Ενθυμούμενοι τη μάχη του Ελ Αλαμέϊν
Ένα από τα πιο καθοριστικά γεγονότα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξε αναμφιβόλως η δεύτερη μάχη του Ελ Αλαμέιν στην Αίγυπτο, η οποία άρχισε την 23η Οκτωβρίου και ολοκληρώθηκε στις 5 Νοεμβρίου 1942.
Η μάχη εκείνη αποτελεί την αρχή της αντίστροφης μέτρησης για τις επιχειρήσεις των Συμμάχων εναντίον των ιταλογερμανικών δυνάμεων στη Βόρειο Αφρική.
Η συμμαχική νίκη στο Ελ Αλαμέιν διέσωσε δύο στρατηγικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία του Πολέμου:
α) τη Διώρυγα του Σουέζ, η οποία ένωνε τις οδούς ναυσιπλοΐας τριών ηπείρων, και
β) κράτησε μακρυά από τις πετρελαιοπαραγωγές περιοχές της Μέσης Ανατολής τους Γερμανούς και τους Ιταλούς.
Στην ουσία, η μάχη του Ελ Αλαμέιν κατέδειξε τη γεωστρατηγική σημασία της Μέσης Ανατολής στο πλαίσιο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδος τον Οκτώβριο του 1940 ώθησε τους Βρετανούς να εισβάλουν και να καταλάβουν την Κυρηναϊκή (μέρος της σημερινής Λιβύης). Αντιδρώντας η Γερμανία απέστειλε ένα εκστρατευτικό σώμα προς ενίσχυση των Ιταλών, υπό την διοίκηση του στρατάρχη Έρβιν Ρόμμελ.
Ως απάντηση τακτικής, η Βρετανία απέστειλε εκστρατευτικό σώμα στην Ελλάδα, από τις δυνάμεις που διέθετε το Βρετανικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, προκειμένου να την ενισχύσει εναντίον της ιταλικής και γερμανικής επίθεσης.
Οι Γερμανοί αντελήφθησαν έγκαιρα τη μείωση των βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων και επετέθησαν τον Απρίλιο του 1941, εξαναγκάζοντας τους Βρετανούς σε άμεση υποχώρηση και περιορισμό εντός της Αιγύπτου. Στην πραγματικότητα, ο Ρόμμελ επέβαλε κατάσταση πολιορκίας στις βρετανικές δυνάμεις. Οι Βρετανοί θα αντεπιτεθούν το Νοέμβριο του ιδίου έτους λύνοντας την πολιορκία. Η βρετανική αντεπίθεση όμως, θα ανακοπεί λόγω του ότι το Βρετανικό Γενικό Επιτελείο απεφάσισε να καλύψει μέρος των αναγκών των πολεμικών επιχειρήσεων στον Ειρηνικό μεταφέροντας βρετανικές δυνάμεις από την Αίγυπτο. Ο Ρόμμελ θα εκμεταλλευτεί εκ νέου την αδυναμία των Βρετανών και θα αντεπιτεθεί αναγκάζοντας τις βρετανικές δυνάμεις να υποχωρήσουν μέσα στην Αίγυπτο. Η εξέλιξη αυτή έθεσε σε άμεσο κίνδυνο τη διώρυγα του Σουέζ, προκαλώντας πανικό στο Λονδίνο.
Οι παράλληλες επιτυχίες των Γερμανών στην Ευρώπη, με την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα στη Σοβιετική Ένωση και τις επιθέσεις του Γερμανικού στόλου στον Ατλαντικό, έδειχναν ότι η Βρετανία ήταν καθηλωμένη και θα έπρεπε να σηκώσει το μεγάλο βάρος του πολέμου.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η εξέλιξη του πολέμου στη Βόρειο Αφρική θα ήταν καθοριστικής σημασίας. Εάν ο Ρόμμελ κατελάμβανε τη διώρυγα του Σουέζ, οι Γερμανοί θα στερούσαν από τους συμμάχους τη δυνατότητα ανεφοδιασμού, αφήνοντας ως εναλλακτική επιλογή τη διαδρομή μέσω της Νοτίου Αφρικής, κάτι που θα ήταν ανυπόφορο για τις συνθήκες του πολέμου. Επιπλέον, τυχόν απώλεια του Σουέζ, πέραν του ψυχολογικού πλήγματος κατά της Βρετανίας, θα διευκόλυνε πλέον τους Γερμανούς να προχωρήσουν με ευκολία στον έλεγχο των πετρελαίων της Μέσης Ανατολής, θέτοντας υπό το στρατηγικό τους έλεγχο την εξέλιξη του πολέμου.
Μπροστά στο ενδεχόμενο μίας ολοκληρωτικής καταστροφής του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος και των συνεπακόλουθων στρατηγικών επιπτώσεων, οι Βρετανοί καταφέρουν να ανακόψουν την προέλαση των Γερμανών, τον Ιούλιο του 1942, στην πόλη Ελ Αλαμέϊν, πλησίον της Αλεξάνδρειας (πρώτη μάχη του Ελ Αλαμέϊν).
Μέχρι τότε, οι εξελίξεις στο μέτωπο του πολέμου έπληξαν σημαντικά το ηθικό του βρετανικού λαού και ο πρωθυπουργός Ουίστων Τσώρτσιλ αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο της μεγαλύτερης ήττας που θα εδέχετο η Βρετανική Αυτοκρατορία στη μακρά ιστορία της, ως μεγάλη δύναμη. Αναζητούσε εναγωνίως μία νίκη για να ανατρέψει το βεβαρημένο κλίμα και να αποτρέψει την προοπτική ψήφου δυσπιστίας στο κοινοβούλιο. Με αυτά τα δεδομένα, το Ελ Αλαμέϊν αποδείχθηκε κομβικής σημασίας για τις περαιτέρω εξελίξεις.
Τον Αύγουστο του 1942, ο Τσώρτσιλ διορίζει διοικητή της 8ης Στρατιάς Αφρικής τον υποστράτηγο Μπέρναντ Μοντγκόμερυ. Ο διορισμός του Μοντγκόμερυ συνέπεσε με την έναρξη σοβαρών προβλημάτων για τους Γερμανούς στο Ανατολικό Μέτωπο, με αποτέλεσμα να μην εφοδιάζεται επαρκώς ο Ρόμμελ. Ο Γερμανός στρατηγός πλέον ήλπιζε ότι αν τελείωνε σύντομα η μάχη του Στάλινγκραντ, οι Βρετανοί θα ήσαν αναγκασμένοι να αποσπάσουν στρατεύματα από την Αίγυπτο και να τα στείλουν στο Ιράν, για να αντιμετωπίσουν τα γερμανικά στρατεύματα που προήλαυναν στη νότια Σοβιετική Ένωση.
Την 23η Οκτωβρίου, ο Μοντγκόμερυ, έχοντας ολοκληρώσει την ανασυγκρότηση των δυνάμεών του εξαπέλυσε τη μεγάλη αντεπίθεση. Εντός ολίγων ημερών, η γερμανική δύναμη άρχισε να εξαρθρώνεται λόγω έλλειψης καυσίμων. Παρά τις επίμονες προσπάθειες του Ρόμμελ να πείσει το Χίτλερ να αποστείλει ενισχύσεις, το γερμανικό εκστρατευτικό σώμα διατάζεται από το Βερολίνο να πολεμήσει μέχρις εσχάτων. Ο περαιτέρω πόλεμος ήταν μάταιος για το Ρόμμελ, οπότε η υποχώρηση προκάλεσε μοιραία τη διάλυση και την παράδοση στις 5 Νοεμβρίου. Άξιο αναφοράς παραμένει το γεγονός της συμμετοχής της 1ης Ελληνικής Ταξιαρχίας, υπό την 50η Βρετανική Μεραρχία, στη μεγάλη επίθεση και τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο Ελ Αλαμέϊν, συντηρώντας την ελπίδα απελευθέρωσης της πατρίδας.
Η σημασία της μάχης του Ελ Αλαμέιν παραμένει τεράστια. Ήταν η πρώτη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων που στην ουσία άρχισε να ανατρέπει τα στρατηγικά δεδομένα σε βάρος των Γερμανών.
Μετά τη νίκη στο Ελ Αλαμέϊν, οι συμμαχικές δυνάμεις δεν γνώρισαν καμία άλλη ήττα.