Τελειώνει ακόμη ένας χρόνος, δύσκολος και με αποτυπώματα που θα μας συνοδεύουν ανεξίτηλα και το 2021.
Δύσκολος για τον πλανήτη, αλλά ξεχωριστά δύσκολος για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Και δεν είναι μόνο η πανδημία που δοκίμασε τις αντοχές μας, είναι και οι πόλεμοι, οι κοινωνικές ανισότητες, η φτωχοποίηση εκατομμυρίων ανθρώπων και η συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια των λίγων. Είναι και το σίριαλ των αμερικανικών εκλογών, η ψύχωση μέχρι παράνοιας ενός κομματιού της αμερικανικής κοινωνίας που ακολουθεί ένα παραληρηματικό Ντόναλντ Τραμπ που αμφισβητεί τις εκλογές ως οι ΗΠΑ να μη ήταν υπερδύναμη αλλά κάποια μπανανία. Εποχή παρακμής για την αμερικανική αυτοκρατορία που θυμίζει αυτή της Αθήνας και της Ρώμης των ύστερων χρόνων. Στο μεταξύ ο τραμπισμός και η πανδημία κουβαλούν νερό στο μύλο της Ακροδεξιάς σε όλο τον κόσμο. Και στις δύο περιπτώσεις η άγνοια και ο φόβος είναι τα όπλα τους. «Προτιμώ να είμαι ψεκασμένος. Μπολιασμένος δεν θέλω να είμαι με τον κάθε Χασάν», είπε μεταξύ άλλων στη Βουλή των Ελλήνων ο Κυριάκος Βελόπουλος της Ελληνικής Λύσης!
Για την Ελλάδα και την Κύπρο το 2020 ήταν μια χρονιά απειλών και επιθετικών ενεργειών από την πλευρά της νέο-οθωμανικής Τουρκίας που απολαμβάνει ασυλίας από τη Δύση αλλά και από τη Ρωσία. Τα γεγονότα είναι γνωστά και έχουν αναδειχτεί μέσα από την αρθρογραφία της χρονιάς αυτής της στήλης αλλά φυσικά και από πολλαπλές άλλες αναλύσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας. Οι απειλές είναι υπαρξιακής φύσης. Απειλείται η εθνική μας κυριαρχία και η εθνική μας ακεραιότητα.
Η διακηρυγμένη όμως πολιτική Αθήνας και Λευκωσίας δεν προσφέρεται για την ανακοπή των τουρκικών σχεδιασμών. Έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού, σπασμωδικές ενέργειες και αντιδράσεις στη δημιουργία τετελεσμένων από την Άγκυρα, φοβικά σύνδρομα, έλλειψη εθνικής ενότητας, διαφθορά που υποσκάπτει τα θεμέλια του κράτους και τους θεσμούς, το ίδιο το κοινωνικό σύνολο, έλλειψη οραματισμού και διορατικότητας, οικονομική χρεοκοπία και φτωχοποίηση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων, υποβαθμισμένη παιδεία και ένα σύστημα υγείας στα όρια του. Και ο κατάλογος θα μπορούσε να είναι μακρύτερος.
Στη χρονιά που μας πέρασε χάθηκαν ευκαιρίες, χάθηκε πολύτιμος χρόνος. Ανάμεσα σε αυτές τις ευκαιρίες μια αποτελεσματική συμμαχία με την Γαλλία. Και που την κλώτσησε ο Μητσοτάκης γιατί δεν την ήθελαν οι Γερμανοί και οι Αμερικανοί. Αυτό το λένε ακόμη και αναλυτές φιλικοί στον Μητσοτάκη και την κυβέρνηση του. Και που αρκέστηκε, όπως και ο Αναστασιάδης, στις μικρής σημασίας συμπλεύσεις με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένων Αραβικά Εμιράτα, με τις αμερικάνικες ευλογίες εννοείται, χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Όσο για τον EastMed τον θυμάται ακόμη κανένας; Εδώ ο Αναστασιάδης δέχτηκε, απ΄ότι φαίνεται, να είναι και το φυσικό αέριο στο τραπέζι της Πενταμερούς, κάποιοι λένε ότι θα διαπραγματευτεί και το αεροδρόμιο της Τύμπου.
Την ίδια ώρα η Τουρκία ολοκληρώνει ανενόχλητη τις έρευνες της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και εποικίζει την Αμμόχωστο. Η Τουρκία δημιουργεί τετελεσμένα τα οποία θα προσπαθήσει να νομιμοποιήσει στον μελλοντικό διάλογο με την Ελλάδα και στην Πενταμερή που αναμένεται σύντομα για το Κυπριακό.
Η Τουρκία υλοποιεί στρατηγικούς σχεδιασμούς και στο διπλωματικό πεδίο τολμά βήματα που στην Αθήνα και την Λευκωσία προκαλούν ίλιγγο. Η πετυχημένη διπλωματία είναι αυτή που ξέρεις τι παίρνεις για ό,τι δίνεις. Αυτή η διπλωματία είναι άγνωστη στην Αθήνα και τη Λευκωσία. Παράδειγμα οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Η Ελλάδα είναι μια απέραντη αμερικανική στρατιωτική βάση από την Αλεξανδρούπολη ως την Κρήτη. Τι έχει πάρει που να την εξασφαλίζει απέναντι στις τουρκικές απειλές; Λόγους παρηγορητικούς, κενούς, χωρίς ουσιαστικό αντίκρυσμα. Στη Λευκωσία πιστεύουν ότι η Κύπρος είναι στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ και γελά και το παρδαλό κατσίκι, αλλά προπάντων οι Τούρκοι!
Το πρόβλημα φυσικά δεν είναι να μη έχουμε σχέσεις με τους Αμερικανούς, τους Γερμανούς, τους Εγγλέζους, τον οποιονδήποτε. Το πρόβλημα είναι τι δίνουμε και τι παίρνουμε σε αυτές τις σχέσεις. Και στο ζύγι πάντα χάνουμε. Το αντίθετο συμβαίνει με την Τουρκία. Δέστε τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εμείς, Ελλάδα και Κύπρος, μέλη της Ένωσης , δεν καταφέρνουμε να χρησιμοποιήσουμε τους μηχανισμούς της προς όφελος μας. Τα καταφέρνει η Τουρκία όμως που δεν είναι μέλος. Και δεν μπορεί να φταίνε πάντα οι άλλοι. Διαθέτει καλό οικόπεδο λένε κάποιοι για την Τουρκία. Έστω. Αλλά και το δικό μας γωνιακό είναι, εμείς το υποτιμούμε. Γιατί να έρθουν οι άλλοι να το ανατιμήσουν;
Χρειαζόμαστε ανατροπές! Και δυναμική πολιτική ανόρθωσης. Τα εθνικά μας κλαψουρίσματα κανένας δεν τα ακούει. Και προπάντων Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να γίνουν σοβαρά κράτη αν θέλουν να έχουν και σοβαρή παρουσία στη διεθνή σκηνή. Και να ισχυροποιήσουν το σπίτι τους για να μπορεί να αντέχει στους ανέμους και τις καταιγίδες. Κανένας δεν θα μας σώσει αν εμείς δεν θέλουμε να σώσουμε τον εαυτό μας. Οι συμμαχίες, όταν υπάρχουν, ενισχύουν τη θέση μας αλλά δεν αντικαθιστούν τις δικές μας ευθύνες.
Η Κύπρος από μόνη της δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους κινδύνους που την απειλούν και ειδικά τον τουρκικό επεκτατισμό. Και η μόνη χώρα που έχει λόγους να τη στηρίξει δυναμικά είναι η Ελλάδα. Χρειάζεται ένας κοινός άξονας ανάσχεσης-ανατροπής. Αλλά δεν θα σηκώσει μόνη η Ελλάδα το βάρος της κοινής άμυνας. Η Κύπρος θα πρέπει να συμβάλει σοβαρά στην κοινή προσπάθεια. Πέραν των 8 δισεκατομμυρίων πλήρωσαν οι Κύπριοι τα τελευταία χρόνια για την άμυνα τα οποία φαγώθηκαν αλλού.
Εξυπακούεται και κοινό διπλωματικό μέτωπο. Ειδικά στις Βρυξέλλες. Όπου συχνά, ειδικά τον τελευταίο καιρό οι δύο χώρες ακολουθούν μοναχικούς δρόμους.
Χρειαζόμαστε ανατροπές για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Χρειαζόμαστε και στοχαστικές προσαρμογές. Και τώρα είναι η ώρα. Αύριο ίσως θα είναι αργά! Η προτεκτοροποίηση για την Κύπρο, η φινλανδοποίηση για την Ελλάδα είναι επί θύραις.
- Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019 – E-mail stephanos.constantinides@gmail.com