Οι δύο εισβολές στην Πολωνία το 1939 και οι δύο στην ΚΔ το 1974

Κατά συνέπειαν, η Πολωνία και η ΚΔ διχοτομήθηκαν σε ζώνες το 1939 και το 1974, αντίστοιχα. Μάλιστα, και στις δύο περιπτώσεις, η λέξη «ζώνη» ανήκε στη φρασεολογία του εισβολέα.

Ιδού, λοιπόν, πού βρίσκονται εν μέρει οι καταβολές της προτεινομένης «διζωνικότητας».

• Κλέαρχος Α. Κυριακίδης *

Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία από τα δυτικά.

Δύο ημέρες αργότερα, το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) κήρυξε πόλεμο κατά της Γερμανίας και, έτσι, ξεκίνησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Την 17η Σεπτεμβρίου 1939, ακριβώς δύο εβδομάδες μετά την έναρξη του Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην Πολωνία από τα ανατολικά.

Tι έχουν να κάνουν αυτά τα ογδοντάχρονα γεγονότα με την Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ); Θα σας εξηγήσω.

«Το Δικαίωμα βρίσκεται στη Νίκη»

Πρώτον, όπως και η Τουρκία με την ΚΔ το 1974, παρομοίως η Γερμανία προσπάθησε να δικαιολογήσει την εισβολή της στην Πολωνία το 1939 με ένα πρόσχημα. Αυτό της Γερμανίας είχε κατασκευαστεί από την ίδια. Όπως σημείωσε το Διεθνές Στρατοδικείο της Νυρεμβέργης στην Απόφασή του το 1946, ο Reinhard Heydrich, ο αρχηγός της μυστικής αστυνομίας στη ναζιστική Γερμανία, «έδωσε εντολές για να δημιουργηθούν περιστατικά στα πολωνικά-γερμανικά σύνορα το 1939, που θα έδιναν στον Χίτλερ επαρκή πρόκληση να επιτεθεί στην Πολωνία». Ο Heydrich ήταν ο ιθύνων νους της ψευδούς «πολωνικής» επίθεσης σε γερμανικό ραδιοφωνικό πομπό στα πολωνικά-γερμανικά σύνορα το βράδυ της 31ης Αυγούστου 1939. Αυτό έδωσε στη Γερμανία μια φτιαχτή αφορμή να εισβάλει στην Πολωνία.

Στο πλαίσιο αυτό, η Απόφαση του Στρατοδικείου στη Νυρεμβέργη κατέγραψε την αφοσίωση του Χίτλερ στην προπαγάνδα ως εργαλείου πολέμου και την πεποίθησή του ότι, αν κάτι είναι «αλήθεια ή ψέμα», είναι «ασήμαντο», επειδή, δήθεν, «το Δικαίωμα βρίσκεται στη Νίκη».

Όσο για την Τουρκία, εκμεταλλεύτηκε το παράνομο πραξικόπημα της αθηναϊκής χούντας στη Λευκωσία την 15ην Ιουλίου 1974 ως πρόσχημα για να προσπαθήσει να δικαιολογήσει την πρώτη τουρκική εισβολή πέντε ημέρες αργότερα. Ωστόσο, η Τουρκία δεν είχε κανένα πρόσχημα – και ασφαλώς καμία δικαιολογία – για να ξεκινήσει τη δεύτερη εισβολή της την 14η Αυγούστου 1974. Είχαν περάσει τρεις εβδομάδες από την κατάρρευση της αθηναϊκής χούντας και της επταήμερης χουντικής «κυβέρνησης» στη Λευκωσία. Παρόλα αυτά, για δεκαετίες τώρα η Τουρκία διαδίδει προπαγάνδα για να προσπαθήσει να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα.

Προδοσία

Δεύτερον, ενώ η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία επτά ημέρες μετά τη σύναψη στη Μόσχα τού Γερμανο-Σοβιετικού Συμφώνου Μη Επίθεσης και των σχετικών μυστικών Συμπληρωματικών Πρωτοκόλλων, η Τουρκία εισέβαλε στην ΚΔ τρεις ημέρες μετά την επίτευξη στο Λονδίνο μιας μυστικής κατανόησης με το ΗΒ. Επομένως, τόσο στην Πολωνία το 1939, όσο και στην ΚΔ το 1974 υπήρχε μυστική συνεννόηση μεταξύ δύο κρατών, η οποία οδήγησε σε επίθεση κατά μιας ευάλωτης τρίτης χώρας και στην εθνοκάθαρση.

Ακόμη χειρότερα, όπως διαπιστώθηκε τα τελευταία χρόνια από αποχαρακτηρισμένα βρετανικά έγγραφα, την ημέρα της δεύτερης τουρκικής εισβολής, το ΗΒ σιωπηρά υποστήριζε (ι) τη δημιουργία μιας τουρκικής «ζώνης», (ιι) μια «μεγάλη ανταλλαγή πληθυσμών» και (ιιι) τους «δικοινοτικούς», «διζωνικούς» και «φεντεραλιστικούς» στόχους της Τουρκίας. Αυτά, παρά το γεγονός ότι ο Βρετανός τότε Υπουργός Εξωτερικών παραδέχτηκε πως η τουρκική συμπεριφορά ήταν «άβολα κοντά στον Χίτλερ».

Με απλά λόγια, ενώ η Πολωνία προδόθηκε από τη Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση, η ΚΔ προδόθηκε από την Τουρκία και το ΗΒ. Κατά συνέπειαν, η Πολωνία και η ΚΔ διχοτομήθηκαν σε ζώνες το 1939 και το 1974, αντίστοιχα. Μάλιστα, και στις δύο περιπτώσεις, η λέξη «ζώνη» ανήκε στη φρασεολογία του εισβολέα. Ιδού, λοιπόν, πού βρίσκονται εν μέρει οι καταβολές της προτεινομένης «διζωνικότητας».

(Πηγές: Ενώ το Γερμανο-Σοβιετικό Σύμφωνο και τα μυστικά Πρωτόκολλα βρίσκονται στο www.lituanus.org/1989/89_1_03.htm, η στάση του ΗΒ το 1974 καταγράφεται σε αποχαρακτηρισμένα βρετανικά έγγραφα στο βιβλίο των Keith Hamilton και Patrick Salmon, Foreign and Commonwealth Office Documents on British Policy Overseas, Series III, Volume V (Routledge, 2014 edition). Επίσης, δείτε το άρθρο μου στη «Σημερινή» της 18.08.2018 στο https://simerini.sigmalive.com/article/2018/8/18/abola-konta-ston-khitler/)

Προσχεδιασμένα σχήματα

Τρίτον, τόσο η αιματοβαμμένη επιθετικότητα της Γερμανίας το 1939, όσο και αυτή της Τουρκίας το 1974 δεν ήταν τυχαίες. Στην Απόφασή του, το Στρατοδικείο στη Νυρεμβέργη σημείωσε ότι η γερμανική επίθεση εναντίον της Πολωνίας δεν παρουσιάστηκε σαν κεραυνός εν αιθρία: «Ο πόλεμος… ήταν προσχεδιασμένος και προετοιμασμένος με προσοχή. Όμως, δεν αναλήφθηκε μέχρι τη στιγμή που θεωρήθηκε σκόπιμη η εφαρμογή του ως καθορισμένου μέρους του προσχεδιασμένου σχήματος και σχεδίου» {Πηγή: The Trial of The Major War Criminals Before the International Military Tribunal, Volume 1 (IMT, Nuremberg, 1947), σελίδες 186, 202 και 266}.

Το 1974, η Τουρκία εφάρμοσε και αυτή ένα προσχεδιασμένο σχήμα. Αυτό καταγράφεται σε διάφορες πηγές, όπως την έκθεση του Δρος Galo Plaza για τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Την 26η Μαρτίου 1965, εννιά χρόνια πριν από το 1974, ο Δρ Plaza αποκάλυψε ότι το τουρκικό σχήμα σκόπευε, μεταξύ άλλων στόχων, (ι) να κατασκευάσει μια τουρκική «ζώνη» στον βορρά μέσω μιας «διαχωριστικής γραμμής» από τη «βορειοδυτική ακτή» της ΚΔ, διά μέσου της Λευκωσίας, μέχρι την Αμμόχωστο «στην ανατολή», και (ιι) να επιβάλει μιαν «αναγκαστική ανταλλαγή πληθυσμών», η οποία θα προκαλούσε «μια υποχρεωτική μετακίνηση ανθρώπων». (Πηγές: Έγγραφα του ΟΗΕ S/6253, παραγράφους 73, 78, 82 και 149, και S/6253/Corr.1).

Βρετανικές «εγγυήσεις»

Αυτές δεν είναι οι μόνες ομοιότητες μεταξύ των επιθέσεων του 1939 και του 1974. Υπάρχουν και άλλες, που δεν θα εξετάσω εδώ. Ωστόσο, υπάρχουν και σημαντικές διαφορές. Για παράδειγμα, την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η Πολωνία υπόκειτο σε μια βρετανική «εγγύηση», η οποία είχε δοθεί την 31η Μαρτίου 1939 και έμοιαζε κάπως με αυτήν στην οποία υπόκειτο η ΚΔ την 20ήν Ιουλίου 1974, λόγω της Συνθήκης Εγγυήσεων της 16ης Αυγούστου 1960. Ωστόσο, οι συνέπειες της κάθε «εγγύησης» ήταν διαφορετικές.

Στην περίπτωση της Πολωνίας, το ΗΒ προειδοποίησε τη Γερμανία, πριν από τη γερμανική εισβολή, ότι οποιαδήποτε επίθεση κατά της Πολωνίας θα προκαλούσε σοβαρή αντίδραση από το ΗΒ. Την 24η Αυγούστου 1939, μια μέρα μετά την υπογραφή του Γερμανο-Σοβιετικού Συμφώνου και μια εβδομάδα πριν από τη γερμανική εισβολή, ο Neville Chamberlain, ο Βρετανός τότε Πρωθυπουργός, δήλωσε δημοσίως τα εξής:

«Στο Βερολίνο, η ανακοίνωση [του Συμφώνου] χαιρετίστηκε με εξαιρετικό κυνισμό ως μια μεγάλη διπλωματική νίκη που επαναφέρει κάθε κίνδυνο πολέμου, αφού εμείς και η Γαλλία δεν θα είμαστε πλέον σε θέση να εκπληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας έναντι της Πολωνίας. Το πρώτο μας καθήκον είναι να αφαιρέσουμε κάθε τέτοια επικίνδυνη ψευδαίσθηση».

Ο κ. Chamberlain πρόσθεσε ότι η βρετανική «εγγύηση» συνέχιζε να ισχύει, παρά την ολοκλήρωση του Γερμανο-Σοβιετικού Συμφώνου: «Η εγγύηση που δώσαμε στην Πολωνία δόθηκε πριν μιλήσει κανείς για οποιαδήποτε [γερμανική] συμφωνία με τη Ρωσία… Πώς, λοιπόν, θα μπορούσαμε, με τιμή, να υπαναχωρήσουμε από μια τέτοια υποχρέωση, την οποία επαναλάβαμε τόσο συχνά και τόσο ξεκάθαρα;» (Πηγή: Hansard, House of Commons Debates, 24 August 1939, Column 6).

Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία. Δύο μέρες αργότερα, εφόσον η Γερμανία ούτε σταμάτησε την εισβολή της, ούτε υποσχέθηκε να αποσύρει τις δυνάμεις κατοχής, όπως ανέμενε η βρετανική κυβέρνηση, το ΗΒ κήρυξε πόλεμο κατά της Γερμανίας. Το 1974, το ΗΒ δεν έλαβε παρόμοια μέτρα για να τιμήσει τη βρετανική «εγγύηση» σε σχέση με την ΚΔ. Ούτε χρησιμοποίησε τις βρετανικές ένοπλες δυνάμεις και τις «κυρίαρχες βάσεις» για να αντιμετωπίσει το πραξικόπημα, για να αποτρέψει τις δύο τουρκικές εισβολές ή να αντιστρέψει τις παράνομες συνέπειες αυτών.

Ο ΟΗΕ

Στην ΚΔ, απ’ ό,τι καταλαβαίνω, εκτός από την κατανοητή έμφαση που δίδεται στο θαρραλέο «Όχι» που εξέδωσε η Ελλάδα στην Ιταλία την 28η Οκτωβρίου 1940, ούτε τα δημόσια κυπριακά σχολεία, ούτε η κυπριακή Κυβέρνηση δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Συνεπώς, πολλοί πολίτες της ΚΔ δεν συνειδητοποιούν ότι η χώρα τους έχει υποβληθεί σε χιτλερικές πράξεις και ναζιστικές φράσεις. Ελπίζω ότι, γράφοντας αυτό το άρθρο, θα ενθαρρύνω τους πολίτες να ασχοληθούν με την ιστορία αυτού του Πολέμου.

Εν τω μεταξύ, ενώ η γερμανική κατοχή της Πολωνίας έχει περάσει στην ιστορία, η τουρκική κατοχή στον βορρά της ΚΔ παραμένει.

Αυτή η αντιπαράθεση αποδεικνύει την τραγική αποτυχία του ΟΗΕ να εφαρμόσει τον Καταστατικό του Χάρτη.

Αυτό, παρά το γεγονός ότι αυτός ο Χάρτης υιοθετήθηκε το 1945 ως αντίδραση στις αθέμιτες πράξεις της Γερμανίας και ως εργαλείο για να αντιμετωπίζονται παρόμοια περιστατικά.

• Ο Κλέαρχος Α. Κυριακίδης είναι Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus.
• Οι απόψεις του είναι προσωπικές.
• Το κείμενο δημοσιεύθηκε επίσης στην εφημερίδα η σημερινή την 1η Σεμπεμβρίου 2019