Ο χαμένος μιας κλιμακούμενης αντιπαράθεσης στην Ανατολική Μεσόγειο

Οι προσπάθειες ελέγχου των ενεργειακών πηγών στην περιοχή και προώθησης γεωστρατηγικών συμφερόντων οδήγησαν σε μια οξεία αντιπαράθεση στην ευρύτερη περιοχή – αρχίζοντας από το Ιράκ μέχρι και την Λιβύη, από την Νότια Αραβία μέχρι και την Συρία.

• Νίκος Κουζούπης

Στο πέρασμα της η αντιπαράθεση συμπεριέλαβε και τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου, με τελευταίο αποκορύφωμα τις εξελίξεις γύρω από την θαλάσσια περιοχή, που περικλείεται από την Λιβύη Αίγυπτο, Κύπρο, νοτιοδυτικά παράλια Τουρκίας και τα ελληνικά νησιά (Κρήτη, Ρόδο).

Μέχρι πρότινος κυκλοφορούσαν χάρτες, οι οποίοι απεικόνιζαν τις ΑΟΖ της κάθε εμπλεκόμενης χώρας, όπως η καθεμιά ήθελε και μάλιστα όλες επικαλούνται το Δίκαιο της Θάλασσας. Κανένας όμως δεν οριοθετούσε τις θαλάσσιες ΑΟΖ με τους απέναντι γείτονες του.

Ο λόγος της μη οριοθέτησης φαίνεται να είναι προφανής, γιατί ότι απεικονιζόταν στους εκατέρωθεν χάρτες και παρά την επίκληση του Διεθνούς Δικαίου για την Θάλασσα, φαίνεται δεν ήταν και τόσο ξεκάθαρα τα πράγματα. Η κάθε πλευρά όταν καταθέτει τις δικές της συντεταγμένες στην περιοχή, η σπουδαιότητα και η αξία τους, από την στιγμή που δεν είναι συμπεφωνημένες με τους γείτονες, άρα μη οριοθετημένες μεταξύ τους οι ΑΟΖ, είναι ισάξιες με τη δυνατότητα που έχει η κάθε πλευρά να τις διεκδικήσει ή να τις υπερασπιστεί επάξια.

Ένα εύλογο ερώτημα αιωρείται και ουσιαστικά κανένας από τους υπεύθυνους κυβερνώντες ταγούς δεν έχει δώσει ακόμα καμιάν πειστική απάντηση. Ενώ έχουν δημιουργηθεί Τριμερείς Συνεργασίες, που έχουν θωρακίσει τάχατες την κυπριακή ΑΟΖ, όπως διατυμπανιζόταν, ιδιαίτερα δε επιτυχής παρουσιάζεται η Τριμερής Συνεργασία μεταξύ Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου. Πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις όχι μόνο σε τεχνοκρατικό επίπεδο και επίπεδο ΥΠΕΞ, αλλά και σε επίπεδο επικεφαλείς των Κυβερνήσεων των τριών χωρών. Ακούστηκαν ωραία και πολλά υποσχόμενα λόγια, όμως το ποιο βασικό, το ποιο κύριο δεν προχώρησε – η οριοθέτηση των ΑΟΖ Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου στο σημείο επαφής τους. Γιατί άραγε; Ποιος ο λόγος της μη οριοθέτησης;

Οι κατά τα άλλα λαλίστατοι κυβερνώντες ταγοί τηρούν σιγήν ιχθύος ή στην καλύτερη περίπτωση προβαίνουν σε αφορισμούς και δικολαβίστικους ισχυρισμούς και δικαιολογίες, ενώ οι σε διατεταγμένη αποστολή δημοσιογραφίσκοι και λοιποί ειδικοί, εκτός μεμονωμένων περιπτώσεων το ρίχνουν στα μαλακά ασχολίαστα.

Η Κυπριακή Δημοκρατία στα νότια και ανατολικά θαλάσσια σύνορα της έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ της με τις αντίστοιχες ΑΟΖ της Αιγύπτου, του Ισραήλ και του Λιβάνου, αλλά στα δυτικά δεν έχει οριοθετήσει με την Ελλάδα. Επομένως θα πρέπει να δώσουν εξηγήσεις γιατί δεν προχώρησαν οι δυο Κυβερνήσεις, που κατά τ’ άλλα συνεργάζονται άψογα, να πράξουν το αυτονόητο από την στιγμή μάλιστα, που δηλώνουν απερίφραστα ότι τα πράγματα είναι ξεκάθαρα και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας σαφέστατο.

Τελικά όμως τα θαλάσσια ύδατα δυτικά της Κύπρου ταρακουνήθηκαν με τις γεωτρήσεις, που διεξήγαγε η Τουρκία μερικά ναυτικά μίλια από τις ακτές της Πάφου. Και τι δεν ακούστηκε, όμως το γεγονός παραμένει ότι η κυπριακή ΑΟΖ αποδείχτηκε ότι δεν έχει θωρακιστεί ούτε με τις τριμερείς, ούτε με τους στρατηγικούς μας συμμάχους, ούτε με τις βαρύγδουπες δηλώσεις, ούτε με την ακατάσχετη συνθηματολογία.

Η παρτίδα χόντρυνε ακόμα περισσότερο με την πρόσφατη υπογραφή του μνημονίου Τουρκίας – Λιβύης, με το οποίο διεκδικείται ουσιαστικά η αποκοπή της ελληνικής ΑΟΖ από την κυπριακή και αιγυπτιακή. Όλοι είμασταν μάρτυρες των δηλώσεων και των προσδοκιών, που καλλιεργούσαν τα επικοινωνιακά τρυκ ένθεν και ένθεν. Τελικά οι αποτελεσματικές κυρώσεις, που αναμένονταν και αναμασούσαν διάφοροι όψιμοι αναλυτές και διεθνολόγοι αποδείχθηκαν «άνθρακες ο θησαυρός» μια και η Σύνοδος Κορυφής των Αρχηγών της ΕΕ περιορίστηκε όχι μόνο σε φραστική αλληλεγγύη, αλλά και σε δηλώσεις για τον «σημαντικό ρόλο της Τουρκίας», ιδιαίτερα στο μεταναστευτικό. Όσος θόρυβος προκλήθηκε πριν τη Σύνοδο, άλλο τόσο μόκο ακολούθησε μετά την ολοκλήρωση της.

Η προσοχή της κοινής γνώμης στρέφεται προς άλλες κατευθύνσεις, όμως στα ζητήματα ΑΟΖ επιδιώκεται πάλι επικοινωνιακά να μιλούν οι κυβερνώντες και τα διαπλεκόμενα ΜΜΕ να αναπαραγάγουν την έλευση πολεμικών πλοίων χωρών, που εταιρείες τους εμπλέκονται στους κυπριακούς υδρογονάνθρακες. Πόσος ντόρος δεν έγινε και πόσος κουρνιαχτός σηκώθηκε για την κοινή άσκηση με το ιταλικό πολεμικό πλοίο, που ήρθε τάχατες για να υπερασπιστεί τα «εθνικά» συμφέροντα της Ιταλίας στην περιοχή της Κύπρου όπου δραστηριοποιείται η ΕΝΙ. Αφού έπαιξε μερικές μέρες στα τηλεοπτικά πάνελ αυτή η περισπούδαστη είδηση μετά χάθηκε από την επικαιρότητα και διαβάσαμε στα ψιλά των ειδήσεων ότι το συγκεκριμένο πολεμικό σκάφος έφυγε από την Κύπρο και συμμετείχε σε κοινές ασκήσεις με τον τούρκικο στόλο στην περιοχή της Α. Μεσογείου. Αυτή λοιπόν είναι η ευφάνταστη εξωτερική πολιτική των κυβερνώντων, που θωρακίζει την κυπριακή ΑΟΖ και αποτρέπει την προκλητικότητα της Τουρκίας.

Το ποιο επικίνδυνο όμως είναι οι εθνικιστικές κορώνες, που ακούγονται από διάφορες φαινομενικά κατευθύνσεις, αλλά συγκλίνουν στην αναγκαιότητα για την δημιουργία δύναμης κρούσης, ώστε ως Κύπρος να είμαστε σε θέση να αποκρούσουμε την τουρκική προκλητικότητα και επιθετικότητα, ιδιαίτερα στην ΑΟΖ. Ταυτόχρονα προπαγανδίζουν και για την δημιουργία συμμαχιών με τους στρατηγικούς μας εταίρους, στοχεύοντας την έλευση πολεμικών τους πλοίων για να μας θωρακίσουν. Ιδιαίτερα τώρα, που το αμερικάνικο εμπάργκο όπλων καταργείται, δηλώνουν με πάσα σοβαρότητα ότι τώρα είναι η ευκαιρία της ΚΔ να εξοπλιστεί και γιατί όχι να αποκτήσει εκείνην την θαλάσσια δύναμη αναχαίτησης και απόκρουσης της όποιας επιθετικότητας. Δυστυχώς ή δεν γίνεται κατανοητό ή εθελοτυφλούν όσοι νομίζουν ότι κλιμάκωση της κρίσης ή το όποιο θερμό επεισόδιο στη θάλασσα θα περιοριστεί εκεί και δεν θα επεκταθεί και στην ξηρά. Τα πρόσφατα γεγονότα στην περιοχή μας, ιδιαίτερα στη γειτονική Συρία, ακριβώς δείχνουν ότι  δεν υπάρχει ελεγχόμενη κλιμάκωση της έντασης.

Σε μια τέτοια περίπτωση η Κύπρος θα υποστεί όλες τις αρνητικές συνέπειες και σε θάλασσα και σε ξηρά γιατί θα αποτελέσει την «βαλβίδα εξαγωγής ατμού» για αποσυμπίεση της χύτρας.

• Ο Νίκος Κουζούπης είναι ειστορικός
• 23/012/2019