Περιμένοντας τις ημερομηνία που θα λήξει η Navtex του Ερντογάν, αν δεν αποφασίσει να την ανανεώσει για να ασκήσει περισσότερη πίεση, η Αθήνα ετοιμάζεται για τον υπό γερμανική διαμεσολάβηση και διαιτησία ελληνοτουρκικό διάλογο.
Το τοπίο είναι θολό.
Υπάρχει από τη μια η επικοινωνιακή πολιτική διαχείρισης για το εσωτερικό ακροατήριο και αυτή της πραγματικότητας. Την πραγματικότητα τη μαθαίνουμε όταν εμφανίζεται κάποιος επίσημος του περιβάλλοντος Μητσοτάκη και λέει πράγματα που δεν λέγονται δημόσια με το όνομα τους, είτε γιατί δεν αντέχει να μη πει την αλήθεια, είτε από γκάφα. Αυτό συνέβη και με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας του πρωθυπουργού Αλέξανδρο Διακόπουλο που διαψεύδοντας την κυβέρνηση βγήκε και δήλωσε ότι το ερευνητικό σκάφος «Oruc Reis» πραγματοποιεί όντως έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Προσέθεσε δε, για να είναι περισσότερο πειστικός, και το “ας μην κοροϊδευόμαστε” και σημείωσε πως «δεν υπάρχει ολίγον έγκυος», για να δώσει έμφαση στην δήλωσή του! Και έτρεχαν μετά να τα συμμαζέψουν από το γραφείο του Μητσοτάκη και τον υποχρέωσαν να προβεί σε «διευκρινιστικές» δηλώσεις, όπως συνέβη παλιότερα και με τη δήλωση του για την Κύπρο. Και τελικά τον υποχρέωσαν σε παραίτηση επειδή χάλασε το επικοινωνιακό αφήγημα εσωτερικής κατανάλωσης. Το ερώτημα που τίθεται είναι σε τι ωφελεί να μη ξέρουν οι Έλληνες αυτά που ούτως ή άλλως γνωρίζουν οι ξένοι και οι Τούρκοι. Αν τη θέση του ναυάρχου Διακόπουλου πάρει ο Βοηθός Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Θάνος Ντόκος, δεν θα αλλάξουν μάλλον και πολύ τα πράγματα, δεδομένου ότι και αυτός προβαίνει κατά καιρούς σε δηλώσεις που αποκαλύπτουν την πραγματικότητα της πολιτικής Μητσοτάκη πέρα από την επικοινωνιακή διαχείριση. Επιπλέον καθώς προέρχεται από το χώρο του ΕΛΙΑΜΕΠ οι θέσεις του είναι γνωστές
Ο ελληνοτουρκικός διάλογος όμως δημιουργεί προβλήματα και με την Κύπρο που κινδυνεύει να γίνει υποσημείωση του! Να διεξάγεται δηλαδή ο ελληνοτουρκικός διάλογος με τα τουρκικά γεωτρύπανα στην κυπριακή ΑΟΖ και να έχουν υποβαθμιστεί οι τουρκικές επιθετικές ενέργειες σε αυτή. Διότι ασφαλώς δεν θα μπορεί να ζητά οτιδήποτε η Κύπρος, όπως ας πούμε μέτρα από την ΕΕ, αφού για άλλη μια φορά θα κατηγορηθεί ότι σαμποτάρει το διάλογο. Από την άλλη η Τουρκία που έχει πακετοποιήσει τα ζητήματα Ελλάδας και Κύπρου θα ζητά από την Αθήνα τον «σωφρονισμό» των Κυπρίων.
Μέσα σε αυτό το κλίμα επισκέφτηκε τη Λευκωσία ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας χωρίς να είναι καθαρός ο σκοπός της επίσκεψης του. Το πιο πιθανό ήθελε να διασφαλίσει την κυπριακή σιωπή όσο θα συνεχίζεται ο ελληνοτουρκικός διάλογος. Αν εννοείται επιτρέψει ο Ερντογάν κάποτε την έναρξη του.
Η άλλη πιθανότητα είναι αρχίσουν μιας μορφής διερευνητικές επαφές και η Άγκυρα να τις διακόψει κάποια στιγμή, με μια αφορμή που εύκολα θα βρει, αν αποφασίσει τη διακοπή τους, για να προχωρήσει σε ένα ακόμη βήμα εμπέδωσης των τετελεσμένων στο Αιγαίο. Και αυτή τη φορά δεν θα στείλει σεισμογραφικό ερευνητικό πλοίο αλλά γεωτρύπανο.
Από τη στιγμή που η Αθήνα δέχτηκε τον αποκλεισμό του Καστελλορίζου από την μερική οριοθέτηση με την Αίγυπτο και από τη στιγμή που διακατεχόμενη από φοβικά σύνδρομα αρνείται την οριοθέτηση με την Κυπριακή Δημοκρατία, η Τουρκία θεωρεί την περιοχή αυτή, από τον 28ο έως και τον 32ο μεσημβρινό ως τουρκική υφαλοκρηπίδα και σε αυτήν περιλαμβάνεται η μισή Ρόδος και το Καστελλόριζο με το νησιωτικό σύμπλεγμά των Ρω και Στρογγύλης. Το γεγονός ότι το «Ορούτς Ρέις» διεξήγαγε έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα ανεμπόδιστο, σημαίνει ότι η Τουρκία έχει «γκριζάρει» τη συγκεκριμένη περιοχή και με βάση την παράλογη λογική της έχει κυριαρχικά δικαιώματα σε αυτή. Μπορεί αυτό να μη ισχύει, αλλά Αμερικανοί, Γερμανοί, Βρετανοί και ΝΑΤΟ θα μιλήσουν ξανά για «αμφισβητούμενα ύδατα». Ούτως ή άλλως η Τουρκία θεωρεί ότι μετά και την παραβίαση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας από το «Ορούτς Ρέις» έχει τον στρατηγικό έλεγχο της περιοχής.
Πρέπει επίσης να μη υπάρχουν αυταπάτες για το περιεχόμενο του διαλόγου που θα διεξαχθεί. Διότι ναι μεν επίσημα η ελληνική πλευρά δηλώνει ότι το μόνο θέμα προς ρύθμιση είναι αυτό της υφαλοκρηπίδας αλλά είναι γνωστόν ότι στις προηγούμενες διερευνητικές συνομιλίες επί Σημίτη, υπήρξε υπέρβαση και συζητήθηκαν και άλλα θέματα. Το εξηγεί καθαρά αυτό ο Χρήστος Ροζάκης, στενός συνεργάτης του Σημίτη. Για να ξεκινήσει δηλαδή διάλογος με την Τουρκία, έγραψε, έπρεπε να ξεπεραστεί με εύσχημο τρόπο η πολιτική που είχε επιβάλει ο Ανδρέας Παπανδρέου της μιας και μόνο διαφοράς, αυτής της υφαλοκρηπίδας. Γράφει σχετικά σε άρθρο του στην «Καθημερινή» της 10ης Αυγούστου 2020: «Επρεπε λοιπόν, να βρεθεί ένας εύσχημος τρόπος υπέρβασης της διαφορετικής προσέγγισης κι αυτός ήταν οι διερευνητικές συνομιλίες. Σε συνεννόηση με την Τουρκία αποφασίστηκε να τηρηθεί η δέσμευση για μια διαφορά (της υφαλοκρηπίδας) και όλες οι υπόλοιπες –εξαιρουμένων, κυρίως, των θεμάτων εδαφικής κυριαρχίας– να ενταχθούν στον ανεπίσημο και μη δεσμευτικό χαρακτήρα των διερευνητικών». Επομένως και τώρα ο διάλογος θα γίνει με ευρύτερη ατζέντα ή δεν θα γίνει. Θα συνεχιστεί δηλαδή η γνωστή επικοινωνιακή πολιτική για εσωτερική κατανάλωση ότι ο διάλογος γίνεται για τη μία και μόνη διαφορά με την Τουρκία, αυτή της υφαλοκρηπίδας, ενώ την ίδια ώρα η ατζέντα του διαλόγου θα περιλαμβάνει και τις άλλες διαφορές!
Αυτά τα θέματα θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν και να είναι ενήμερος ο ελληνικός λαός σε ποια βάση θα διεξαχθεί ο διάλογος. Πάντως όσο η ελληνική πλευρά υποχωρεί σε θέματα εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, τόσο θα αυξάνονται οι τουρκικές απαιτήσεις. Θα πρέπει κάποια στιγμή οι υποτιθέμενες κόκκινες γραμμές να μη είναι λάστιχο που τεντώνεται ανάλογα. Και ασφαλώς δεν θα πρέπει να αφεθεί η Κύπρος στην εθνική μοναξιά της. Ασφαλώς ο διάλογος με την Τουρκία είναι αναγκαίος. Δεν μπορεί όμως να γίνεται από θέσεως αδυναμίας αλλά από θέσεως ανάσχεσης και αποτρεπτικής ισχύος. Η πολιτική ανάσχεσης- ανατροπής είναι μονόδρομος . Και δεν περιλαμβάνει μόνο τη στρατιωτική ισχύ αλλά και τη διπλωματική θωράκιση και την θετική εικόνα της χώρας προς τα έξω, τη δημοκρατική ευνομία και την εθνική ενότητα. Να υπενθυμίσουμε δε ξανά ότι η Τουρκία, αντιμέτωπη με πολλαπλά προβλήματα και με ανοικτά πολλαπλά μέτωπα δεν είναι άτρωτη.
Αυτό εξυπακούει φυσικά να παίξουμε σωστά τα δικά μας χαρτιά.
- Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019 – E-mail stephanos.constantinides@gmail.com