Εθνοκράτος versus ωφελιμιστικός διεθνισμός

• Εισαγωγή – Απρίλιος 2020

Δική μας θέση από καιρό είναι ότι η ψύχραιμη, ορθή και τεκμηριωμένη κατανόηση του πως κατά την διάρκεια των Νέων Χρόνων εξελίχθηκε η σχέση μεταφυσικής πίστης, πνευματικών-αισθητών και πολιτικής συγκρότησης με αποτέλεσμα τις ανυπόστατες εσχατολογικές μοντερνιστικές ιδεολογίες, είναι το μείζον ζήτημα του μέλλοντος όλων των κρατών.

• Παναγιώτης Ήφαιστος *

Το ζήτημα αυτό ήταν και πάντα θα είναι στον πυρήνα του πολιτικού πολιτισμού, της εθνοκρατικης-πολιτειακής συγκρότησης, του πολιτικού πολιτισμού και των κοσμοθεωριών στα θεμέλια των κοινωνικών οντοτήτων και των κρατικών προσανατολισμών οι οποίοι είτε θα ταξιδεύουν προς αυτοκαταστροφικά εθνομηδενιστικά Σόδομα και Γόμορρα είτε θα συγκροτηθούν με όρους εθνικού πολιτισμού, εθνικών πολιτικών παραδόσεων και σύμμειξη του πνεύματος με τα αισθητά. Ιθάκη των τελευταίων είναι η πατρίδα, το εθνοκράτος της, ο δημοκρατικός προσανατολισμός και η εθνική ασφάλεια και ευημερία.

Σημειώνεται ότι είναι αξιοθρήνητες όσες «ιδέες» με τον ένα ή άλλο τρόπο μπερδεύουν την φιλοπατρία και την πίστη και νομιμοφροσύνη στην οικεία πολιτεία φωνασκώντας ότι δήθεν σχετίζεται με εξτρεμισμούς, ρατσισμούς και άλλες ακρότητες.

Ο παμμέγιστος πολιτικός πολιτισμός της Ελληνικότητας, τουλάχιστον, καμιά σχέση δεν έχει με αυτά τα μοντερνιστικά παρακμιακά φαινόμενα. Ας τα πούμε παρακμιακά αριστεροδεξιοφασιτικά φαινόμενα που γεννήθηκαν τους δύο τελευταίους αιώνες και αντιβαίνουν στον διαχρονικό πολιτικό πολιτισμό.

Ο ιδεολογικά εκπορευμένος πόλεμος των δύο τελευταίων αιώνων κατά του εθνικού πολιτισμού και της μεταφυσικής πίστης των μελών της κοινωνίας θα είναι οι παράγοντες που θα προσδιορίσουν πια κράτη θα επιβιώσουν και ευημερήσουν και πια συνεχίζοντας τον κατήφορο θα καταποντιστούν μέσα σε εθνομηδενιστικά Σόδομα και Γόμορρα αναζητώντας υλιστικούς («νέους») πατριωτισμούς που εκλαμβάνουν τις κοινωνικές οντότητες ως συνονθύλευμα ανυπόστατων πολιτών γραμμικά υλιστικά και αντί-πνευματικά κινούμενων.

Γράφοντας αυτή την σύντομη εισαγωγή τον Απρίλιο 2020 εν μέσω ιερών ημερών και παρά το γεγονός ότι η πανδημία επέβαλε κατ’ οίκο εορτασμό των επετείων της ανθρωποκεντρικής Ορθοδοξίας, η Ιθάκη δεν μπορεί παρά να σημαίνει πνευματική Ανάσταση και αποτίναξη των μεταμοντέρνων ιδεολογημάτων που διαδέχθηκαν τις σε κάθε περίπτωση ανυπόστατες μοντερνιστικές ιδεολογικές εσχατολογίες. Ως προς αυτό και ανεξάρτητα οι εκάστοτε επικεφαλής της Εκκλησίας και ο κλήρος -ενίοτε μπορεί να είναι ενάρετοι ιερωμένοι και άλλοτε ιερατεία που βλάπτουν τα Χριστοκεντρικά διδάγματα- οι ανθρωποκεντρικές Ορθόδοξες παραδοχές και τα απορρέοντα διδάγματα είναι πανίσχυρες ενισχυτικές εισροές.

Η πανδημία κορονοϊού του 2020 παρά τα πολλά δεινά,  λογικά φώτισε την σκέψη για τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά και την σημασία του πολιτικού πολιτισμού και των κοσμοθεωρητικών προσανατολισμών κάθε κοινωνικής οντότητας. Για την σημασία επίσης του κράτους-πολιτείας κάθε κοινωνικής οντότητας και της πνευματικής-πολιτισμικής υπόστασης των μελών κάθε κοινωνίας. Το κράτος αυτό απαιτείται να είναι πολιτισμικά και οικονομικά ισχυρό γιατί θα πρέπει να επιβιώσει και να ευημερήσει μέσα σε ένα ανελέητα ανταγωνιστικό και κρατικά διαφοροποιημένο εθνοκρατοκεντρικό κόσμο του 21ου αιώνα.

Λέμε, επερχόμενος εθνοκρατοκεντρικός κόσμος ο οποίος, επιπλέον, διανύει μετάβαση του αναδυόμενου πολυπολικού διεθνούς συστήματος του οποίου τις νέες ισορροπίες δεν γνωρίζουμε ούτε μπορούμε να γνωρίζουμε. Για τους προσανατολισμούς διαμόρφωσής τους μπορούμε μόνο να διατυπώσουμε εκτιμήσεις των προσανατολισμών των πραγμάτων στην βάση τυπολογιών της βάσιμης πολιτικής σκέψης περί τα διεθνή.

Όσον αφορά την παρούσα σύντομη εισαγωγή, θα ήταν χρήσιμο να σκιαγραφηθούν με συντομία τα ιδεολογικά μπερδέματα των δύο τουλάχιστον αιώνων. Στο τέλος υπάρχουν σύνδεσμοι για πιο εξειδικευμένα κείμενα. Αναλύονται, εξάλλου, εκτενώς στα κεφάλαια 4,5 και 6 του «Κοσμοθεωρία των Εθνών» -και σε επερχόμενα κείμενα που κτίζουν πάνω σε αυτή την ανάλυση–  και με τρόπο που επιχειρεί να φωτίσει τα αίτια του κατήφορου κατά την διάρκεια των Νέων Χρόνων. Κατήφορος γιατί παρά την τεχνική πρόοδο στα πεδία του πολιτικού πολιτισμού εισήλθαν σε μια ανελέητη σύγκρουση δύο διαφορετικές κοσμοαντιλήψεις:

Στον ένα πόλο είναι ο συνεπής μηδενισμός που στην Ελλάδα εύστοχα ονομάστηκε εθνομηδενισμός («εύστοχα» γιατί δεν νοείται πολιτικός πολιτισμός χωρίς στα θεμέλιά του να υπάρχουν οι εθνικές πολιτικές παραδόσεις, τα πνευματικά κριτήρια και παράγοντες και η μεταφυσική πίστη).

Στον άλλο πόλο είναι ο συνεπής μηδενισμός του Μαρκήσια του de Sade (διόλου τυχαία ενότητα του 4^ου κεφαλαίου έχει τίτλο «τα μεταμοντέρνα Σόδομα και Γόμορρα»).

Συντομογραφικά:

• Η μάχη κατά της Θεοκρατίας τον 15^ο και 16^ο αι. (και εδώ πολλά «επιστημονικά μυαλά» δεν γνωρίζουν την κολοσσιαία διαφορά μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής Θεοκρατίας και της ανθρωποκεντρικής Ορθόδοξης πίστης εντός του Παμμέγιστου Βυζαντινού κοσμοσυστήματος) οδήγησε τελικά όχι μόνο σε καταπολέμηση του θεοκρατικού ιερατείου αλλά και έστρεψε πολλούς κατά της Εκκλησίας ως θεσμού.
• Η καταπολέμηση της Εκκλησίας κάποια στιγμή γύρω στον 17^ο – 18^ο αι. έσμιξε με μια άλλη «μάχη» για την ανθρωπολογική συγκρότηση των αναδυόμενων κρατών της Ευρώπης. Σημειώνεται εδώ ότι οι μετά-Μεσαιωνικοί διοικητικοί μηχανισμοί που ονομάστηκαν κράτος επιχείρησαν μεν να «δημιουργήσουν πολίτες» παραχωρώντας μερικά ατομικά δικαιώματα έπρεπε όμως να το επιτύχουν με δεδομένη το για ιστορικούς λόγους –Μεσαιωνική δουλοπαροικία / δύσμοιροι είλωτες– μετά-Μεσαιωνικό ανθρωπολογικό περιβάλλον.
• Συντομεύοντας, όσον αφορά την Ευρώπη, οι πολιτικές εξουσίες και οι μοντερνιστές στοχαστές [–εμείς έχουν διακρίνει ως προς αυτό τους Νέους Χρόνους ως ένα μεγάλο ρεύμα και το στενό πλην κυρίαρχο ρυάκι του πολιτικά και πνευματικά μπερδεμένου μοντερνισμού–], δεν αναζήτησαν το πώς θα συντελεστεί σύμμειξη και μέθεξη του πνευματικού κόσμου με τον αισθητό κόσμο κάθε κοινωνίας (ο πνευματικός κόσμος όπως πάντα εμπεριέχει και την μεταφυσική πίστη και τους θεσμούς της). Το πώς δηλαδή προσδιοριστούν Αριστοτελικά ή θα αλλάζουν η πολιτική ηθική, η νομιμοποιητική –τον πολιτειακών νόμων– διανεμητική δικαιοσύνη και το πώς θα προσανατολίζονται τα κράτη όχι μόνο υλιστικά αλλά και πνευματικά μιας και τα μέλη κάθε κοινωνίας είναι άνθρωποι προικισμένοι όχι μόνο με υλιστικές επιθυμίες αλλά και με πνεύμα, ψυχή, ψυχόρμητα και απορίες ή άγνοια ή συγκεκριμένα πιστεύω για την μετά-Θάνατο κατάσταση. Το στοχαστικό μπέρδεμα της μοντερνιστικής πολιτικής σκέψης επιτάθηκε, εν τέλει, και λόγω άγνοιας του Αριστοτέλη που υβριστικά τον έλεγαν «θετικιστή».
• Για να το πούμε διαφορετικά, η εσχατολογική στοχαστική απογείωση ευφάνταστων στοχαστών –που ως εσχατολογία δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τις χειρότερες εκδοχές της Ρωμαιοκαθολικής Θεοκρατίας– δρομολόγησε διαμέσου των μοντερνιστικών ιδεολογικών δογμάτων (όλων ανεξαιρέτως των δήθεν αντίθετων ιδεολογιών όλων των εκδοχών και αποχρώσεων)
• Ο μηδενιστικός μοντερνισμός και στην συνέχεια ο συνεπής μηδενιστικός μεταμοντερνισμός των συνεπών προδρόμων του μεταμοντέρνου (εθνο)μηδενισμού σήμαινε «πόλεμο» κατά των ανθρώπων για να εκκενωθούν πνευματικά. Άρχισαν με το άθεο και υλιστικό κράτος, συνέχισαν με το αντί-πνευματικό κράτος (για να εκδιώξουν σύμφωνα με την εύστοχη επισήμανση του Κονδύλη το «ταραχοποιό πνεύμα»). Αναμενόμενα εάν όχι αναπόδραστα στράφηκαν κατά τους έθνους ως η έννοια που ενσαρκώνει την πνευματική, πολιτική και πολιτισμική υπόσταση των πολιτών.

Καλή Ανάσταση λοιπόν. Σύμφωνα με τις καθόλα αποδεκτές και παραδεκτές παραδοχές της ανθρωποκεντρικής Ορθοδοξίας που αποτελεί και το μεγάλο τροφοδότη πολιτικών παραδόσεων συμβατών με την κλασική εποχή. Παραδόσεων που συνεισέφεραν στην δημιουργία και την διαιώνιση επί μια χιλιετία της Παμμέγιστης μετακρατοκεντρικής Βυζαντινής Οικουμένης και που θα αποτελούν πάντα το θεμέλιο κάθε δημοκρατικού προσανατολισμού προς την πολιτική ελευθερία.

• Υστερόγραφο

Η πανδημία του 2020 κατέδειξε πολλά. Μεταξύ άλλων τον εύθραυστο και γεμάτο αντιθέσεις αντιφάσεις κόσμο πολλών κοινωνιών και κυρίως της Ευρώπης, την ρευστή μεταβατική φάση του αναδυόμενου πολυπολικού κόσμου και την ανάγκη για κοινωνική συνοχή, φιλοπατρία, προσκόλληση στον εθνικό πολιτισμό ως άξονα της ζωής. Την ανάγκη επίσης κάθε κράτος όχι μόνο να είναι εθνικά-δημοκρατικά προσανατολισμένο αλλά και από άποψη κρατικών επιτελείων άρτια συγκροτημένο. Για να σταθούμε στην Ελλάδα, για ακόμη μια φορά μετά το «μακεδονικό» καταμαρτυρήθηκε όχι μόνο πως η Ελληνική κοινωνία δεν είναι «ετερόκλητος όχλος» όπως ανυπόστατοι φορείς ιδεολογημάτων την εξύβρισαν αλλά και ότι παρά τα θανάσιμα μνημονιακά πλήγματα πειθαρχεί στις επιταγές του κατά περίπτωση πολιτειακού συμφέροντος. Όσοι πάντως για αυτό τον κύριο λόγο κατάφεραν στοιχειωδώς να λειτουργήσει το κράτος με τον σωστό τρόπο, ας το λάβουν σοβαρά υπόψη.

Στον επερχόμενο αβέβαιο κόσμο και σίγουρα ρευστό κόσμο μετά την πανδημία, για να επιβιώσει το Ελληνικό κράτος απαιτείται η εκάστοτε πολιτική εξουσία να είναι αυτό που ο Ελληνικός πολιτικός πολιτισμός και οι πολίτες αξιώνουν, δηλαδή ταπεινοί ανακλητοί εντολοδόχοι των εντολέων πολιτών και του κατόχου του κράτους που είναι όχι αυτοί ή κάποιοι ξένοι αλλά η κοινωνία και τα μέλη της. Η εθνική ανεξαρτησία είναι έσχατη λογική των Ελληνικών παραδόσεων αλλά στις μέρες μας και όλων των ανεξαρτήτων βιώσιμων κρατών.

Απρίλιος 2020

Στην διακρατική και ενδοκρατική πολιτική διαπάλη τα επικοινωνιακά τεχνάσματα και η εν πολλοίς αναπόφευκτη αποπροσανατολιστική προπαγάνδα των “πολιτικών παιχτών” συσκοτίζει καίρια ζητήματα της πολιτικής σκέψης. Καίρια ζητήματα κατά άλλα ξεκάθαρα, ορατά και εύκολο να κατανοηθούν με λογική και ορθολογισμό.

Σε άλλες περιπτώσεις έχουμε αναλύσει εκτενώς το φαινόμενο “ιδεολογία” των δύο τελευταίων αιώνων για να εξηγήσουμε ότι κατά την διάρκεια των πέντε χιλιετιών γνωστής ιστορίας ποτέ δεν υπήρξε μια τόσο χοντροκαμωμένη πολιτική  διαστροφή. Κάποιοι όχι μόνο κατακτούν και εγκαθιδρύουν δεσποτικές εξουσίες αλλά πιστεύουν -συνάμα πείθουν και αναρίθμητους άλλους – πως θα μπορούσε δήθεν  να κατασκευαστεί πολιτική ανθρωπολογία στην βάση του δόγματος του ενός ή του άλλου “πολιτικού φιλοσόφου” ή υπερφίαλου και συχνά παράφρονα πολιτικού ατόμου. 

Αφού όλες οι ιδεολογικές προσεγγίσεις της πολιτικής έχουν ως λογική απόληξη τον υλισμό, τον ωφελιμισμό, την επιδίωξη κέρδους ως κύριου εάν όχι μόνου κινήτρου  πολιτικών αποφάσεων και στον Δαρβινισμό, ελάχιστα διαφέρουν. Ή καλύτερα, όπως το έθεσε ο Παναγιώτης Κονδύλης, οι δύο κύριες ιδεολογίες στην διεθνιστική τους απόληξη είναι διαφορετικού κατά περίπτωση περιεχομένου πλην κατά βάση μορφικά πανομοιότυπες. Γράφει ο ΠΚ: «καταλαβαίνουμε έτσι γιατί οι φιλελεύθεροι πολιτικοί και οικονομολόγοι, οι οποίοι παρά τις συνεχείς έμπρακτες διαψεύσεις των τριών τελευταίων αιώνων, εξακολουθούν να διατείνονται ότι το εμπόριο θα υποκαταστήσει τον πόλεμο, υποπίπτουν σ’ ένα τεράστιο λογικό και ιστορικό σφάλμα. Μόνον όποιος ενστερνίζεται έναν οικονομικό ντετερμινισμό, δηλαδή μόνον όποιος αποδίδει τους πολέμους σε οικονομικούς ανταγωνισμούς και μόνον, δικαιούται λογικά να πιστεύει ότι η οικονομική συνεργασία θα καταργήσει τους πολέμους. Στο κρίσιμο αυτό σημείο, όπως και σε πολλά άλλα ακόμη, ο οικονομιστικός φιλελευθερισμός δεν είναι τίποτα άλλο παρά χυδαίος μαρξισμός με αντεστραμμένα πρόσημα» (1997 σ. 366).

Ο πολιτικός άνθρωπος, δεν κατασκευάζεται. Αυτό καταμαρτυρεί η ιστορική διαχρονία. Τους τελευταίους δύο αιώνες ανεξαρτήτως διεθνιστικών λιγότερο ή περισσότερο δεσποτικών εποικοδομημάτων που τέθηκαν -οι δύο κύριες περιπτώσεις είναι η ΕΣΣΔ και η ΕΕ- οι κοινωνίες αυτοθεσπίστηκαν και αυτοσυγκροτήθηκαν στο υπόβαθρό τους. Πιο συγκεκριμένα, όταν κατέρρευσε η ΕΣΣΔ τα έθνη της ακαριαία κινήθηκαν αξιώνοντας πολιτική κυριαρχία και εθνική ανεξαρτησία. Όταν επίσης η ΕΕ εισήλθε στην αναμενόμενη κρίση που προκάλεσε η υιοθέτηση της = = =

ΟΝΕ το 1992 (διεθνιστική ωφελιμιστική πολιτική ανθρωπολογία με οικονομικές αποφάσεις όπου θα κυριαρχεί η τεχνόσφαιρα του κάθε Ντούϊζεμπλουμ και άλλων τεχνοκρατών) παρατηρούμε ότι τα κράτη διολισθαίνουν στον συνήθη διακρατικό ανταγωνισμό όπως συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο.

Εισαγωγικά λέμε λοιπόν  ότι η κεκτημένη ιδεολογική ταχύτητα που θόλωσε το μυαλό αναρίθμητων  δύσκολα θα μπει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και θα χρειαστεί πολύ χρόνο ακόμη. Κάποια στιγμή βέβαια οι άνθρωποι θα αρχίσουν να κατανοούν ότι είναι ένα πράγμα τα μετακρατικά διεθνιστικά δόγματα και άλλο κρατοκεντρική δομή εγγενώς ανταγωνιστική  (μηδενική πολιτική ηθική  στην διεθνή πολιτική  και αμιγείς σχέσεις ισχύος) η οποία υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μετακρατοκεντρική. Μια δηλαδή δομή παρόμοια με την Βυζαντινή Οικουμένη  η οποία δεν προσανατολιζόταν στην βάση πολιτικά εξισωτικών  και ανθρωπολογικά εξομοιωτικών δογμάτων. Κύριος πολιτικός στοχαστής του μετακρατοκεντρικού-κοσμοσυστημικού φαινομένου και των προϋποθέσεών του είναι ο Γιώργος Κοντογιώργης.

Το ζήτημα πάντως που τίθεται είναι άμεσο και επιτακτικό: Προτού διολισθήσουμε σε ανεξέλεγκτους ανταγωνισμούς απαιτείται να κυριαρχήσει ο πολιτικός ορθολογισμός όσον αφορά το διακρατικό σύστημα. Δηλαδή η ισορροπία μεταξύ των κρατών ως προϋπόθεση σταθερότητας και η Αριστοτελική πολιτική σκέψη ως προϋπόθεση πολιτικής συγκρότησης κατά κοινωνία σύμφωνα με τις οντολογικές προϋποθέσεις μιας έκαστης κοινωνικής οντότητας. Αυτό προϋποθέτει εκκένωση των μυαλών από κάθε διεθνιστική παράκρουση που καλλιέργησαν τα ιδεολογικά δόγματα του 20ου αιώνα (συμπεριλαμβανομένων των χαρούμενων πλην πολύ πολιτικά επικίνδυνων κοσμοπολίτικων ασυναρτησιών).

Η κοινωνικοθεωρία και τα κοινωνικοοντολογικά γεγονότα τις τελευταίες δεκαετίες κινούνται σε πορείες αντίθετες.

Στο θολό και μπερδεμένο βασίλειο της κοινωνικοθεωρίας κυριαρχεί ο μεταφυσικός λόγος και η πολιτική θεολογία.

Ερήμην των επιστημολόγων και των επιστημόνων ή καλύτερα παρά τις θεωρίες τους, τα κοινωνικοοντολογικά γεγονότα σμιλεύουν αδιάλειπτα την συλλογική ετερότητα μιας έκαστης κοινωνίας.

Συγκροτούν ανθρωπολογικά συστήματα που περιστρέφονται γύρω από την πολιτική κυριαρχία, έχουν ως προσανατολιστική κοσμοθεωρία την εθνική ανεξαρτησία, εμπλουτίζουν διαρκώς τους πολιτισμούς τους, διαμορφώνουν πολιτικό πολιτισμό και πολιτικές κουλτούρες και κτίζουν καθημερινά ηθικοκανονιστικές δομές και συμβατά με αυτές συστήματα διανεμητικής δικαιοσύνης. Δημιουργούν, επίσης, θεσμούς διεθνούς διακυβέρνησης.

Το Πολιτικό γεγονός σε οποιαδήποτε επίπεδο και αν νοηματοδοτηθεί απαιτείται να είναι συμβατό με το υποκείμενο ανθρωπολογικό υπόβαθρο. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάτι τέτοιο είναι εύκολο ή ότι στο παρελθόν αυτός ήταν ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Αυτή η συμβατότητα είναι κάτι που κερδίζεται καθημερινά: Μετά την παρακμή του ώριμου ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος της κλασικής εποχής κυριάρχησαν μακραίωνοι αυτοκρατορικοί ανταγωνισμοί.

Η ύστερη εποχή σηματοδοτείται από την κατάλυση αυτών των αυτοκρατοριών και την πορεία προς μια πιο ραγδαία προσαρμογή των πολιτειακών δομών στο κοινωνικό περιβάλλον. Στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, εν τούτοις, έχουμε ένα ιστορικοπολιτικό παράδοξο. Κατά την διάρκεια της ύστερης εποχής, διαμέσου γενοκτονιών, θρησκευτικών πολέμων, μετακινήσεων πληθυσμών και εθνοκαθάρσεων, συντελέστηκε μια εθνική-κρατική ανθρωπολογική ενότητα και εθνικές-κρατικές φιλοσοφικές παραδοχές που στην συνέχεια διαδόθηκαν και στον υπόλοιπο κόσμο.

Εν τούτοις, μετά από δύο αιματηρούς πολέμους μεταβαίνοντας στην ύστερη εποχή επιχειρήθηκε μια εθελούσια αντιστροφή του κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι. Κύρια προσδοκία των νεολειτουργιστών αρχιτεκτόνων, πάντως, όπως το έθεσε αρχικά με ενάργεια ο Ernst Hass, ήταν «η μετατόπιση πίστης, νομιμοφροσύνης, εξουσιών και προσδοκιών από το εθνικό στο υπερεθνικό για την δημιουργία μιας νέας πολιτικής κοινότητας». Επιτρέψτε μου να σκιαγραφήσω αυτό που ακολούθησε:

1^ον) Για να επιτευχθεί μια νέα κοινωνικοπολιτική ανθρωπολογία κατασκευάστηκαν στενόχωροι θεσμοί εξυπηρέτησης αναγκών ωφελιμιστικού χαρακτήρα στο εσωτερικό των οποίων επιχειρείται να στριμωχθεί και να χωρέσει η απέραντη ατομική και συλλογική ανθρώπινη ετερότητα. Ανεξαρτήτως πολιτικών προθέσεων, παραμένει το γεγονός πως αυτοί οι πειραματικοί θεσμοί δεν προσδιορίστηκαν κοινωνικοπολιτικά. Αναμφίβολα, με σκοπό την ειρήνη, οι νεολειτουργιστές δρομολόγησαν την παραγωγή μιας νέας ευρωπαϊκής υπερεθνικής ανθρωπολογίας.

2^ον) Αν και σε αντίθεση με άλλα ανάλογα διεθνιστικά εγχειρήματα, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση χαρακτηρίζεται από τον εθελούσιο χαρακτήρα της, η νεφελώδης eurocivitas maxima δεν ήταν νέα ιδέα. Γι’ να κατανοήσουμε τις σημερινές υποκείμενες αντιφάσεις του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, καλό είναι να υπενθυμίσουμε τις καταβολές της.

Οι ιδεολογικές ρίζες της civitas maxima βρίσκονται στην αφετηριακή αρχαϊκή αντι-μεταφυσική νεοτερική φάση, όταν, ενάντια στην Υπερεμπειρική Θεοκρατία της Ρώμης αντιπαρατέθηκε μια εξίσου Υπερεμπειρική αντι-Αριστοτελική θεώρηση του Πολιτικού και του Κοινωνικού, με μαθηματικούς περίπου όρους. Ίσαμε τις ακραίες συνέπειές της αυτή η τάση, μεταπολεμικά, νεκραναστήθηκε με την μορφή των λειτουργικών και νεολειτουργικών θεωριών επιζητώντας μια εθελούσια ευθανασία για το έθνος-κράτος που η ίδια δημιούργησε. Η κύρια λειτουργιστική παραδοχή ήταν ότι, το νέο ανθρωπολογικό περιβάλλον και η ελιτιστική πολιτική διακυβέρνησή του θα επιτυγχανόταν στο εσωτερικό μιας σχεδόν αμιγούς υλικής-ωφελιμιστικής θεσμικής και νομικής νομοτέλειας. Όμως, όπως μας θύμισε ο Martin Wight σε αναφορά με τις ιδέες της civita maxima, ο επαναστατισμός πάντοτε παραμονεύει, και, όταν ανακύπτει το ζήτημα της συμμόρφωσης, οδηγούμαστε σε πολιτικά εκρηκτικές καταστάσεις. Στην Ευρώπη δεν είχουμε κάτι τέτοιο, ακόμη, παρά μόνο τις εκρήξεις θυμού του Προέδρου Ντε Γκολ την δεκαετία του 1960, τον συμβιβασμό του Λουξεμβούργου, την καθιέρωση ομόφωνων ή συναινετικών αποφάσεων ως modus vivendi, και κυρίως, την επικράτηση μιας εύθραυστης αντι-ηγεμονικής αντίληψης ισότιμων σχέσεων μεταξύ των κυρίαρχων κρατών-μελών που εμπεδώνεται από την ομοφωνία και τις συναινετικές αποφάσεις.

Προς τα που οδηγούμαστε λοιπόν; Προς μια νέα υπερεθνική ανθρωπολογία; Ή προς ένα λίγο πολύ σταθερό διακρατικό δημόσιο χώρο προικισμένο με ένα σύνθετο και πυκνό πλέγμα διακυβερνητικών θεσμών εντολέων των υπερεθνικών θεσμών; Δεν συμφωνώ με τον Andrew Moravscik όταν έγραψε το 1998 πως η διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι ένα αίνιγμα.Το τελικό προϊόν είτε θα είναι μια υπερεθνική ολοκλήρωση προικισμένη με υπερεθνική ανθρωπολογία είτε θα είναι ένα σύστημα θεμελιωδώς διακρατικό. Οτιδήποτε ενδιάμεσο θα είναι, όπως συχνά διαπιστώνεται, πηγή ανορθολογισμού, αναποτελεσματικότητας και σε φάσεις μεγάλων διεθνών κρίσεων πιθανής αστάθειας. Και αυτό είναι πολύ σοβαρό ζήτημα για να απαντηθεί με ιδεολογικούς όρους. Απαντάται με το να κατανοήσουμε το θεμελιώδες ανθρωπολογικό υπόβαθρο πάνω στο ποίο εδράζονται οι υπερεθνικοί θεσμοί.

Κατ’ αρχάς, οι άνθρωποι συμμορφώνονται και λειτουργούν πολιτικά στο εσωτερικό μιας κανονιστικής δομής όχι μόνο για λόγους υλικούς αλλά και για λόγους πνευματικούς. Όσο η ανθρώπινη φύση παραμένει όπως την γνωρίζουμε εδώ και χιλιάδες χρόνια, δεν μπορούμε να αποφύγουμε το γεγονός ότι εμπεριέχει όχι μόνο ύλη αλλά και πνεύμα. Και αν αυτό είναι αληθές, τότε οι πνευματικές ιδιότητες του ανθρώπου θα παραμείνουν ζωντανές και διαμορφωτικές των κοινωνικοντολογικών γεγονότων και των ηθικοκανονιστικών εποικοδομημάτων. Εκτός και αν ο άνθρωπος εκφυλιστεί και εκμηδενιστεί ως ύπαρξη, ποτέ δεν προσαρμόζεται σε ποσοτικοποιημένες και μαθηματικοποιημένες ιδεολογικοπολιτικές κατασκευές.

Στα θολά βασίλεια των ιδεολογιών και των τεχνόμορφων, οικονομικιστικών και εν γένει υλιστικών θεωρητικών κατασκευών του Κοινωνικού και του Πολιτικού, συμπυκνώνονται μεταμφιεσμένες αξιώσεις ωμής ισχύος αλλότριες με την ελεύθερη φύση του ανθρώπου, τις οποίες τελικά ο άνθρωπος αντιδρά και απορρίπτει.

Ο «λόγος» από μόνος του –για να αναφερθώ και αντικρούσω τον Χάμπερμανς–  δεν έχει οντολογική αναφορά. Ο «λόγος» αναφέρεται σε μια στέρεα κοινωνικοπολιτική δομή και νομιμοποιείται από οντολογικά θεμελιωμένες κοινωνίες και όχι από κατασκευές της επιστημολογίας, της θεωρίας και των πάντοτε ρηχών και επίπλαστων διεθνιστικών ιδεολογικών κατασκευών. Αν υπάρχει κάτι που έπρεπε να κατανοήσουμε πλήρως τους 5 τελευταίους αιώνες είναι ο αδιέξοδος και απρόσφορος χαρακτήρας των τεχνόμορφων νοητικών κατασκευών που αποσκοπούν να διχοτομήσουν το (πνευματικό) Εκείθεν από το (αισθητό) Εντεύθεν.

Κυρίως, με το να καταπολεμήσουν την μεταφυσική ως πνευματικό αποκούμπι και ως πηγή ηθικών αξιών. Απώτερος σκοπός των αντι-μεταφυσικών παραδοχών της συνεπούς νεοτερικής φιλοσοφίας ήταν και συνεχίζει να είναι η πνευματική διχοτόμηση του ανθρώπου ούτως ώστε να δημιουργηθεί μια υλική δημόσια σφαίρα και μια ιδιωτική σφαίρα, στην οποία, ο άνθρωπος μπορεί να είναι ότι θέλει, κατά προτίμηση όμως υλιστής και συμφεροντολογικά ωφελιμιστής. Διχοτομείται έτσι το πνεύμα από την ύλη ούτως ώστε τα πρωτεία της ανθρωπολογικής διαμόρφωσης και των λειτουργιών του δημόσιου νομικού και θεσμικού χώρου να συντελούνται υλιστικά και ωφελιμιστικά. Το ζητούμενο λοιπόν είναι μια δημόσια σφαίρα ιδιωτική, υλιστική και ωφελιμιστική, και αυτή είναι η βαθύτερη και συνεπέστερη αλλά ελαττωματική παραδοχή των λειτουργιστικών θεωριών. Μια τέτοια διχοτόμηση των πνευματικών από τα αισθητά, αν και συνήθης στις ιδεολογικές κατασκευές διεθνιστικού χαρακτήρα, αποδεδειγμένα είναι μια κατασκευή πολιτικά επικίνδυνη.

Για να παραφράσω μερικούς ακόμη εσφαλμένους επιφανείς φιλοσόφους, για τους περισσότερους ανθρώπους ο «Θεός δεν πέθανε» ούτε είναι η θρησκεία το «όπιο των λαών». Η μεταφυσική είτε ως αριστοτελική φιλοσοφική ενόραση πέραν και υπεράνω της φύσης είτε ως απλή θρησκευτική πίστη ή θεολογικός λόγος, είναι, φαίνεται, μια προαιώνια ιδιότητα της ανθρώπινης φύσης και της ανθρωποκεντρικής πολιτικής διαμόρφωσης που δεν ξεριζώνεται και δεν παραμερίζεται.

Αν αυτές οι εκτιμήσεις είναι ορθές, το σωστό θα ήταν να επανέλθουν οι Αριστοτελικές κοινωνιοκεντρικές αντιλήψεις του Κοινωνικού και του Πολιτικού στο στοχαστικό και πολιτικό προσκήνιο. Μόνο έτσι μπορεί κανείς να σκεφτεί με πληρότητα το Κοινωνικό, το Πολιτικό, την διανεμητική δικαιοσύνη και την διακυβέρνηση των ανθρώπων. Δηλαδή, νοηματοδοτημένα, όχι ως ευθύγραμμες τεχνόμορφες κατασκευές, αλλά ως ένα εποικοδόμημα κοινωνικοντολογικών διαμορφώσεων που ζυμώνονται μέσα σε διαρκή αισθητή και ταυτόχρονα πνευματική δίνη που στροβιλίζεται στο υπόβαθρο κάθε κοινωνικοπολιτικού συστήματος και παράγει κοχλάζουσες στοιχειακές δυνάμεις. Δυνάμεις απαραίτητες για την συγκρότηση και την ζωντάνια του Κοινωνικού και του Πολιτικού και οι οποίες, όταν βρίσκονται σε συμβατότητα και αρμονία τότε το Πολιτικό είναι σταθερό και αναπτυσσόμενο και vice versa.

Οι ιδεολογίες των Νέων Χρόνων, για παράδειγμα, σε όλες σχεδόν τις εκδοχές και αποχρώσεις, αποτελούσαν ηγεμονικές αξιώσεις ισχύος και κυριαρχίας που επιδίωκαν να εκπληρώσουν τους σκοπούς τους με το να διαχωρίζουν τα βαθύτερα νοήματα της ανθρώπινης ύπαρξης από τις αισθητές ανάγκες και με το να προτάσσουν υλιστικά πρότυπα ζωής και κοινού βίου. Αυτές οι μονοσήμαντες ανθρωπολογικές νοηματοδοτήσεις ήταν και η κύρια αιτία των πιο φρικτών ανθρώπινων κακουχιών που η ανθρωπότητα πλήρωσε με εκατόμβες.

Οι πιο γνωστές περιπτώσεις είναι του διεθνιστικού φιλελευθερισμού στην Βόρειο Αμερική, της ιστορικοϋλιστικής εσχατολογίας και του αποτρόπαιου ναζισμού-φασισμού. Η σύγχρονη κοινωνική θεωρία, εν τούτοις, αντί να αναζητά τα αίτια των εθνικιστικών και ηγεμονικών ακροτήτων στα αδιέξοδα των αντι-πνευματικών νοηματοδοτήσεων της νεοτερικότητας αναζητεί λύσεις που ξεριζώνουν από την δημόσια σφαίρα βασικές πνευματικές ιδιότητες του ανθρώπου. Έτσι ο άνθρωπος θεωρείται ως ένα περίπου λειτουργικό εργαλείο μεγιστοποίησης της υλικής ωφέλειας και ως άτομο απέραντα κινητικό, συνδυάσιμο και έλλογα αντικαταστάσιμο.

Η ορθολογικότητα του ατόμου είναι εξάλλου προγραμματικά-κανονιστικά προδιαγεγραμμένη από τα πολιτικά ελίτ ή ακόμη και από εξωπολιτικούς επιστημολόγους. Έτσι, στις λειτουργιστικού χαρακτήρα κατασκευές του Πολιτικού επιχειρείται να επιτευχθεί ο εξορθολογισμός της ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσω μιας μηχανοποιημένης ανθρωπολογίας, η οποία αφορά πνευματικά απροσδιόριστα άτομα ενός τεχνόμορφου κοινωνικοπολιτικού συνονθυλεύματος που εν τέλει είναι ασύμβατο με τις υποκείμενες κοινωνιοκεντρικά διαμορφωμένες ιστορικές ανθρωπολογικές δομές.

Είναι γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους που παγκόσμια και ευρωπαϊκή πολιτική κουλτούρα δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο ως νοητική κατασκευή. Διεθνής και ευρωπαϊκή διακρατική πολιτική κουλτούρα σίγουρα υπάρχει. Αναπτύσσεται και διαπλάθεται στο πλαίσιο της διεθνούς κοινωνίας όπου κύριοι δρώντες είναι οι αντιπρόσωποι των κυρίαρχων κοινωνιών. Συνεπακόλουθα, παγκόσμια ή ευρωπαϊκή υπερεθνική διακυβέρνηση δεν υπάρχει εκτός και αν υπήρχε μια παγκόσμια ή ευρωπαϊκή κοινωνία και μια παγκόσμια ή ευρωπαϊκή κυβέρνηση παγκόσμια ή αντίστοιχα κοινωνικοπολιτικά πανευρωπαϊκά νομιμοποιημένη. Κατά βάση, οι διεθνείς θεσμοί προσφέρουν τον μόνο αποτελεσματικό και νομιμοποημένο τρόπο διεθνούς διακυβέρνησης.

Συχνά, βεβαίως, η διεθνής διακυβέρνηση είναι ατελής ή ηγεμονική. Σε κάθε περίπτωση, μεταξύ των διεθνών θεσμών και των ειρηνικών συναλλαγών παρεμβάλλονται πλήθος αιτιών πολέμου τα οποία αν και προνομιακό επιστημονικό μου πεδίο δεν είναι του παρόντος να επεκταθώ. Απαιτείται, εν τούτοις, όταν κανείς συζητεί ζητήματα διακυβέρνησης πέραν του έθνους-κράτους να γνωρίζει επαρκώς τα αίτια πολέμου.

Η ευρωπαϊκή διακρατική διακυβέρνηση, τώρα, είναι αναμφίβολα το πιο αναπτυγμένο, θεσμικά εμπεδωμένο και σίγουρα το πιο εξεζητημένο σύστημα διακρατικών ρυθμίσεων. Θεμελιώδες πρωταρχικό χαρακτηριστικό της, βεβαίως, είναι η σχέση εντολέα και εντολοδόχου μεταξύ κρατών και ευρωπαϊκών θεσμών. Για να το θέσω διαφορετικά, όπως καθημερινά βλέπουμε, ίσαμε τα ακραία σύνορα της λήψης αποφάσεων για τις λειτουργίες ή ακόμη και την ύπαρξη των υπερεθνικών θεσμών, οι κυρίαρχες κοινωνίες και οι αντιπρόσωποί τους είναι οι υπέρτατοι κριτές. Οτιδήποτε άλλο είναι αντίφαση υπό όρους γιατί αντιβαίνει στην διαιώνιση ισχυρών εθνικών-κρατικών δομών.

Κανείς απαιτείται να διακρίνει μεταξύ, από την μια πλευρά, της ανάπτυξης μιας συντελεστικής εταιρικής διακρατικής πολιτικής κουλτούρας, στα πρότυπα αν θέλετε, της Άναρχης Κοινωνίας, του Hedley Bull, μέσω δημιουργίας νορμών και κανόνων που ενσωματώνονται από κοινού ή τυγχάνουν διαχείρισης από τους υπερεθνικούς θεσμούς υπό το προαναφερθέν πρίσμα σχέσης εντολέα-εντολοδόχου, και, από την άλλη πλευρά, μιας υπερεθνικής ή διεθνικής κοινωνίας. Ένα υπερεθνικό ανθρωπολογικό σύστημα, αναμενόμενα κατά την άποψή μου, δεν προέκυψε. Πολύ περισσότερο δεν προέκυψε πατριωτική πίστη και νομιμοφροσύνη στο όνομα της κυκλοφορίας προσώπων, κεφαλαίου, υπηρεσιών και αγαθών ή πατριωτισμού υπέρ του συντονισμού των νομισματικών μηχανισμών στο πλαίσιο του κοινού νομίσματος.

Από άποψη υλικού οφέλους η ενοποίηση στους καταναλωτικούς τομείς είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και προς το παρόν φαίνεται συμφέρουσα. Όμως, απουσιάζει παντελώς μια πνευματική ολοκλήρωση και αν κανείς έχει αντίθετη άποψη γι’ αυτό το πασίδηλο και αυταπόδεικτο γεγονός φέρει το βάρος της απόδειξής. Καλό είναι επίσης να συνεκτιμηθεί και η βαθυστόχαστη μεταγενέστερη παραδοχή του Ernst Haas πως τα πραγματιστικά συμφέροντα –δηλαδή, τα κεκτημένα του ευρωπαϊκού νομικού και καταναλωτικού δημόσιου χώρου–, όταν δεν ενισχύονται από βαθιές ιδεολογικές και φιλοσοφικές παραδοχές είναι εφήμερου χαρακτήρα και εύκολα μπορούν να γίνουν θρύψαλα.

Άποψή μου πάντως είναι ότι αποτελεί μεγάλο και επικίνδυνο σφάλμα αν οι κατά τα άλλα εξαιρετικά σημαντικές υλικές κατακτήσεις του ευρωπαϊκού διακρατικού χώρου ή το κράτος δικαίου εκληφθούν ως απόδειξη ύπαρξης ενός πανευρωπαϊκά ενοποιημένου δημόσιου κοινωνικού χώρου προικισμένου με μια υπερεθνική ανθρωπολογία, ή, τέλος πάντων, κάποιου διεθνικού κόσμου που υποτάσσει τις εθνικές κοσμοθεωρίες, που δεσμεύει τις εθνικές στρατηγικές και που αντικαθιστά την άσκηση λαϊκής κυριαρχίας. Οι διεθνικές συσπειρώσεις είναι εν πολλοίς εξωπολιτικές, είναι ρευστές, εύθραυστες, επιδεκτικές αδιαφανούς διαβουκόλησης και ελάχιστα ή καθόλου υποκείμενες σε κοινωνικούς ελέγχους. Η λαϊκή κυριαρχία ασκείται πρωταρχικά στο πλαίσιο της κρατικής κυριαρχίας και στην συνέχεια διακυβερνητικά στο πλαίσιο μιας εταιρικά δομημένης ευρωπαϊκής κοινότητας κρατών. Το πρόδηλο έλλειμμα λαϊκής κυριαρχίας προς το παρόν φαίνεται να είναι ανεκτό μιας και όλοι γνωρίζουν πως εναλλακτική στρατηγική λύση δεν υπάρχει. Το τι θα συμβεί αν τα κράτη, ιδιαίτερα τα μεγάλα, σκεφτούν ότι υπάρχει εναλλακτική στρατηγική, είναι ένα σοβαρό θέμα. Τι θα συνέβαινε αν ο Joseph Joffe είχε δίκαιο όταν έγραψε πως οι αμερικανοί με την παρουσία τους στην Ευρώπη σώζουν τους Ευρωπαίους από τους εαυτούς τους. Δηλαδή, ότι αυτό που σταθεροποιεί την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση είναι ένα σταθεροποιητικό αμερικανικό στρατηγικό θερμοκήπιο.

Ολοκληρώνω με σύντομη αναφορά στα αναλλοίωτης αξίας και απόλυτα επίκαιρα πορίσματα των Hoffmann, Haas καιHedley Bull. O Hoffmann το 1966 τόνισε το ευρωπαϊκό παράδοξο, δηλαδή την ανάδυση του υπερεθνικού συστήματος που συνυπάρχει με ένα ιδιαίτερο και ιδιόμορφο τρόπο με το κρατοκεντρικό σύστημα η ετερότητα των μελών του οποίου βαθαίνει ολοένα και περισσότερο. Ακολούθησαν το 1967 και 1970 οι προαναφερθείσες παραδοχές του Ernst Haas για την αποτυχία κοινωνικής ολοκλήρωσης και για τον εύθραυστο χαρακτήρα των ωφελιμιστικών δεσμών, τις οποίες μεταγενέστεροι νεολειτουργιστές προτίμησαν να συνεχίσουν να μην λαμβάνουν υπόψη.

Τέλος, όσο ποτέ άλλοτε, είναι απολύτως επίκαιρη η πολυσυζητημένη θέση του Bull το 1982, κάποιου δηλαδή που κάτι ήξερε τι σημαίνει μια κρατοκεντρική διεθνής κοινωνία, ότι στο υπόβαθρό της Ευρωπαϊκής κοινότητας κρατών, εξ ορισμού, υποβόσκουν αίτια πολέμου. Υπενθυμίζω πως προειδοποίησε πως πηγή δυνάμεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας είναι το έθνος-κράτος και πως υπάρχει επειδή το θέλουν η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία. Ένα κονσέρτο κρατών, όπως το έθεσε, των οποίων η βάση είναι μια περιοχή ως προς την οποία πιστεύεται πως υπάρχουν κοινά συμφέροντα μεταξύ των μεγαλύτερων δυνάμεων (της περιοχής), αντίληψη η οποία ενισχύεται από πολλές διαδικασίες διαβουλεύσεων στις οποίες συμμετέχουν και μικρότερες δυνάμεις καθώς και διεθνείς οργανισμοί.

Η ιστορία των Ευρωπαίων, συνέχισε ο Bull, είναι μια ιστορία εγγενούς-ενδημικής σύγκρουσης. Εάν πρόσφατα απέκτησαν τη συνήθεια της συνεργασίας αυτό έγινε υπό την ομπρέλα των ΗΠΑ και υπό την απειλή εξ ανατολών. Ακόμη και η απλή σκέψη, επισήμανε ο Bull, ότι τα ευρωπαϊκά κράτη συνιστούν μια “κοινότητα ασφαλείας” ή μια “περιοχή ειρήνης” είναι ευσεβής πόθος, εάν αυτό σημαίνει ότι πόλεμος μεταξύ τους δεν θα υπάρξει ξανά, και όχι ότι δεν υπήρξε τα τελευταία χρόνια και ότι είναι εκτός λογικής εάν υπάρξει ξανά». Και αυτό γιατί το ευρωπαϊκό διεθνές υποσύστημα έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός ζωντανού διακρατικού συστήματος που στροβιλίζεται μέσα στην δίνη της διεθνούς πολιτικής, κάτι που ασφαλώς επηρεάζει τις ευπαθείς και ευμετάβλητες εθνικές στρατηγικές.

Υστερόγραφο. Σε πολλά βιβλία δικά μου και άλλων αναλύονται τέσσερις αξονικές θεωρήσεις για την δομή και τις στρατηγικές πτυχές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Παραθέτω αποσπάσματα, και αυτά χωρίς παραπομπές και ο ενδιαφερόμενος θα μπορούσε να προστρέξει σε δημοσιευμένα βιβλία. Ο γεωπολιτικός χάρτης είναι από το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου Κ. Αρβανιτόπουλος / Π. Ήφαιστος, Ευρωατλαντικές σχέσεις (Εκδόσεις Ποιότητα). Στο κεφάλαιο 1 του βιβλίου αναλύονται τα ιστορικοστρατηγικά ζητήματα που αφορούν την ΕΕ.

 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΕ – «4 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ»

Stanley Hoffman, 1966: «παράδοξο Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης » 1966

“Για τρεις λόγους, η ενοποιητική διαδικασία υπήρξε το θύμα και το αποτέλεσμά της η επιβίωση του έθνους – κράτους. Ο ένας λόγος χαρακτηρίζει κάθε διεθνές σύστημα και οι άλλοι δύο μόνο το Ευρωπαϊκό σύστημα. Η εσωτερική λογική και ο τρόπος εξέλιξης κάθε διεθνούς συστήματος βρίσκεται στην διαφορά των εσωτερικών του συντελεστών, στις γεωϊστορικές συνθήκες που το χαρακτηρίζουν και τις εξωτερικές επιδιώξεις των μονάδων που το συνθέτουν. Κάθε σύστημα χαρακτηριζόμενο από κατατεμαχισμό [σημείωση: δηλαδή οργανωμένο σε ανεξάρτητες, ετερογενείς, ανομοιογενείς και κυρίαρχες μονάδες], τείνει, με την δυναμική που αναπτύσσει η ενυπάρχουσα ανισότητα να αναπαραγάγει την ετερότητα”.

Δηλαδή, -Διαιωνίστηκε και ενισχήθηκε το έθνος-κράτος, -Ενισχύθηκε η κρατική κυριαρχία, οι θεσμοί, ο πολιτισμός, η οικονομία των κρατών μελών καθώς και η θέση τους στο διεθνές σύστημα. -Η ετερότητα αναπαράγεται και αυξάνεται

Hedley Bull, 1982: Μορφή Χαρακτήρας του Ευρωπαϊκού Πολιτικού Συστήματος 1982

«Δεν υπάρχει υπερεθνική κοινότητα στην Δυτική Ευρώπη. Υπάρχει μια ομάδα κρατών (επιπλέον, εάν υπήρχε μια υπερεθνική εξουσία στη Δυτική Ευρώπη θα ήταν πηγή αδυναμίας και όχι ισχύος ως προς την αμυντική πολιτική. Αυτό που είναι πηγή ισχύος στην Ευρώπη είναι το έθνος-κράτος – δηλαδή η Γαλλία, η Γερμανία, η Βρετανία – και η ικανότητά τους να εμπνεύσουν πίστη και νομιμοφροσύνη στα θέματα του πολέμου). Υπάρχει ένα κονσέρτο κρατών, των οποίων η βάση είναι μια περιοχή ως προς την οποία πιστεύεται πως υπάρχουν κοινά συμφέροντα μεταξύ των μεγαλυτέρων δυνάμεων. Η ιστορία των Ευρωπαίων είναι μια ιστορία εγγενούς-ενδημικής σύγκρουσης. Εάν πρόσφατα απέκτησαν τη συνήθεια της συνεργασίας (σημείωση: στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης), αυτό έγινε υπό την ομπρέλα των ΗΠΑ και υπό την απειλή εξ ανατολών. Ακόμη και η απλή σκέψη ότι τα ευρωπαϊκά κράτη συνιστούν μια “κοινότητα ασφαλείας” ή μια “περιοχή ειρήνης” είναι ευσεβής πόθος, εάν αυτό σημαίνει ότι πόλεμος μεταξύ τους δεν θα υπάρξει ξανά, και όχι ότι δεν υπήρξε τα τελευταία χρόνια και ότι είναι εκτός λογικής εάν υπάρξει ξανά».

Δηλαδή: Αμφισβητήθηκε η βιωσιμότητα της ολοκλήρωσης στη βάση ωφελιμιστικών κριτηρίων, -έθεσε ερωτηματικά για τον χαρακτήρα των συγκλίσεων, επειδή αυτές, πρωτίστως, στηρίζονται στην (εφήμερη;) συμφωνία των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, -έθεσε ερωτήματα για το κατά πόσον το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι τρωτό στις διεθνείς διακυμάνσεις και ευάλωτο σε ενδοευρωπαϊκές ανακατατάξεις. – έθεσε ερωτήματα για την σχέση της σταθερότητας της Ευρώπης σε αναφορά με την διεθνή κατανομή ισχύος και τις στρατηγικές δομές. -άφησε ανοικτό το θέμα των διλημμάτων ασφαλείας και των ηγεμονικών συμπεριφορών.

Kenneth Waltz, 1979: Η σημασία της κατανομής ισχύος και των στρατηγικών δομών 1979

Πριν τον πόλεμο, το βασικό αίτιο πολέμου ήταν τα διλήμματα ασφαλείας. Η συνεργασία ήταν δύσκολη λόγω της ανησυχίας μεγαλύτερων σχετικών κερδών από την άλλη πλευρά. Ο διπολισμός εξάλειψε ή αποδυνάμωσε μερικούς από αυτούς τους παράγοντες και έκανε τα κράτη της δυτικής Ευρώπης «καταναλωτές ασφαλείας».

Για πρώτη φορά οι καθοριστικοί παράγοντες της Ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας βρίσκονταν εκτός Δυτικής Ευρώπης. τα θέματα πολέμου και ειρήνης συνδέονταν με την διπολική αντιπαράθεση των δύο υπερδυνάμεων και την κατανομή ισχύος που αυτή δημιουργούσε και η οποία ευνοούσε την διαδικασία ολοκλήρωσης: « Η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, υπό την σκιά των υπερδυνάμεων, διαπίστωσαν γρήγορα πως ο πόλεμος μεταξύ τους είναι αντιπαραγωγικός και σύντομα άρχισαν να πιστεύουν πως είναι, επίσης, αδύνατος. Επειδή η ασφάλεια όλων βασιζόταν στις επιλογές άλλων και όχι στις δικές τους, ήταν εφικτό να γίνουν ενοποιητικά βήματα»

Josef Joffe το 1984: «Οι αμερικανοί σώζουν τους ευρωπαίους από τους εαυτούς τους». 1984

“η θεωρία των συμμαχιών υποστηρίζει, τα κράτη συνασπίζονται για να εξασφαλίσουν την ασφάλειά τους. Στην περίπτωση του ΝΑΤΟ, όμως, τα κράτη μέλη συνασπίσθηκαν επειδή η ασφάλειά τους εξασφαλιζόταν από έναν ισχυρό εξωτερικό συντελεστή ο οποίος πρόσφερε αξιόπιστα εσωτερική και εξωτερική τάξη και ασφάλεια στην Δυτική Ευρώπη. … χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Δυτική Ευρώπη μπορεί να επιστρέψει σε εξισορροπητικές διαδικασίες της προπολεμικής περιόδου αντί να προχωρήσει στην ενοποιητική διαδικασία. Ο αδύναμος θα αισθανθεί ξανά ανησυχία για τις προθέσεις του ισχυρού και ο ισχυρός – όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία – θα αρχίσουν, για ακόμη μια φορά, να ανησυχούν για τις προθέσεις αλλήλων. … Η επαγωγική συνέπεια μιας Δυτικής Ευρώπης πλην τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια πυρηνική Γερμανία με άλλα Ευρωπαϊκά κράτη να ακολουθούν … Οι Ηνωμένες Πολιτείες, απαλλάσσοντας τους Ευρωπαίους από την ανάγκη μιας αυτόνομης άμυνας απομάκρυνε τα συστημικά αίτια των συγκρούσεων στα οποία οφείλονται τόσοι πολλοί Ευρωπαϊκοί πόλεμοι στο παρελθόν. Με το ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΑΠΟ ΑΛΛΟΥΣ ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ”

Δηλαδή, τονίστηκαν: -η σημασία των δομικών και στρατηγικών παραμέτρων, -ο σταθεροποιητικός ρόλος των ΗΠΑ, -Οι υποβόσκουσες τάσεις όσον αφορά το Γερμανικό ζήτημα, -Ο ευάλωτος χαρακτήρας των ενδοευρωπαϊκών ισορροπιών και της ενδοευρωπαϊκής κατανομής ισχύος.

————————————————————————————————

*Σημείωση: Το κείμενο είναι προφορική παρέμβαση σε συνέδριο. Παρατίθεται χωρίς υποσημειώσεις και παραπομπές. Εκτενέστερη ανάλυση περιέχεται στα βιβλία για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση (http://www.ifestosedu.gr/75ifestosbiblio.htm). Μερικά αναπτύσσονται στο κεφάλαιο 6 του Κοσμοθεωρία των Εθνών. Συγκρότηση και συγκράτηση των κρατών, της Ευρώπης και του κόσμου (Εκδόσεις Ποιότητα) ενώ πολλά άλλα αναπτύσσονται σε επερχόμενη μονογραφία στα πεδία της πολιτικής θεωρίας του διεθνούς συστήματος. Σημειώνεται μόνο ότι οι αναφορές για τις αντιμεταφυσικές καταβολές σύγχρονων ιδεολογικών τάσεων αντλούν από το Π. Κονδύλης, Η κριτική της αντιμεταφυσικής στην νεότερη σκέψη (Εκδόσεις Θεμέλιο) και οι αναφορές στη Δημοκρατία από το Γ. Κοντογιώργης, Δημοκρατία ως ελευθερία (Εκδόσεις Πατάκη).

Μερικά σύντομες συναφείς παρεμβάσεις

• «Εσχατολογικό ιδεολογικό δηλητήριο και πολιτική θεολογία versus Αριστοτελική πολιτική σκέψη» https://wp.me/p3OlPy-1Ku
• Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΡΟΚΑΝΙΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ ΕΧΕΙ ΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙ-ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΣΚΕΨΗΣ. Συμπεριλαμβάνει απόσπασμα από το «Κοσμοθεωρία των Εθνών»http://wp.me/p3OqMa-1ie
• Οι Έλληνες «μπουμπουνοκέφαλοι προοδευτικοί» (συνομιλία με τον Παναγιώτη Κονδύλη) https://wp.me/p3OqMa-1wE
• Προσανατολιστική πολιτική σκέψη Ομηρικών προδιαγραφών. Όμηρος, Θουκυδίδης, Αριστοτέλης, Καβάφης, Ιθάκη, Πατρίδα https://wp.me/p3OqMa-1qL

• ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΈΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΎ ΚΑΙ Η ΚΑΤΆΛΗΞΉ ΤΟΥ: ΚΑΤΕΞΟΥΣΙΑΣΜΟΣ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΩΝ,ΤΟΚΟΓΛΥΦΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΩΝhttp://wp.me/p3OqMa-138
• ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΡΟΚΑΝΙΖΟΥΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΛΗΓΟΥΝ ΣΕ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΚΔΟΧΗ ΤΩΝ ΣΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΟΜΟΡΡΩΝ http://wp.me/p3OlPy-1kS
• ΤΑ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ ΣΟΔΟΜΑ ΚΑΙ ΓΟΜΟΡΡΑ, Η «ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ» και συνθήκες που την κατεδαφίζουν. http://wp.me/p3OqMa-1n1
• ΟΛΙΓΑΡΧΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ, ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ, ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ, ΔΕΣΠΟΤΕΙΑ VERSUS ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ / ΙΣΧΥΡΕΣ… http://wp.me/p3OlPy-10O 
• Η ΜΕΓΑΛΗ ΚΟΝΔΥΛΕΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΠΑΛΗΣ ΠΟΥ ΠΑΓΙΔΕΥΣΕ ΤΗ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΟΝ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟ http://wp.me/p3OlPy-ZB 
• Μοντερνισμός, το ιδεολογικό φαινόμενο και η μεταμοντέρνα διολίσθηση προς τα ανθρωπολογικά Σόδομα και Γόμορρα. http://wp.me/p3OlPy-Zv 
• ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΜΠΕΡΔΕΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΘΝΙΚΟΎ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ http://wp.me/p3OlPy-Vv 
• Προσανατολιστική πολιτική σκέψη Ομηρικών προδιαγραφών. Όμηρος, Θουκυδίδης, Αριστοτέλης, Καβάφης, Ιθάκη, Πατρίδα https://wp.me/p3OqMa-1qL
• Ο πολιτικός στοχασμός, οι κλασικοί, οι σύγχρονοι, το “ταξίδι” και ο Καβάφης https://wp.me/p3OqMa-1yz
• Εθνομηδενισμός, Μακεδονία, Ελληνοτουρκικά, Κυπριακό και η «Μπουμπουλίνα η … “ερωτιάρα”» https://wp.me/p3OqMa-1ys
• Η Εθνική Ανεξαρτησία ως η κοινή Κοσμοθεωρία όλων των Εθνών και η Ελληνική Επανάσταση του 1821 https://wp.me/p3OlPy-2db
• Εθνική Ανεξαρτησία / Συλλογική Ελευθερία: Η μόνη Κοσμοθεωρία όλων των Εθνών. «ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ. ΤΙ ΣΥΓΚΡΟΤΕΙ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΑΤΕΙ ΤΑ ΚΡΑΤΗ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ;» https://wp.me/p3OqMa-1oP
• ΗΘΙΚΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ* https://wp.me/p3OlPy-1O2
• ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ http://wp.me/p3OqMa-1ij – http://wp.me/p3OlPy-1pn
• ΗΘΙΚΗ και ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ, Η μη θεσπισμένη ισχύς στην διεθνή πολιτική. Πολιτική θεολογία versus πολιτική θεωρία και η σημασία της αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής και ερμηνείας των διεθνών φαινομένων ­– http://wp.me/p3OlPy-1bH – http://wp.me/p3OqMa-13c
• και
• Οντολογική θεμελίωση του Πολιτικού και ο ρόλος της ισχύος στην αθέσπιστη διεθνή πολιτική: Πολιτικός στοχασμός versus Πολιτική Θεολογία http://wp.me/p3OlPy-1no – http://wp.me/p3OqMa-1hI
• Tο εθνοκρατοκεντρικό διεθνές σύστημα και η διαδρομή της ανθρωποκεντρικής πολιτικής θεμελίωσης http://wp.me/p3OlPy-1id (με 5.1 Κοσμο)
• ΖΙΑΚΑΣ: «ΤΖΟΓΑΔΟΡΟΙ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΣΤΟ ΤΙΜΟΝΙ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. ΠΡΑΓΜΑ ΠΟΥ Η ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΜΕΓΑΛΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΕ… http://wp.me/p3OlPy-I4 
• ΑΝΤΙ-ΗΓΕΜΟΝΙΣΜΟΣ: Η ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ Ο ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ ΤΩΝ ΑΦΕΤΗΡΙΑΚΩΝ ΑΝΤΙ-ΗΓΕΜΟΝΙΚΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ ΜΑΣ http://wp.me/p3OlPy-1l6
• ΠΕΡΙ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ή ΠΕΡΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ; https://wp.me/p3OqMa-1q9
• ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΙΩΤΩΝ, ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΑΣ, ΠΡΟΔΟΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΛΟΙΠΑ https://wp.me/p3OqMa-1qA
• Η Εθνική Ανεξαρτησία ως η κοινή Κοσμοθεωρία όλων των Εθνών και η Ελληνική Επανάσταση του 1821 https://wp.me/p3OlPy-2db (πανηγυρικός)

Π. Ήφαιστος – P. Ifestos

www.ifestos.edu.gr – info@ifestos.edu.gr  www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr

 Twitter https://twitter.com/ifestosedu

Linkedin https://www.linkedin.com/in/panayiotis-ifestos-0b9382131/

Instagram https://www.instagram.com/p.ifestos/

Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/

Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos

Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos

Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB

Διεθνής πολιτική 21ος  αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/

ΗΠΑ: Ιστορία, Διπλωματία, Στρατηγική https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/

Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/

Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/

Φιλοπατρία, Δημοκρατία, Ελευθερία https://www.facebook.com/groups/philopatria/

Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/

Κονδύλης Παναγιώτης – https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/

Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/

Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/

Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/

Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/

Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/

«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos

• Το άρθρο έχει αναρτηθεί επίσης στις Εκδόσεις Ποιότητα