Αυτή η ιστορία με τις κυρώσεις στην Τουρκία κατάντησε σίριαλ!
Κι αφού η Ευρωπαϊκή Ένωση προστατεύει την Τουρκία, με ευθύνη Ελλάδας και Κύπρου φυσικά, πολλοί ένιωσαν ικανοποίηση, ακόμη και το ελληνικό ΥΠΕΞ, για τις αμερικανικές κυρώσεις.
Όμως οι αμερικανικές κυρώσεις δεν επιβλήθηκαν επειδή η Τουρκία καταπατεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου και της Ελλάδας αλλά γιατί θίγονται τα αμερικανικά συμφέροντα με την αγορά των S 400. Και ως ένα σημείο στρέφονται και κατά της Ρωσίας. Από την άλλη πρόκειται για ελαφρές κυρώσεις που αποτελούν περισσότερο ένα μήνυμα προς την Άγκυρα. Μάλλον δε ούτε και υπάρχει πρόθεση να υπάρξει συνέχεια αφού οι κυρώσεις συνοδεύονται και από το ακόλουθο χαϊδευτικό κείμενο του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών:
«Η Τουρκία είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος και ένας σημαντικός περιφερειακός εταίρος ασφάλειας για τις Ηνωμένες Πολιτείες και επιδιώκουμε να συνεχίσουμε την από δεκαετιών ιστορία της παραγωγικής μας συνεργασίας στον τομέα της άμυνας, απαλείφοντας το εμπόδιο της κατοχής από την Τουρκία των S-400, το συντομότερο δυνατό».
Είναι βέβαιο ότι ο Μπάιντεν, ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος θα διαπραγματευτεί με την Τουρκία για τη θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή γενικότερα με γενναιόδωρες προσφορές στην Άγκυρα. Η δε Τουρκία θα συνεχίσει να είναι στενός σύμμαχος στο ΝΑΤΟ που της έδωσε άλλωστε στήριξη για να μη υπάρξουν ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Τούτων λεχθέντων καθόλου δεν υποτιμάται η προσπάθεια των φίλων μας στις ΗΠΑ, η προσπάθεια του ελληνοαμερικανικού λόμπι για όσα πέτυχαν και για τα οποία τους χρωστούμε ευγνωμοσύνη. Είναι βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση και η πίεση στην αμερικανική κυβέρνηση θα πρέπει να είναι συνεχής. Χωρίς αυτή την πίεση σίγουρα τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα για μας.
Το πρόβλημα άλλωστε εστιάζεται περισσότερο στην πολιτική της Αθήνας και της Λευκωσίας και στην αδυναμία τους να χαράξουν την πολιτική εκείνη που θα εξυπηρετεί καλύτερα τον ελληνισμό. Διότι δεν θα πρέπει να περιμένουμε από τους άλλους να μας υπερασπιστούν εκεί που δεν το κάνουμε εμείς οι ίδιοι. Η περίπτωση της Γαλλίας και του Μακρόν είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Έγραψαν κάποιοι ότι στο Ευρωπαϊκο Συμβούλιο αναδιπλώθηκε και ο Μακρόν και ότι κατά κάποιο τρόπο μας άφησε χωρίς στήριξη. Ουδέν το αναληθέστερον. Ο Μακρόν εισερχόμενος στη συνεδρίαση του Συμβουλίου δήλωσε ότι θα πρέπει να γίνουν σεβαστά όσα είχαν συμφωνηθεί τον Οκτώβριο. Όταν όμως στη διάρκεια του Συμβουλίου ο Μητσοτάκης και ο Αναστασιάδης αναδιπλώθηκαν και δέχτηκαν τις θέσεις της Μέρκελ, τι θα έκανε ο Μακρόν; Θα υποστήριζε πράγματα που δεν υποστήριζαν οι δικοί μας;
Κάπως έτσι χάνεται η αξιοπιστία της Αθήνας και της Λευκωσίας απέναντι στους συμμάχους τους. Και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό απέναντι στη Γαλλία, αλλά και απέναντι σε άλλους. Συνέβηκε και με τον Ισραήλ παλιότερα όταν ο Αναστασιάδης πείστηκε από τους Αμερικανούς να μη προχωρήσει στη δημιουργία τερματικού, τότε που το Ισραήλ το ήθελε και ήταν δυνατό. Και που ενδεχομένως να ανέτρεπε κάποιους τουρκικούς σχεδιασμούς. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα με την Πενταμερή. Δεν μπορείς να έχεις μια αλλοπρόσαλλη πολιτική απέναντι σε αυτούς με τους οποίους θέλεις να συνεργαστείς.
Το θέμα των αμερικανικών κυρώσεων είναι επίσης εντελώς διαφορετικό από αυτό των κυρώσεων της ΕΕ. Στις ΗΠΑ επαφιόμαστε στους φίλους μας, στο ελληνοαμερικανικό λόμπι. Στην ΕΕ οι κυρώσεις είναι δική μας υπόθεση και περνούν μέσα από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς. Άρα χρεωνόμαστε και τους χειρισμούς. Και βάλαμε όλα τα αυγά μας στο γερμανικό καλάθι. Και περιμένουμε από τη γερμανική επιδιαιτησία να είναι «αντικειμενική» όταν ξέρουμε ότι το Βερολίνο λόγω των δικών του συμφερόντων, αλλά ακόμη και για λόγους ιστορικούς και γεωπολιτικούς θα κλίνει πάντα προς την πλευρά της Τουρκίας.
Ακόμη οι κυρώσεις από μόνες τους δεν συνιστούν πολιτική ούτε για το Κυπριακό, ούτε για τα ελληνοτουρκικά αν δεν ενταχθούν σε μια ευρύτερη στρατηγική που είναι αυτή τη στιγμή ανύπαρκτη. Μια στρατηγική που θα περιλαμβάνει διάφορα επιμέρους σκέλη τα οποία θα αλληλοσυμπληρώνονται. Καίρια δε σκέλη μιας τέτοιας στρατηγικής είναι το αμυντικό και το διπλωματικό μέρος. Τα οποία βεβαίως εξυπακούουν και υγιή οικονομία και ένα κράτος με διεθνή υπόληψη που δεν θα το εγκαλούν για τις ελλείψεις του αν όχι τη διαφθορά του στις Βρυξέλλες και αλλού.
Είναι και άλλα που θα πρέπει να περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη στρατηγική τα οποία έχουμε εκθέσει κατ΄επανάληψη από αυτή εδώ τη στήλη και το ίδιο έχουν κάνει και άλλοι πολιτικοί αναλυτές σε Αθήνα και Λευκωσία, το ίδιο έχουν κάνει ακόμη και κάποιοι πολιτικοί και πνευματικοί άνθρωποι αλλά και απλοί πολίτες. Έχουν γίνει πολλαπλές συζητήσεις για όλα αυτά. Η διάγνωση είναι γνωστή και στην Αθήνα και στη Λευκωσία.
Η ελλαδική και η κυπριακή κοινωνία έχουν περάσει από μια βαθιά τραυματική κρίση την τελευταία δεκαετία και οι δομές τους έχουν μετασχηματιστεί, μεγάλα στρώματα του πληθυσμού έχουν φτωχοποιηθεί, πολλά έχουν αλλάξει και η πανδημία απειλεί να ισοπεδώσει ό,τι έμεινε όρθιο. Μια μικρή ολιγαρχία όμως εξακολουθεί να πλουτίζει με τρόπο προκλητικό, ο πολιτισμός και η παιδεία βουλιάζουν, οι μετριότητες και οι στρατιές των «αρίστων» βολεύονται και το πολιτικό σύστημα και οι ελιτ πάσχουν από μια χρόνια αδυναμία αντίληψης της πραγματικότητας.
Αυτό είναι δυστυχώς το πλαίσιο μέσα στο οποίο συζητείται και η νέο-οθωμανική απειλή και όπου θέματα όπως αυτό των κυρώσεων αποκτούν «αυτόνομη» ύπαρξη ξεκομμένη από το συλλογικό στρατηγικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα έπρεπε να εντάσονται. Προπάντων που τέτοιο στρατηγικό πλαίσιο δεν υπάρχει!
Δυστυχώς ισχύει το γνωστόν εκείνο στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα! Αλλά ο αρθρογράφος, ο πολιτικός αναλυτής, ο στοχαστής πιστεύει φαίνεται περισσότερο στο ευαγγελικό εκείνο και τω κρούοντι ανοιγήσεται! Ή μπορεί στο τέλος να έχει υποκύψει και στη γοητεία του σισύφειου βράχου! Άλλωστε στο φιλοσοφικό αλλά και στο πεδίο της πράξης ο μύθος του Σισύφου δεν συμβολίζει, όπως πολλοί νομίζουν, την ματαιότητα αλλά την εξελικτική πορεία των πραγμάτων προς κάτι καλύτερο. Ή τουλάχιστον αυτή την ελπίδα κρύβει.
- Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019 – E-mail stephanos.constantinides@gmail.com