«Βοοst-άρισμα» στην οικονομία τα οffshore σχολεία;
Η εγκατάσταση θυγατρικών offshore ιδιωτικών σχολείων προδημοτικής, δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης στην Κύπρο, τα οποία παρέχουν πιστοποιημένα προγράμματα σπουδών βάσει των αναλυτικών προγραμμάτων μιας τρίτης χώρας, μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα του νησιού, ενώ ταυτοχρόνως να αναζωογονήσει τις «νεκρές» τουριστικές περιοχές κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου.
Την τελευταία εικοσαετία, η Κύπρος έχει ευλόγως χαρακτηριστεί ως «φορολογικό καταφύγιο» για μεγάλες υπεράκτιες εταιρείες παρέχοντας όχι μόνο άρτια τεχνογνωσία και ένα σχετικά φερέγγυο οικονομικό και νομικό σύστημα, αλλά και έναν από τους χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εντούτοις, τα οφέλη αυτά εξακολουθούν να παραμένουν ακόμη ανεκμετάλλευτα στο πεδίο της σχολικής εκπαίδευσης στην Κύπρο, όπως για παράδειγμα στον τομέα της offshore εκπαίδευσης.
Τι είναι όμως τα offshore σχολεία; Οι εκπαιδευτικές αρχές εύρωστων κρατών στην παγκόσμια οικονομία αδειοδοτούν και πιστοποιούν διάφορα σχολεία ανά τον κόσμο να χρησιμοποιούν το δικό τους αναλυτικό πρόγραμμα. Συνεπώς, παρέχουν τη δυνατότητα σε σπουδαστές σε όλο τον κόσμο να βιώσουν τα δικά τους προγράμματα σπουδών στο γεωγραφικό συγκείμενο μιας άλλης χώρας. Οι σπουδαστές είναι εγγεγραμμένοι στη «μητρική» εκπαιδευτική περιφέρεια και λαμβάνουν το απολυτήριό τους απευθείας από τις αρχές της «μητρικής» εκπαιδευτικής περιφέρειας μετά την επιτυχή τους αξιολόγηση. Σαφέστατα, πέραν του να βιώσουν με αυθεντικό τρόπο το «μητρικό» εκπαιδευτικό σύστημα και αναλυτικό πρόγραμμα, οι σπουδαστές έχουν την ευκαιρία να λάβουν εγκεκριμένα απολυτήρια τα οποία θεωρούνται ως πιο ανταγωνιστικά στην παγκόσμια αγορά εργασίας συγκριτικά με τα απολυτήρια της χώρας στην οποία εδράζει γεωγραφικά το θυγατρικό σχολείο.
Οι σπουδαστές των offshore σχολείων, οι οποίοι συνήθως προέρχονται από εύπορες, «ελίτ» οικογένειες, αποσκοπούν στην ευκολότερη και άμεση πρόσβασή τους στα κορυφαία πανεπιστήμια της χώρας-μητρόπολης και πιθανότατα στην αγορά εργασίας της. Ένα προφανές όφελος για τους ίδιους είναι ότι η φοίτηση σε offshore σχολεία βοηθά στη διεύρυνση του εύρους και της ποιότητας των σπουδών τους, αλλά και των μορφών μάθησης τους, ενισχύει την on-campus προσφορά καλλιέργειας δεξιοτήτων στην αγγλική (ή και κάποια άλλη) γλώσσα και προάγει τις διαπολιτισμικές τους δεξιότητες, οι οποίες θεωρούνται πλέον απαραίτητες για σκοπούς εργοδότησης στην παγκοσμιοποιημένη αγορά.
Τα οικονομικά οφέλη για τις χώρες που διαθέτουν το εκπαιδευτικό τους σύστημα «προς πώληση» σε άλλες χώρες είναι αδιαμφισβήτητα. Ανάμεσα στις πρώτες χώρες που επιχείρησαν να «εμπορευθούν» το σχολικό πρόγραμμα σπουδών τους παρέχοντας τη δυνατότητα αδειοδότησης franchise offshore σχολείων σε άλλες χώρες εντάσσεται η Αυστραλία, η οποία από το 1986 δραστηριοποιείται στον οικονομικό αυτόν τομέα, ενώ το 2015 αριθμούσε 74 offshore σχολεία σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Χαρακτηριστικά, η σχολική χρονιά 2014-2015, απέφερε στην Αυστραλία κέρδη ύψους 691 εκατομμυρίων δολαρίων (AUS) από τις εκπαιδευτικές εξαγωγές στη σχολική εκπαίδευση, ήτοι 3,8% του συνόλου των διεθνών εσόδων της Αυστραλίας από τις εξαγωγές σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης. Η Deloitte επίσης ανέφερε ότι οι 19.000 διεθνούς προέλευσης σπουδαστές που επισκέφτηκαν τα δημόσια σχολεία της Αυστραλίας σε εκπαιδευτικές επισκέψεις κατά το 2015 συνεισέφεραν κατ’ εκτίμηση σε έσοδα ύψους 13,7 εκατομμυρίων δολαρίων (AUS) στο σύνολο των εσόδων από εξαγωγές της χώρας. Επιπλέον, ο Καναδάς αποτελεί έναν από τους πιο ενεργούς και αποδοτικούς ανταγωνιστές στην offshore εκπαίδευση και την προσέλκυση σπουδαστών, με απώτερο σκοπό να εγκαινιάσει νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες εκπαιδευτικού τύπου στο εξωτερικό. Μέχρι και το 2017, ο Καναδάς είχε εγκαθιδρύσει 134 υπεράκτια offshore εκπαιδευτικά ιδρύματα ανά τον κόσμο, ενώ είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι 86 από αυτά τα σχολεία εδράζουν στην Κίνα.
Το 2015, σύμφωνα με την έκθεση του International School Consultancy (ISC) η αγορά διεθνοποιημένων σχολείων (international schools) έφτασε τα 8.000 σχολεία, ενώ προβλέπεται ότι μέχρι το 2025, τα διεθνοποιημένα σχολεία με γλώσσα διδασκαλίας την αγγλική θα έχουν εγγεγραμμένους περισσότερους από 8 εκατομμύρια σπουδαστές. Παρομοίως, το 2013, το World Education Service αποτίμησε ότι η αγορά των διεθνοποιημένων σχολείων απέφερε 34,4 δισεκατομμύρια δολάρια (US), εκπαιδεύοντας περίπου 3,5 εκατομμύρια σπουδαστές σε 238 χώρες σε όλο τον κόσμο. Αναντίρρητα, η παγκόσμια ζήτηση διεθνώς αναγνωρισμένων προγραμμάτων σχολικής εκπαίδευσης που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της αγοράς είναι τεράστια, γεγονός το οποίο μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εκμετάλλευσης και από τη χώρα μας αν αδράξουμε αποτελεσματικά την «ευκαιρία» της offshore εκπαίδευσης.
Ευλόγως, η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης ξένων επενδυτών στον τομέα της offshore εκπαίδευσης. Ως συνήθως, τα κριτήρια επιλογής γεωγραφικού προορισμού εγκατάστασης των σχολείων στα οποία επενδύουν περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την ευκολία στις νομοθετικές, φορολογικές και εκπαιδευτικές ρυθμίσεις των δικαιούχων χωρών, το ζήτημα της απόστασης μεταξύ της χώρας προέλευσης των υποψήφιων σπουδαστών και της χώρας φιλοξενίας του offshore σχολείου, τις τεχνολογικές και επικοινωνιακές διευκολύνσεις, το πολιτισμικό και θρησκευτικό υπόβαθρο και την ασφάλεια της χώρας και, τέλος, την πρόσβαση σε επιστημονικά άρτιο εκπαιδευτικό προσωπικό. Η Κύπρος λόγω της γεωγραφικής της θέσης μπορεί κάλλιστα να προσελκύσει σπουδαστές τόσο από τις χώρες της Μέσης Ανατολής, όσο και της Ευρώπης, αφού παρέχει ιδιαίτερα ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες, καθώς και ένα ασφαλές περιβάλλον φοίτησης και διαβίωσης σε μια συνάμα πολυπολιτισμική και ανοιχτή κοινωνία.
Ποια είναι τα οικονομικά οφέλη της offshore εκπαίδευσης για τη χώρα εισαγωγής των υπεράκτιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, γενικότερα, και την Κύπρο, ειδικότερα; Σε αρχικό στάδιο, η ίδρυση και λειτουργία offshore σχολείων μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της ανεργίας τόσο στις τάξεις των εκπαιδευτικών, όσο και άλλων κλάδων (λ.χ. φροντιστών). Παράλληλα, πέραν του οικονομικού κέρδους των ίδιων των offshore εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, τα πορίσματα αξιολογήσεων στο εξωτερικό καταδεικνύουν ότι οι γηγενείς επιχειρήσεις στις περιοχές που εδράζουν τα offshore σχολεία ευημερούν από την αυξημένη τοπική ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Σημαντικά επωφελείται και ο τουριστικός τομέας λόγω των αυξημένων επισκέψεων στην περιοχή από τους γονείς και τα μέλη των οικογενειών των σπουδαστών, αλλά και των εκπαιδευτικών αντιπροσωπειών των αρχών του «μητρικού» εκπαιδευτικού συστήματος.
Πώς όμως η Κύπρος μπορεί να μετατραπεί σε κέντρο παροχής οffshore εκπαίδευσης; Αδιαμφισβήτητα, η προσέγγιση και η σύναψη εταιρικών σχέσεων συνεργασίας με ξένους επενδυτές, προγραμματιστές και παγκόσμιους οργανισμούς που θέλουν να δημιουργήσουν οffshore σχολεία προκύπτει ως μια σημαντική ανάγκη. Ταυτοχρόνως, απαραίτητη είναι η εξασφάλιση συνεργασιών με διεθνείς ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες αναλαμβάνουν τη στήριξη των προσπαθειών συνεργασίας μεταξύ των σχολείων που εκδηλώνουν ενδιαφέρον και των κυβερνήσεων ή των αρμόδιων αρχών των «μητρικών» εκπαιδευτικών συστημάτων. Οι εταιρείες αυτές αξιολογούν και πιστοποιούν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν το στάτους του offshore σχολείου σύμφωνα με τα πρότυπα του «μητρικού» εκπαιδευτικού συστήματος. Ουσιαστικά, οι εταιρείες αυτές «παίρνουν» τα διδακτικά εγχειρίδια, τους πόρους και το πρόγραμμα σπουδών από μια χώρα και τα μεταφέρουν σε μια άλλη, δημιουργώντας ένα θυγατρικό σχολείο. Ταυτοχρόνως, παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες στα θυγατρικά σχολεία, αλλά και ενισχύουν την οικονομική διαχείριση και τo μάρκετινγκ των σχολείων αυτών σε διεθνές επίπεδο. Τέλος, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ενός ευέλικτου νομοθετικού και φορολογικού προγράμματος εγκαθίδρυσης offshore σχολείων στην Κύπρο από το κράτος προκειμένου να διευκολυνθούν οποιεσδήποτε επενδύσεις στον τομέα αυτό.
- Αναδημοσίευση από το περιοδικό Economy Today
- Δρ. Χριστίνα Χατζησωτηρίου, PhD in Education, University of Cambridge, UK – Επίκουρη Καθηγήτρια στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας