Οι εκρήξεις στη Βηρυτό προοιωνίζονται μια μελλοντική καταστροφή στο Άκιουγιου;
«Η φρίκη της 4ης Αυγούστου μάς υπενθυμίζει, αν και έμμεσα, ότι η ΚΔ απειλείται από τον τουρκικό πυρηνικό αντιδραστήρα που κατασκευάζεται σε μια σεισμική θαλάσσια περιοχή της νότιας Τουρκίας, στο Άκιουγιου, περίπου 100 χιλιόμετρα από την Κερύνεια στα κατεχόμενα βόρεια εδάφη μας»
Στις 4 Αυγούστου 2020, η Βηρυτός χτυπήθηκε από εξαιρετικά σφοδρές εκρήξεις.
Σκότωσαν πέραν των 100 ατόμων και προκάλεσαν τραυματισμούς σε χιλιάδες άλλους.
Ταυτόχρονα, ισοπέδωσαν κτήρια, ανατίναξαν αυτοκίνητα, ρύπαναν την ατμόσφαιρα και δημιούργησαν αντηχήσεις στην ευρύτερη περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ).
Οι αρχικές ενδείξεις υποδεικνύουν ότι οι εκρήξεις πυροδοτήθηκαν από εκατοντάδες τόνων νιτρικού αμμωνίου. Ας ελπίσουμε ότι οι ακριβείς αιτίες θα φανούν με τον χρόνο και ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη.
Εν το μεταξύ, αυτό το φρικτό περιστατικό υπογραμμίζει ότι η ΚΔ βρίσκεται σε μιαν από τις πιο επικίνδυνες περιοχές του κόσμου, όπου, στο άψε-σβήσε, η προστασία της δημόσιας υγείας, το δικαίωμα στη ζωή και ο σεβασμός προς την ιδιωτική περιουσία κινδυνεύουν να υποσκαφτούν.
Συνεπώς, οι κάτοικοι της ΚΔ ζουν με το καθημερινό ρίσκο ότι, ξαφνικά, μπορεί να υποστούν μια θανατηφόρα απειλή από, μεταξύ άλλων κινδύνων, μια βίαιη στρατιωτική επιχείρηση, μια τρομοκρατική επίθεση ή μια πράξη εγκληματικής αμέλειας, όπως αυτήν που οδήγησε στην έκρηξη στο Μαρί, στην ΚΔ, στις 11 Ιουλίου 2011.
Η έκρηξη στο Μαρί οδήγησε στον θάνατο των 13 ατόμων και στην επακόλουθη καταδίκη τού τότε Υπουργού Άμυνας, μ. Κώστα Παπακώστα (Για εκείνο το θέμα, δείτε το άρθρο μου της 20.10.2018, «Η «ομαλοποίηση της αποκλίσεως» στην Κυπριακή Δημοκρατία», στον σύνδεσμο.
«Πυρηνικοί σταθμοί στη Μέση Ανατολή», 5 Μαρτίου 2018. (Πηγή: Αρχή Ενεργειακών Πληροφοριών της Κυβέρνησης των ΗΠΑ στον σύνδεσμο.)
Τουρκο-ρωσική συνεργασία
Λαμβάνοντας υπόψη την αρκετά μικρή απόσταση των περίπου 200 χιλιομέτρων μεταξύ Βηρυτού και Λάρνακας, η φρίκη της 4ης Αυγούστου μάς υπενθυμίζει, αν και έμμεσα, ότι η ΚΔ απειλείται από τον τουρκικό πυρηνικό αντιδραστήρα που κατασκευάζεται σε μια σεισμική θαλάσσια περιοχή της νότιας Τουρκίας, στο Άκιουγιου, περίπου 100 χιλιόμετρα από την Κερύνεια στα κατεχόμενα βόρεια εδάφη της ΚΔ.
Στο Άκιουγιου, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας, ολοκληρώνεται ένα τουρκο-ρωσικό έργο, για το οποίο η Ρωσία είναι «ο εγγυητής».
Το καθεστώς Ερντογάν στοχεύει να ενεργοποιήσει τον πυρηνικό αντιδραστήρα το 2023, ως μέρος των τελετών που θα σηματοδοτήσουν την εκατονταετηρίδα της εγκαθίδρυσης της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Ωστόσο, η Τουρκία δεν είναι κράτος μέλος σε πολλές συμβάσεις για το Δίκαιο της Θάλασσας, την πυρηνική ενέργεια, την πυρηνική ασφάλεια, την περιβαλλοντική δικαιοσύνη, τη διεθνή ποινική δικαιοσύνη κ.λπ.
Για παράδειγμα, η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση Espoo του 1991 για την Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σε Διασυνοριακό Πλαίσιο, της οποίας πρωταρχικός στόχος είναι η αποφυγή των ζημιών στο περιβάλλον πριν συμβούν. Επίσης, η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την Κοινή Σύμβαση του 1997 για την Ασφάλεια Διαχείρισης των Αναλώσιμων Καυσίμων και των Ραδιενεργών Αποβλήτων.
Εξίσου ανησυχητικό είναι κάτι σχετικό. Η Τουρκία και η Ρωσία είναι τα μόνα από τα 47 κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης που δεν έχουν υπογράψει τη Σύμβαση του Aarhuus του 1998 για την Πρόσβαση σε Πληροφορίες, τη Συμμετοχή του Κοινού στη Λήψη Αποφάσεων και την Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη για Περιβαλλοντικά Θέματα.
Μήπως οι τουρκικές και ρωσικές κυβερνήσεις θέλουν να κρύψουν ενοχοποιητικά στοιχεία; Όποια και να είναι η απάντηση, αυτές οι κυβερνήσεις συνεργάζονται στενά και μυστικά στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.
Υπό τέτοιες απαράδεκτες συνθήκες, αν ο νέος πυρηνικός αντιδραστήρας ενεργοποιηθεί στο Άκιουγιου και, μετέπειτα, για οποιοδήποτε λόγο (π.χ. αμέλεια, σεισμό ή τρομοκρατική επίθεση), υποστεί καταστροφή παρόμοια με αυτές λόγω αμέλειας στον αντιδραστήρα στο Chernobyl στην τότε Σοβιετική Ένωση στις 26 Απριλίου 1986, λόγω σεισμού στον αντιδραστήρα στη Fukushima Daiichi στην Ιαπωνία στις 11 Μαρτίου 2011, λόγω αμέλειας στη ναυτική βάση στο Μαρί στην ΚΔ στις 11 Ιουλίου 2011, και για λόγους που διερευνώνται στη Βηρυτό, στον Λίβανο, στις 4 Αυγούστου 2020, μπορεί να σκοτωθούν άτομα και να μολυνθεί το περιβάλλον της γύρω περιοχής, συμπεριλαμβανομένου αυτού της ΚΔ.
Περαιτέρω, εξαιτίας της ραδιενέργειας που θα εκπέμπεται από οποιαδήποτε καταστροφή στο Άκιουγιου, ίσως θα χρειαστεί να εκκενωθεί όλη η Νήσος Κύπρος, συμπεριλαμβανομένων των δύο υπολειμμάτων της βρετανικής Αποικίας του Στέμματος της Κύπρου.
(Γι’ αυτά το θέματα, δείτε τα άρθρα μου «Ο τουρκικός πυρηνικός σταθμός στο Akkuyu απειλεί την ΚΔ;», της 27.4.2019 και «Η πυρηνική απειλή ως ‘Δαμόκλειος σπάθη’ επάνω από την Κύπρο», της 23.2.2020) στον σύνδεσμο και εδώ αντίστοιχα).
Εν όψει αυτών των κινδύνων, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και η ΚΔ έχουν υιοθετήσει μια χαλαρή προσέγγιση.
Η ΕΕ
Στις 15 Απρίλιου 2015, τέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορισμένες αξιέπαινες ερωτήσεις από τον Μίλτο Κύρκο, ευρωβουλευτή από την Ελλάδα. Παρακάτω είναι μία από αυτές:
«Στις 14 Απριλίου [2015], η Τουρκία ξεκίνησε στην περιοχή Άκιουγιου, που βρίσκεται στα μικρασιατικά παράλια, την κατασκευή του πρώτου της πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Οι τέσσερεις αντιδραστήρες του σταθμού αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία το 2020 [Τώρα, το αναμενόμενο έτος έναρξης είναι το 2023.] Πολλοί φορείς στην Τουρκία, αλλά και σε γειτονικές χώρες, έχουν επισημάνει ότι η κατασκευή πυρηνικών σταθμών σε μια ιδιαίτερα σεισμογενή περιοχή, κυριολεκτικά πάνω από ενεργό σεισμογενές ρήγμα, θέτει σε μεγάλο κίνδυνο την ευρύτερη περιοχή.
»Με δεδομένα τα παραπάνω, ερωτάται η Επιτροπή: Ανησυχεί για το ενδεχόμενο κατασκευής πυρηνικών εργοστασίων σε ιδιαίτερα σεισμογενείς περιοχές κοντά στα ευρωπαϊκά σύνορα;..».
Στις 1 Ιουνίου 2015 δημοσιεύτηκε μια απάντηση του κ. Arias Caνete, «εξ ονόματος της [Ευρωπαϊκής] Επιτροπής», που περιέλαβε τις ακόλουθες λέξεις που επιλέχθηκαν προσεκτικά, προφανώς για να μην ενοχληθεί η Τουρκία, υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ, κατοχική δύναμη στον βορρά της ΚΔ και πυρηνικός συνέταιρος της Ρωσίας:
«Η Επιτροπή γνωρίζει ότι έχουν διατυπωθεί ανησυχίες σχετικά με την κατασκευή πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στο Άκιουγιου… Ούτως ή άλλως, η Επιτροπή δεν είναι αρμόδια να τοποθετηθεί όσον αφορά την καταλληλότητα των περιοχών κατασκευής πυρηνικών σταθμών σε τρίτες χώρες».
Από το 2015, η ΕΕ δεν έχει κάνει τίποτα επί της ουσίας για να εμποδίσει την κατασκευή του πυρηνικού αντιδραστήρα στο Άκιουγιου .Ούτε έχει επιβάλει οποιεσδήποτε κυρώσεις κατά της Τουρκία εξαιτίας της ανεπαρκούς συμπεριφοράς της στο πλαίσιο της πυρηνικής ενέργειας και της ύποπτης επιλογής της τοποθεσίας του νέου αντιδραστήρα – απέναντι από την ΚΔ.
Συνεπώς με αυτήν την αδράνεια προς όφελος της Τουρκίας, το θέμα του Άκιουγιου συνήθως αγνοείται από στελέχη της ΕΕ όταν μιλούν δημόσια. Παράδειγμα είναι η λεπτομερής δήλωση του κ. Charles Michel, Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σε συνέντευξη Τύπου ενώπιον του Προέδρου Ερντογάν στις Βρυξέλλες, στις 9 Μαρτίου 2020. Ο Πρόεδρος Michel δεν είπε τίποτα για τη μακροπρόθεσμη απειλή από το Άκιουγιου. Ούτε ανέφερε την τότε άμεση απειλή από τον κορωνοϊό (COVID-19) και τη συνεχιζόμενη απειλή από την τουρκική κατοχή των βορείων εδαφών της ΚΔ. Έτσι, σε μια κρίσιμη στιγμή της ιστορίας, ο Πρόεδρος Michel αποδείχτηκε ανίκανος.
Η ΚΔ
Όσον αφορά τον κ. Νίκο Αναστασιάδη, Πρόεδρο της ΚΔ, είχε μια χρυσή ευκαιρία να εκφράσει τις ανησυχίες του για τον τουρκικό πυρηνικό αντιδραστήρα στο Άκιουγιου, που κατασκευάζεται με την υποστήριξη του Κρεμλίνου, όταν μίλησε τηλεφωνικά με τον Πρόεδρο της Ρωσίας στις 30 Ιουλίου 2020. Ωστόσο, στις λεπτομερείς γραπτές «Δηλώσεις του Κυβερνητικού Εκπροσώπου» της ΚΔ γι’ αυτήν την τηλεφωνική επικοινωνία, δεν σημειώθηκε καμία ρητή αναφορά στον αντιδραστήρα που, αργά η γρήγορα, θα ενεργοποιηθεί και θα απειλεί την ΚΔ.
Από την πλευρά του, το μόνο που αποκάλυψε το Κρεμλίνο στην ανάλογη ρωσική προεδρική δήλωση ήταν ότι «ο [Πρόεδρος] Βλαντιμίρ Πούτιν είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, με πρωτοβουλία της κυπριακής πλευράς».
Αυτή η ρωσική οξύτητα δεν εμπνέει καμία εμπιστοσύνη ότι ο Πρόεδρος Πούτιν νοιάζεται για την ΚΔ.
Συμπεράσματα
Εν όψει της εμβρυϊκής ρωσο-τουρκικής πυρηνικής συμμαχίας, που κρυσταλλώθηκε στο Άκιουγιου, η προφανή διπλωματική αδράνεια της ΕΕ και της ΚΔ είναι παράλογη, περίεργη και ανησυχητική.
Μήπως η εξήγηση βρίσκεται στις φιλο-ρωσικές συμπάθειες τόσο των Κομμουνιστών και άλλων «αριστερών» με εναπομένουσα στοργή για την παρωχημένη Σοβιετική Ένωση όσο και των Καπιταλιστών και άλλων «δεξιών» που καρπούνται τα λεφτά των Ρώσων; Μήπως η εξήγηση βρίσκεται στον μακρόχρονο κατευνασμό της Τουρκίας;
Όποια και να είναι η αιτία, η ΕΕ και η ΚΔ πρέπει να αλλάξουν στρατηγική. Τώρα. Εάν ο πυρηνικός αντιδραστήρας στο Άκιουγιου ενεργοποιηθεί και, στη συνέχεια, εκραγεί σε μια επανάληψη ή μια παραλλαγή των θανατηφόρων εκρήξεων στο Μαρί και στη Βηρυτό, θα είναι αργά. Πολύ αργά.
Τελειώνω, λοιπόν, καλώντας τους Προέδρους Michel και Αναστασιάδη να εξακριβώσουν αν, έστω και αργά, η ΕΕ πρόκειται να αναλάβει αυστηρά μέτρα ενόψει της επικείμενης απειλής από το Άκιουγιου.
Υστερόγραφο: Οι πηγές που σχετίζονται με τα παραπάνω περιλαμβάνουν:
- Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus
- Το άρθρο δημοσιεύθηκε επίσης στην εφημερίδα η σημερινή