Η διαφθορά είναι ένα φαινόμενο που μαστίζει όλο τον κόσμο, ακόμη και τις πιο αναπτυγμένες χώρες.
Πλήρης εξάλειψη της είναι σχεδόν αδύνατη λόγω των κοινωνικών δομών και λόγω της ανθρώπινης φύσης.
Υπάρχει όμως μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις χώρες που προσπαθούν, αν όχι να την εξαλείψουν, τουλάχιστον να την περιορίσουν και εκείνες που την έχουν αναγάγει σε θεσμό. Η βασική διαχωριστική γραμμή είναι η ύπαρξη ανεξάρτητων θεσμών και ανεξάρτητης υπεύθυνης δημόσιας υπηρεσίας. Εκεί που αυτά υπάρχουν το πολιτικό σύστημα αντιμετωπίζει μια τροχοπέδη στην ανάπτυξη των πελατειακών σχέσεων από τις οποίες τρέφεται ενώ και τα πανίσχυρα ιδιωτικά συμφέροντα δεν μένουν ασύδοτα. Ένας τρίτος παράγοντας που επεμβαίνει είναι η κουλτούρα του πολίτη να μη ανέχεται τη διαφθορά, να μη ανέχεται την ατιμωρησία της διαφθοράς.
Αν πάρουμε το παράδειγμα της Ελλάδας και της Κύπρου διαπιστώνουμε δια γυμνού οφθαλμού ότι η δημόσια υπηρεσία είναι υποτελής στο κομματικό σύστημα και οι ανεξάρτητοι θεσμοί ως επί το πλείστον μόνο ανεξάρτητοι δεν είναι. Εξ ου και η κακοδαιμονία του πελατειακού κράτους, της διαφθοράς και της διαπλοκής. Υπάρχει επίσης η κουλτούρα της ατιμωρησίας. Η συχνή επίκληση του οθωμανικού παρελθόντος ως δικαιολογία, 200 χρόνια από το ΄21, είναι ένα άλλοθι που κανένα δικαστήριο δεν θα το λάμβανε υπόψη! Στην περίπτωση της Κύπρου μια κάποια βρετανική κουλτούρα στο θέμα αυτό με θετικό πρόσημο αντικαταστάθηκε πολύ γρήγορα από την ανεξαρτησία και μετά με ένα σύστημα διαφθοράς με γεωμετρική πρόοδο προς το χειρότερο. Σήμερα αυτό το σύστημα έφτασε στην αποθέωση του. Ποτέ η διαφθορά δεν ήταν τόσο διαδεδομένη στην Κύπρο όσο σήμερα. Ένας φίλος με τον οποίο το συζητούσα μου παρατήρησε πως ο λόγος είναι γιατί μεγάλωσε και η πίτα. Ίσως. Δεν υπήρχαν παλιότερα, ούτε χρηματιστήριο, ούτε χρυσά διαβατήρια.
Για να περιοριστώ στην Κύπρο, αυτά που ζούμε τον τελευταίο καιρό, ξεπερνούν και τα όρια της φαντασίας. Ένας Αρχιεπίσκοπος που δηλώνει ότι «όλοι κλέβαμε» και πρέπει να σταματήσουμε και ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας που στα κρίσιμα ερωτήματα, «δεν θυμάται» ή δεν « το είχε υπόψη του», «δεν γνώριζε». Αν τον πιστώσουμε ότι λέει την αλήθεια, τότε ποιος κυβερνούσε αυτό τον τόπο; Αλλά μάλλον, όπως το έγραψαν ήδη και άλλοι αναλυτές “μας έπιασε στο μαϊττάππιν”! Τουτέστιν, σε καλύτερα ελληνικά, διότι το μαϊττάππιν προέρχεται από τα τουρκικά και σημαίνει χοντρό δούλεμα, μας δουλεύει ψιλό γαζί! Γίναμε ρεντίκολο διεθνώς αλλά ο Πρόεδρος δεν το πήρε είδηση. Ούτε αυτός, ούτε οι υπουργοί του, ούτε το κόμμα του!
Κι όταν ερωτάται για την εμπλοκή του οικογενειακού του περιβάλλοντος στην υπόθεση των χρυσών διαβατηρίων ή σε άλλες υποθέσεις, όταν ερωτάται για τον Σαουδάραβα φίλο του και το ταξίδι του στις Σεϋχέλλες, δεν βλέπει την σύγκρουση συμφερόντων, διατείνεται ότι δεν υπάρχει και δεν βλέπει τίποτε το μεμπτό! Να τον πιστώσει κανείς με αφέλεια θα ήταν και ο ίδιος εξίσου αφελής!
Το πρόβλημα όμως της διαφθοράς στην Κύπρο έχει και άλλες παραμέτρους. Διότι μπορεί τα φώτα να είναι αυτή τη στιγμή στραμμένα στον Αναστασιάδη και να θεωρείται η κορυφή της διαφθοράς αλλά σκελετούς έχουν σχεδόν όλοι στα ντουλάπια τους. Ούτε φυσικά και πείθουν όσοι μέχρι χθες ήταν μέλη της “συμμορίας” και ξαφνικά ανακάλυψαν τη διαφθορά του! Με κύριο στόχο να τον εκβιάσουν να “εκτελέσει” στο Κυπριακό το συμβόλαιο με το οποίο τον εξέλεξαν. Αν στο Κυπριακό ακολουθούσε την πολιτική για την οποία τον εξέλεξαν θα έκαναν τα στραβά μάτια για τη διαφθορά όπως τα έκαναν τόσα χρόνια ή όταν ήταν έμμισθοι σύμβουλοι του, ή όταν είχαν άλλα συμφέροντα.
Το έργο θα έχει και συνέχεια. Το κυπριακό κατεστημένο και ειδικά η μεταπρατική κυπριακή αστική τάξη θα συνεχίσουν να αλληλοσπαράσσονται. Είναι πολλά και μεγάλα τα συμφέροντα και το μοίρασμα της πίτας δεν είναι εύκολο. Το γεγονός ότι πλησιάζουν εκλογές δημιουργεί ένα κλίμα που δεν επιτρέπει ούτε καν την ανακωχή.
Τη νύφη θα την πληρώσει η Κύπρος! Πρώτα με το Κυπριακό όπου οι πιέσεις θα είναι αφόρητες και οι εκβιασμοί στην ημερήσια διάταξη. Και κατά δεύτερο λόγο οι μάζες του λαού που φτωχοποιούνται καθημερινά και χτυπιούνται ανελέητα από την πανδημία.
Το ζητούμενο βεβαίως είναι να υπάρξει κάθαρση και όχι αλλαγή φρουράς στη διαχείριση της διαφθοράς. Και ρόλο γι΄αυτό αλλά και ευθύνη έχουν οι πολίτες. Είναι όμως γεγονός ότι το σημερινό μοντέλο παραγωγής, με μια παρασιτική οικονομία μονοκαλλιέργειας, προσφέρεται εύκολα στη διαφθορά. Αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει διάθεση από τις ελίτ για αλλαγή του. Κι αυτό γιατί το σημερινό μοντέλο παραγωγής, μοντέλο της αρπαχτής, βολεύει την άρχουσα τάξη και της επιτρέπει τον γρήγορο και εύκολο πλουτισμό.
Υ. Γ.
Κάποτε λέγανε πως ότι είναι νόμιμο δεν είναι και ηθικό. Σήμερα το ηθικό μας άφησε χρόνια και το νόμιμο ψυχορραγεί!
- Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019 – E-mail stephanos.constantinides@gmail.com