Το κράτος και η κοινωνία σε κατάσταση «εξαίρεσης»
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ποτέ οι ελευθερίες και τα δημοκρατικά δικαιώματα δεν ήταν μία ευγενική χορηγία των κυρίαρχων στους κυριαρχούμενους, αλλά προϊόν κοινωνικής διαπάλης.
Η πανδημία αποτελεί το πρόσχημα και την αφορμή για να ληφθούν, στο όνομα της, περιοριστικά και αυταρχικά μέτρα στην δημόσια ζωή των πολιτών, με τα οποία επιχειρείται να αποτραπούν οι αντιδράσεις για ότι επιβάλλεται και νομοθετείται υπό αμφιλεγόμενες διαδικασίες express, σε τομείς με κεφαλαιώδη σημασία.
Είναι εδώ και δέκα μήνες μία πολιτική πρακτική της κυβέρνησης που σαρώνει κυριολεκτικά, παρά την πανδημία.
Η κυβέρνηση νομοθετεί ακατάπαυστα με συνοπτικές διαδικασίες για τα πάντα, κύριο μέλημά της όμως είναι να εξυπηρετήσει πρωτίστως επιχειρηματικά και ιδιωτικά συμφέροντα, που την στηρίζουν και να καταργήσει κοινωνικές κατακτήσεις των εργαζομένων και δικαιώματα δεκαετιών, έχοντας επιβάλλει ένα διαρκές lockdown σ’ όλη την κοινωνία χωρίς αυτή να μπορεί να αντιδράσει.
«Στη διάρκεια του ταραγμένου 2020 ψηφίσαμε 113 νομοσχέδια, δρομολογήσαμε δεκάδες τολμηρές μεταρρυθμίσεις», δήλωσε ο Κ. Μητσοτάκης στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο του 2020. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ψηφίστηκαν εννιά με δέκα νομοσχέδια τον μήνα ή δυόμιση νομοσχέδια κάθε εβδομάδα, εάν δε αφαιρέσουμε και τα διαστήματα διακοπών της Βουλής κατά το Πάσχα και το καλοκαίρι, η κυβέρνηση έφερνε προς ψήφιση στην Βουλή τρία νομοσχέδια την εβδομάδα.
Θα προσθέσουμε σ’ αυτά τις δεκάδες Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, τις ΚΥΑ (κοινές υπουργικές αποφάσεις) με τις οποίες ουσιαστικά λειτουργούσε το κράτος, τις αρνήσεις υπουργών να καταθέσουν στην Βουλή συμβάσεις που έχει υπογράψει το δημόσιο με ιδιώτες, την τακτική να ψηφίζονται νομοσχέδια που ξεκινούν με 50 άρθρα και καταλήγουν να ψηφίζονται με άσχετες τροπολογίες της τελευταίας στιγμής στα 250 και πλέον άρθρα.
Αν τα συνυπολογίσουμε όλα αυτά, θα δούμε ότι έχουμε να κάνουμε με διαδικασίες μεγάλης υποβάθμισης της νομοθετικής εξουσίας, της ποιότητας των νόμων που ψηφίζονται αλλά και περιφρόνησης της ίδιας της κοινοβουλευτικής διαδικασίας. Ένα νομοσχέδιο πρέπει να αναρτηθεί επί έναν μήνα το λιγότερο σε δημόσια διαβούλευση.
Να κατατεθεί στην Βουλή με όλες τις συνταγματικά προβλεπόμενες ελεγκτικές εκθέσεις. Να το επεξεργαστεί η αρμόδια κοινοβουλευτική διαρκής επιτροπή στην οποία πρέπει να καταθέσουν τις προτάσεις τους εκτός από τα πολιτικά κόμματα και οι ενδιαφερόμενοι κοινωνικοί φορείς.
Τέλος να συζητηθεί αναλυτικά στην Ολομέλεια της Βουλής και να ψηφιστεί. Με τρία νομοσχέδια την εβδομάδα προς ψήφιση στην Βουλή είναι ανθρωπίνως αδύνατον να τηρηθούν οι παραπάνω διαδικασίες και προθεσμίες με αποτέλεσμα την δραματική υποβάθμιση της νομοθετικής διαδικασίας, και την προβληματική λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Η επίσημη δικαιολογία είναι ότι έχουμε έκτακτες συνθήκες και επομένως πρέπει να εφαρμοστούν έκτακτες διαδικασίες. Πρόκειται για μία νέα φάση στρατηγικής της πολιτικής κυριαρχίας των δυνάμεων που στηρίζουν την κυβέρνηση και που έλκει τις ρίζες της στην πολιτική θεωρία του Γερμανού νομικού, φιλόσοφου και μετέπειτα οπαδού του Ναζισμού Καρλ Σμιτ, που αναπτύχθηκαν κατά τον μεσοπόλεμο στην Γερμανία. Αφορά την περίφημη «κατάσταση εξαίρεσης» κατά την διάρκεια της οποίας το κράτος μπορεί με συνοπτικές διαδικασίες και δίχως συναινέσεις να εφαρμόζει αυτό που επιθυμεί με οποιονδήποτε τρόπο, αδιαφορώντας για τις παντός είδους δεσμεύσεις ακόμα και τις συνταγματικές.
Σύμφωνα με τον Σμιτ «Κυρίαρχος είναι όποιος αποφασίζει για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Η κατάσταση εξαίρεσης σε πολλές περιπτώσεις έχει ως πρόσχημα την πανδημία και στοχεύει ώστε να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά και ισχύ με αποτέλεσμα την συρρίκνωση της δημοκρατίας και την περιστολή των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ποτέ οι ελευθερίες και τα δημοκρατικά δικαιώματα δεν ήταν μία ευγενική χορηγία των κυρίαρχων στους κυριαρχούμενους, αλλά προϊόν κοινωνικής διαπάλης. Ότι δόθηκε και παραχωρήθηκε τα προηγούμενα χρόνια στους εργαζόμενους, επιχειρείται σήμερα να αφαιρεθεί με πρόσχημα την πανδημία και την κατάσταση εξαίρεσης.
Ο κίνδυνος για την δημοκρατία και την ομαλή λειτουργία των θεσμών του κράτους είναι μεγάλος και χρειάζεται διαρκής επαγρύπνηση από τον δημοκρατικό κόσμο.
- Ο Χρήστος Κουτσονάσιος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Μέλος του Π.Σ. του ΠΡΑΤΤΩ