Αντώνης Καλογιάννης, ένας σεμνός λαϊκός ερμηνευτής
Ο Αντώνης Καλογιάννης, ένας από τους καλύτερους Έλληνες ερμηνευτές, έφυγε από τη ζωή την Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου σκορπίζοντας θλίψη στις γενιές που μεγάλωσαν μαζί του.
Τα τραγούδια του μοναδικά, διαχρονικά, άφησαν ένα ξεχωριστό μουσικό αποτύπωμα στο ελληνικό πεντάγραμμο.
Το μακρύ ταξίδι του στο ελληνικό τραγούδι άρχισε το 1965, όταν συναντήθηκε με τον Μίκυ Θεοδωράκη.
Από την Καισαριανή όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, βρέθηκε στους μεγαλύτερους συναυλιακούς χώρους της τότε Σοβιετικής Ένωσης, της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής να ερμηνεύει υπό την καθοδήγηση του Μίκη Θεοδωράκη στίχους του Σικελιανού, του Ρίτσου και του Σεφέρη.
Συνεργάστηκε ακόμα με όλους σχεδόν τους μεγάλους συνθέτες και έδωσε το δικό του χαρακτηριστικό ερμηνευτικό στίγμα τόσο στα τραγούδια του αγώνα, όσο και του έρωτα. Στη λαμπρή καλλιτεχνική του διαδρομή ερμήνευσε σπουδαία τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου, του Δήμου Μούτση, του Μίμη Πλέσσα, του Σταύρου Κουγιουμτζή, του Ηλία Ανδριόπουλου, πού έγραψαν μεγάλοι ποιητές και στιχουργοί, όπως ο Άγγελος Σικελιανός, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Δημήτρης Χριστοδούλου, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, κ.ά.
Ξεχωριστές στιγμές στη σταδιοδρομία του ήταν η ηχογράφηση του «Πνευματικού Εμβατηρίου» του Άγγελου Σικελιανού και το «Κατάσταση Πολιορκίας» το 1970, μαζί με την Μαρία Φαραντούρη, καθώς και του «Ήλιος και Χρόνος / Επιφάνεια Αβέρωφ» το 1975. Στη δεκαετία του ’80 έκανε τη στροφή στο ερωτικό τραγούδι, όπου και καθιερώθηκε ως ένας, ερωτικός πλέον, τραγουδιστής.
Κατά τη δικτατορία των συνταγματαρχών του 1967 έφυγε στο εξωτερικό με τη Μαρία Φαραντούρη και αφού δημιούργησαν μια λαϊκή ορχήστρα, ξεκίνησαν συναυλίες με καθαρά πολιτικό χαρακτήρα, συμβάλλοντας έτσι στον αγώνα κατά της Χούντας. Το 1970 αποφυλακίστηκε ο Μίκης Θεοδωράκης και μαζί του έδωσαν περισσότερες από 500 συναυλίες σε Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία, κάνοντας γνωστή την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε τότε στη χώρα μας. Το 1972 ο Αντώνης Καλογιάννης επέστρεψε στην Ελλάδα και τραγούδησε σε αρκετές μπουάτ στην Πλάκα.
Ο Αντώνης Καλογιάννης συνέδεσε όσο λίγοι καλλιτέχνες το όνομα του με την Κύπρο. Η σχέση του με το παλαιόθεν ελληνικό νησί μας περιγράφεται με τον καλύτερο τρόπο μέσα από την ανακοίνωση του Α.Κ.Ε.Λ. δια της οποίας εκφράζεται βαθιά θλίψη για τον θάνατο του: «… Ξεχωριστή ήταν και η σχέση του Αντώνη Καλογιάννη με την Κύπρο. Αμέσως μετά το 1974, συμμετείχε σε δεκάδες συναυλίες αλληλεγγύης για τον κυπριακό λαό. Συνεργάστηκε με κορυφαίους συνθέτες και ποιητές όπως ο Νάσος Παναγιώτου, και ο Μιχάλης Πασιαρδής. Τραγούδησε το “Δείξε τη φωτογραφία του”, “Πατρίδα Χιλιοπροδομένη”. Συγκλονιστική η ερμηνεία του στο τραγούδι “Πενταδάκτυλος”, της ιστορικής σειράς του ΡΙΚ “Βουνό μου Πενταδάκτυλε”, από τις πιο χαρακτηριστικές πολιτιστικές δημιουργίες της τραγωδίας του 1974. Με τους Νάσο Παναγιώτου και Μιχάλη Πασιαρδή, ο Αντώνης Καλογιάννης συναντήθηκε και στον δίσκο «Οδός Λήδρας» το 1982. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το 1989, ο κορυφαίος τραγουδιστής συνεργάστηκε με τον Μάριο Τόκα, ερμηνεύοντας μερικές από τις μεγάλες επιτυχίες του συμπατριώτη μας συνθέτη όπως “Αννούλα του χιονιά”, “Σ΄ αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη”, “Έλσα”, “Δεν κλαίω γι’ αυτά που μού ‘χεις πάρει”».
Κλείνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα στον σπουδαίο Έλληνα ερμηνευτή, αφήνω τη σκέψη μου να ταξιδεύσει πίσω στο χρόνο, στο μαύρο καλοκαίρι του ‘74. Ήταν Ιούλιος του 1975, ένα χρόνο μετά την τουρκική εισβολή. Η Κύπρος ζούσε το συγκλονιστικό δράμα της από τις φοβερές συνέπειες της τουρκικής εισβολής. Χιλιάδες οι νεκροί, οι αγνοούμενοι, οι πρόσφυγες, οι εγκλωβισμένοι. Αυτήν ακριβώς την περίοδο ο Αντώνης Καλογιάννης θα βρεθεί στην Κύπρο μαζί με μια ομάδα ξεχωριστών καλλιτεχνών με επικεφαλής τον Μίκη Θεοδωράκη για σειρά συναυλιών, μια από της οποίες δόθηκε στο παλιό στάδιο ΓΣΠ (Γυμναστικός Σύλλογος Παγκύπρια) της Λευκωσίας. Εξοδούχος στρατιώτης πέρασα από το χώρο όπου θα γινόταν η συναυλία. Χιλιάδες περίμεναν υπομονετικά στη σειρά προκειμένου να μπουν μέσα στο στάδιο. Λυπήθηκα πολύ που δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω αυτήν τη συναυλία. Η ολιγόωρη άδεια εξόδου τελείωνε και έπρεπε να επιστρέψω στο στρατόπεδο. Η συναυλία αυτή δόθηκε σε μια περίοδο που στη Μεγαλόνησο τα πάθη του εμφυλίου δεν είχαν καταλαγιάσει ακόμα. Κάποιοι χαρακτήρισαν τη συναυλία, ως τη συναυλία των κομμουνιστών! Δυστυχώς οι Έλληνες όπου γης δεν κατορθώσαμε ποτέ να διαχωρίσουμε τη μουσική (στην Κύπρο και το ποδόσφαιρο) από την πολιτική. Οι καλλιτέχνες ανήκουν σε όλους μας και δεν επιτρέπεται να τους κατατάσσουμε ανάλογα με τις ιδέες μας. Το τραγούδι δεν επιτρέπεται και δεν πρέπει να θέτει εμπόδια και διαχωριστικές γραμμές στις σχέσεις των ανθρώπων. Ο Αντώνης Καλογιάννης ήταν ένας άνθρωπος που χάριζε αγάπη σε όλους ανεξαρτήτως των πολιτικών τους φρονημάτων. Και πάνω απ΄ όλα ήταν ένας βαθιά δημοκρατικός πολίτης που δεν μπορούσε να ανεχθεί οποιοδήποτε δικτατορικό καθεστώς: Κόκκινο, μπλε ή γκρίζο!
Να πως το περιγράφει ό ίδιος σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του, στον Γιάννη Αλεξίου:
«Πέρα του ότι οι ιδέες μου ήταν ξεκάθαρες δημοκρατικές, αργότερα πέρασα σε άλλα επίπεδα. Μπήκα στο καζάνι και έβρασα, είδα ότι το νερό μέσα ήταν άλλοτε καυτό και άλλοτε παγωμένο. Έπρεπε να κάνω την επιλογή μου. Έτσι, βγήκα από το καζάνι….».
- Αναπλ. Καθηγητής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Από το Μονάγρι Λεμεσού – a.avgoustis@hotmail.com