Οι άνθρωποι πάντα ζούνε με προκλήσεις.
Και σε προσωπικό και σε συλλογικό επίπεδο.
Σε ό,τι μας αφορά, ως κοινωνία, ως συλλογικότητα, ελλαδική και κυπριακή αντιμετωπίζουμε πολλαπλές προκλήσεις. Με κυριότερη την τουρκική πρόκληση. Έχουμε απέναντι μας μια χώρα με την οποία είναι δύσκολο να έχεις σοβαρό διάλογο. Η ίδια η σημερινή Τουρκία του Ερντογάν δεν ενδιαφέρεται για ένα διάλογο που θα άφηνε κάποια άλλα περιθώρια από αυτά της υποταγής. Της φινλανδοποίησης-προτεκτοροποίησης στο πλαίσιο μιας νέο-οθωμανικής επικράτειας. Αυτό πια το αντιλαμβάνονται και άνθρωποι που μέχρι πρόσφατα πίστευαν σ΄ένα έστω και επώδυνο συμβιβασμό. Τώρα υποστηρίζουν πως «σε αυτή τη συγκυρία είναι ανέφικτο και επικίνδυνα αφελές να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να προχωρήσει σε ένα συμβιβασμό. Όχι σήμερα, όχι με αυτήν την Τουρκία». (Αλέξης Παπαχελάς Η Καθημερινή, 27 Οκτ. 2020). Δεν το αντιλαμβάνονται φυσικά όλοι. Υπάρχει πάντα και ένα μέτωπο στην Αθήνα και τη Λευκωσία που δικαιολογεί τον τουρκικό εθνικισμό-νέο-οθωμανισμό και που φορτώνει ακόμη ευθύνες για όσα συμβαίνουν στην ελληνική πλευρά. Το διαπίστωσε τελευταία και ο Νίκος Κοτζιάς, υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Τσίπρα- ΣΥΡΙΖΑ όταν μίλησε για «δημιουργία στην Αθήνα και στη Λευκωσία ενός μετώπου στήριξης του τουρκικού εθνικισμού και υπονόμευσης της θέσης της Κύπρου».
Οι θέσεις που προβάλλει τώρα ο Ερντογάν μέσω του Τατάρ, υποτακτικού του στα κατεχόμενα, για δύο κράτη, δεν είναι επί της ουσίας νέες. Πάντα η Τουρκία υποστήριζε και ήθελε και θέλει δύο κράτη στην Κύπρο. Υπό ένα απαράβατο όρο: ότι θα τα ελέγχει και τα δύο. Γι΄αυτό και η τωρινή θέση που προβάλλει ο Ερντογάν για δύο κράτη είναι θέση διαπραγμάτευσης. Στην επόμενη πενταμερή, όποτε γίνει, θα απαιτήσει δύο κρατίδια με μιας μορφής συνομοσπονδιακό δεσμό που θα επιτρέπει στην Τουρκία τον έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου. Αυτή ήταν άλλωστε πάντοτε η τουρκική επιδίωξη μέσω ΔΔΟ. Γι΄αυτό και στο Κραν Μοντανά η Άγκυρα αρνήθηκε να αποσύρει το στρατό της από την Κύπρο και επέμεινε ότι θα παραμείνει εγγυήτρια δύναμη. Ας μας διαβεβαιώσει κάποιος ότι δέχτηκε ποτέ η Τουρκία να αποσύρει τα στρατεύματα της από την Κύπρο και να παύσει να είναι εγγυήτρια δύναμη. Όχι με μισόλογα όμως και με ήξεις αφήξεις! Το τι θέλει ο Αναστασιάδης και μια μερίδα της κυπριακής μεταπρατικής αστικής τάξης είναι μια άλλη ιστορία. Και όλοι αυτοί που τον επικρίνουν σήμερα σύμμαχοι του ήταν στην προώθηση του σχεδίου Ανάν αλλά και μετά την εκλογή του ως Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μαζί του συμπορεύτηκαν πολιτικά για τη λύση της ΔΔΟ. Και τίποτε δεν αποκλείει να βρεθούν ξανά στο ίδιο χαράκωμα!
Έχουν ψευδαισθήσεις όσοι υποστηρίζουν ότι η Τουρκία προωθεί τη διχοτόμηση. Η Τουρκία δεν θέλει διχοτόμηση για ένα απλό λόγο: ένα κράτος στις ελεύθερες περιοχές που δεν θα βρισκόταν υπό τον έλεγχο της θα ανέτρεπε όλους τους διαχρονικούς στρατηγικούς σχεδιασμούς της για έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου. Ο δε φόβος της ήταν και παραμένει να μη βρεθεί η Ελλάδα ή κάποια άλλη χώρα με στρατιωτική παρουσία στην Κύπρο, το μαλακό υπογάστριο της. Κάτι τέτοιο θα εμπόδιζε την ηγεμονία της στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτά τα έχουν πει κατά καιρούς οι Τούρκοι την εποχή που κυβερνούσαν τη χώρα οι Κεμαλικοί, τα επανέλαβε ο Νταβούτογλου και ο Ερντογάν βρίσκεται στην ίδια γραμμή. Γι΄αυτό και μόνιμη τουρκική επιδίωξη ήταν και παραμένει η διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Όσον αφορά δε το Αιγαίο, μέρος των ελλαδικών ελίτ και μερίδα ακόμη της αστικής τάξης συνειδητοποιούν ότι η τουρκική επιδίωξη είναι η φινλανδοποίηση της Ελλάδας και η ένταξη της σε μια ευρύτερη ελεγχόμενη νέο-οθωμανική επικράτεια. Τα τουρκικά σχέδια προσομοιάζουν άλλωστε με αυτά που είχε η ναζιστική Γερμανία για την Ευρώπη. Οι φόβοι αυτοί εκφράζονται ανοιχτά τελευταία ακόμη και από ανθρώπους που ήταν ένθερμοι υποστηρικτές του ελληνοτουρκικού διαλόγου και της προσφυγής στη Χάγη. Θεωρούν δε ότι δεν έχει νόημα ένας διάλογος αυτή τη στιγμή με τις τουρκικές θέσεις όπως προβάλλονται.
Με βάση αυτή την ανάλυση εκείνο που προέχει αυτή τη στιγμή είναι η οργάνωση της ανάσχεσης-αποτροπής σε όλα τα επίπεδα. Παράλληλα όμως θα ήταν τραγικός ο εγκλεισμός της κοινωνίας στην τουρκική φοβία. Θα ήταν τραγικό να εγκλωβιστεί η δημόσια ζωή σε μια νοοτροπία η οποία θα καθοδηγείται από τον φόβο που προκαλεί η Τουρκία. Θα είχε μια βλαβερή επιρροή στην εσωτερική πολιτική της χώρας, με τεράστιο πολιτικό, κοινωνικό και ανθρώπινο κόστος όπως το έχουν ήδη επισημάνει διάφοροι αναλυτές. Ειδικά σε μια εποχή που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πανδημία. Με την κατάσταση να επιδεινώνεται καθημερινά. Θα πρέπει αντίθετα να γίνουν σοβαρές προσπάθειες να αντιμετωπιστούν τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο ποικίλες άλλες προκλήσεις.
Και τις γνωρίζουμε αυτές τις προκλήσεις! Είναι η οικοδόμηση ενός κράτους δικαίου, ενός κοινωνικού κράτους, μιας δίκαιης όσο γίνεται κοινωνίας χωρίς τις ηχηρές κοινωνικές ανισότητες, η αναβάθμιση της παιδείας που είναι μαζί -με τον πολιτισμό- ο ακρογωνιαίος λίθος μιας ποιοτικής ζωής και της κριτικής σκέψης των πολιτών, η εκρίζωση φυσικά της διαφθοράς και η εμβάθυνση της δημοκρατίας. Αν τα καταφέρναμε όλα αυτά, θα είχαμε ένα κράτος και μια κοινωνία που θα αντιμετώπιζαν και την τουρκική απειλή με καλύτερους όρους και θα μπορούσαμε να αντιπαραβάλουμε και διεθνώς αυτή την δική μας ποιότητα της δημοκρατίας με την απέραντη φυλακή που είναι σήμερα η Τουρκία.
Θα ήταν ακόμη καλό να μη αποκοπούμε από τις όποιες δυνάμεις στην Τουρκία αντιμάχονται το αυταρχικό φασιστικό κράτος και επιδιώκουν μια διαφορετική Τουρκία.
Υ.Γ. Οι απειλές του Γενικού Εισαγγελέα εναντίον του Γενικού Ελεγκτή, ενός πρώην υπουργού αναμεμειγμένου στους χειρισμούς των χρυσών διαβατηρίων, είναι απαράδεκτες. Είναι εκφοβισμός εκ μέρους της κυβέρνησης Αναστασιάδη για να σιωπήσει. Ο Γενικός Εισαγγελέας ως μέλος της κυβέρνησης Αναστασιάδη πριν διοριστεί σε αυτή τη θέση, έχει ευθύνες για το χειρισμό της υπόθεσης των χρυσών διαβατηρίων. Και υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων ανάμεσα στη δράση του ως υπουργού και τη σημερινή του ως Γενικού Εισαγγελέα. Σύγκρουση συμφερόντων ακόμη και στο διορισμό της Ερευνητικής Επιτροπής.
- Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019 – E-mail stephanos.constantinides@gmail.com