Το Τελευταίο Μίλι
Η κατάληξη της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαικής Ένωσης, εκφράζοντας τη λογική της πραγματιστικής διπλωματίας, συν τοις άλλοις παρέχει και το στίγμα της Ευρωπαικής άποψης του Κυπριακού.
Αναγνωρίζοντας ότι η επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία στο παρόν στάδιο θα είχε αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο στα Ελληνοτουρκικά αλλά και στις προοπτικές των συνομιλιών που ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ανήγγειλε ότι θα συγκαλέση, παρέχει τη χρονική ευχέρεια για θετική εξέλιξη των επερχομένων προσπαθειών για λύση του Κυπριακού ως της μόνης δυνατής οδού.
Είναι ενθαρρυντικό το ότι και η ίδια η Κυπριακή κυβέρνηση αναγνώρισε τελικά ότι η επιδίωξη κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας, η αποτελεσματικότητα των οποίων είναι εν πάση περιπτώσει αμφίβολη, δεν είναι αυτοσκοπός και ότι το σημαντικό είναι η επίλυση των διαφορών και όχι η όποια ‘τιμωρία’.
Οι κυρώσεις έχουν νόημα μόνο όταν είναι αποτελεσματικές, και τέτοιες κυρώσεις θα ήσαν όχι οι προτεινόμενες αλλά π.χ. η επιβολή απαγορευτικών δασμών, η διακοπή εμπορικών συναλλαγών ή διπλωματικών σχέσεων ή της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας, κυρώσεις που η ΕΕ θα ήταν τόσο απρόθυμη να επιβάλη όσο θα ήταν και να στηρίξη την Κύπρο δυναμικά ή και στρατιωτικά. Να μη ξεχνούμε δε ότι, με την εισδοχή μας, η ΕΕ εξασφάλισε τη συμφωνία μας ότι το ευρωπαικό κεκτημένο δεν θα ισχύη στις κατεχόμενες περιοχές, ώστε να μην έχη οποιαδήποτε ευθύνη να ενεργήση, και διά της βίας αν είναι αναγκαίο, για αποκατάσταση των περιοχών αυτών μέσα από τον τερματισμό της κατοχής. Η ΕΕ,όπως και ο ΟΗΕ, δεν έχουν τη δυνατότητα ή τη διάθεση να επιβάλουν κάτι τέτοιο, παραπέμπουν δε πάντοτε στον διάλογο ως τον μόνο τρόπο για επίλυση του προβλήματος.
Τούτου δοθέντος, οφείλουμε τώρα να επικεντρωθούμε στην επανέναρξη της ύστατης, όπως φαίνεται, προσπάθειας για συμφωνημένη λύση του Κυπριακού, ώστε να διανυθή και το τελευταίο μίλι, όπως ελέχθη, που δεν διανύθηκε στο Κραν Μοντάνα. Προς τούτο, οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι δεν υπάρχουν άλλα χρονικά περιθώρια και ότι, μετά από δεκαετίες συνομιλιών, τα χρονοδιαγράμματα πρέπει να είναι προς όφελός μας ‘ασφυκτικά’ αν θέλουμε να τερματισθή η Τουρκική κατοχή και τα επακόλουθά της. Είναι περισσότερο από φανερό ότι το στάτους κβο όχι μόνο δεν είναι λύση αλλά και ότι δεν θα παραμείνη ως έχει. Ήδη η Τουρκία ανακοίνωσε το άνοιγμα του παραλιακού μετώπου της περίκλειστης πόλης των Βαρωσίων που, και αν δεν συνιστούσε άμεση επέκταση του εποικισμού της πόλης, τουλάχιστον σηματοδοτεί την έμπρακτη πρόθεση του εποικισμού της και την ενδυνάμωση της Τουρκοκυπριακής διοίκησης των κατεχομένων η οποία, αν το Κυπριακό δεν λυθή, θα εδραιώνεται ντε φάκτο και ποιός ξέρει αν όχι κάποτε και ντε γιούρε, ιδιαίτερα αν τελικά αφήσουμε χωρίς λύση να ενσωματωθή στην Τουρκία. Η σημασία των Βαρωσίων είναι ότι η επιστροφή τους είναι εκ των ων ουκ άνευ της λύσης, ώστε ο εποικισμός τους να πρέπη και να την αποκλείη. Δυστυχώς μέσα στα τρία χρόνια που μεσολάβησαν από το Κραν Μοντάνα, όπως και πριν, η κυβέρνηση δεν επιδίωξε τη λήψη οποιασδήποτε πρωτοβουλίας προς εφαρμογή των ψηφισμάτων 550 και 789 με την υποβολή συγκεκριμένης πρότασης για τα Βαρώσια, αφήνοντας έτσι στην Τουρκία την απόλυτη πρωτοβουλία στο θέμα, με αποτέλεσμα τώρα να παρακολουθή και να ακολουθή την εκδήλωση της Τουρκικής πρωτοβουλίας περιοριζόμενη σε δηλώσεις και διπλωματικές αντιδράσεις.
Η μόνη προσφερόμενη διπλωματική λύση του Κυπριακού δεν μπορεί παρά να είναι ένας μεγάλος συμβιβασμός στη βάση της διαχρονικά προσδιορισθείσας διζωνικής και δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα. Και η μόνη προσφερόμενη πρόταση προς τούτο είναι το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα επί του οποίου δεν έγινε διαπραγμάτευση στο Κραν Μοντάνα. Δεν προσφέρεται ούτε άλλη καθυστέρηση ούτε αλλαγή της βάσης των συνομιλιών. Η κατοχή και η εδραίωση και επέκτασή της είναι εμάς που βλάπτει. Δεν ωφελεί να επηρεαζόμεθα στη διάθεσή μας για τις συνομιλίες από οποιεσδήποτε ενέργειες της Τουρκίας στις οποίες ενδέχεται να προβαίνη ακριβώς για να αντιδρούμε όπως εκείνη θέλει. Οφείλουμε, αν όπως λέμε όντως θέλουμε, να είμαστε σταθεροί στον προσανατολισμό μας για επανάληψη των συνομιλιών στη βάση του πλαισίου του Γενικού Γραμματέα και να ανταποκριθούμε πρόθυμα άνευ όρων και προυποθέσεων, όπως είναι και η επιδίωξη της Συνόδου Κορυφής στην οποία συγκατανεύσαμε.
Αν η Τουρκία ‘μπλοφάρη’ είτε με τα πλοία της είτε με τα Βαρώσια τότε ‘let us call her bluff’.
Αν δεν μπλοφάρη τότε να είμαστε βέβαιοι ότι χωρίς συνομιλίες για λύση τα πράγματα θα είναι πολύ χειρότερα.