τσέπες επιτήδειων κερδοσκόπων. Όμως, οι ευκαιρίες ξαναδημιουργούνται, αρκεί να υπάρχει όραμα και πολιτική βούληση, θέτοντας το συμφέρον της πατρίδας και της χειμαζόμενης κοινωνίας υπεράνω του κομματικού και του προσωπικού. Ιδού η Ρόδος, λοιπόν, αν πράγματι η Πολιτεία θέλει να αντιμετωπίσει ένα σοβαρο ζήτημα το οποίο τείνει μαζί με το Μεταναστευτικό να αναδειχθεί σαν δεύτερος ”Αττίλας”.
Καταληκτικά, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε πως τα χρήματα που χρησιμοποιούνται από το κράτος για στήριξη των οικογενειών και για ενθάρρυνση των γεννήσεων δεν πρέπει να θεωρούνται δαπάνη, αλλά επένδυση.
- Δημοσιογράφος, τέως διευθυντής γραφείου τύπου της ΣΕΚ, υποφήφιος βουλευτής Λευκωσίας με το κίνημα Αλληλεγγύη