Η εκμετάλλευση των παιδιών στην Τουρκία και στα κατεχόμενα
- Αφιερωμένο στην Παγκόσμια ημέρα κατά της παιδικής εργασίας
Ο Παγκόσμιος δείκτης σκλαβιάς του 2018 αποκάλυψε ότι η Τουρκία είναι μεταξύ των 12 χωρών του κόσμου που “δεν έκαναν τίποτα” για να αντιμετωπίσουν τη σκλαβιά μέσω “νόμων, πολιτικών ή δράσεων που αποσκοπούν στην παύση της προμήθειας αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται από την καταναγκαστική εργασία”
Στην τελευταία έκθεσή του, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιβεβαίωσε ρητώς ότι το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου από την Τουρκία αποτελεί «μια ζώνη ατιμωρησίας για το λαθρεμπόριο ανθρώπων»… Όπως διαπιστώνεται, στα κατεχόμενα, η παρανομία, η ατιμωρησία και η αδικία βασιλεύουν με τη συνενοχή των «αρχών»
Στις 23 Σεπτεμβρίου 2018 η «Σημερινή» δημοσίευσε ένα άρθρο μου με τίτλο «Εγκλήματα κατά των παιδιών και η ‘ζώνη ατιμωρησίας’ στα κατεχόμενα». Από τότε, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) έχει δημοσιεύσει τουλάχιστον δύο εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα σχετικά με την «Κύπρο». Συγκεκριμένα, αναφέρομαι στα έγγραφα του Συμβουλίου Ασφαλείας S/2019/37 και S/2019/322 της 11ης Ιανουαρίου 2019 και της 16ης Απριλίου 2019 αντίστοιχα. Ωστόσο, και οι δύο εκθέσεις δεν ανέφεραν τίποτα για τα εγκλήματα κατά των παιδιών, για την παιδεραστία, για την εμπορία ανθρώπων και για τα άλλα σχετικά θέματα στο άρθρο μου.
Συνεπώς, σε μια νέα προσπάθεια κατά της ατιμωρησίας και υπέρ της ενεργοποίησης του ΟΗΕ, έχω γράψει αυτό το νέο άρθρο. Ταυτόχρονα, σηματοδοτώ την ετήσια Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Εργασίας στις 12 Ιουνίου.
Οι χειρότερες μορφές εργασίας
Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας είναι η Διεθνής Σύμβαση Εργασίας Αρ. 182 για την απαγόρευση των χειρότερων μορφών εργασίας των παιδιών και την άμεση δράση με σκοπό την εξάλειψή τους («η Σύμβαση»). Υιοθετήθηκε πριν από 20 χρόνια – στις 17 Ιουνίου 1999 και σύμφωνα με το Άρθρο 1 της Σύμβασης:
«Κάθε Μέλος που κυρώνει την παρούσα Σύμβαση πρέπει να πάρει άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα για να εξασφαλίσει την απαγόρευση και την εξάλειψη των χειρότερων μορφών εργασίας των παιδιών και αυτό να γίνει το ταχύτερο δυνατό.» Το Άρθρο 2 εξηγεί: «Για τους σκοπούς της Σύμβασης αυτής, ο όρος ‘παιδί’ εφαρμόζεται στο σύνολο των προσώπων ηλικίας κάτω των 18 ετών». Το Άρθρο 3 προσθέτει:
«Για τους σκοπούς της Σύμβασης αυτής, η έκφραση ‘οι χειρότερες μορφές εργασίας των παιδιών’ περιλαμβάνει:
α) όλες τις μορφές δουλείας ή ανάλογες πρακτικές, όπως η πώληση και το δουλεμπόριο των παιδιών, η δέσμευση, λόγω χρεών και η αναγκαστική εργασία (και η δουλοπαροικία), καθώς και η αναγκαστική ή υποχρεωτική εργασία, περιλαμβανομένης και της υποχρεωτικής ή αναγκαστικής στράτευσης των παιδιών, με σκοπό τη χρησιμοποίησή τους σε ένοπλες συγκρούσεις,
β) τη χρησιμοποίηση, τη δέσμευση και την προαγωγή παιδιού στην πορνεία και στην παραγωγή πορνογραφικού υλικού,
γ) τη χρησιμοποίηση, τη δέσμευση ή την προαγωγή (προσφορά) παιδιού σε παράνομες δραστηριότητες, κυρίως για την παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, όπως ορίζονται στις σχετικές διεθνείς συμβάσεις,
δ) εργασίες, οι οποίες, από τη φύση τους ή κάτω από τις συνθήκες που εκτελούνται, είναι πιθανό να βλάψουν την υγεία, την ασφάλεια ή την ηθική του παιδιού».
Η Σύμβαση επιβάλλει και υποχρεώσεις. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Άρθρο 6.1: «Κάθε Μέλος πρέπει να επεξεργαστεί και να θέσει σε εφαρμογή προγράμματα δράσης με σκοπό να εξαλείψει κατά προτεραιότητα τις χειρότερες μορφές εργασίας των παιδιών». Το Άρθρο 7.1 προσθέτει: «1. Κάθε Μέλος πρέπει να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή και τον σεβασμό των διατάξεων που υλοποιούν την παρούσα Σύμβαση, συμπεριλαμβανομένης και της καθιέρωσης και της εφαρμογής ποινικών κυρώσεων ή, ενδεχομένως, και άλλων κυρώσεων».
Έτσι, η Σύμβαση συμπληρώνει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1950, η οποία στο Άρθρο 4 ορίζει τα εξής: «1. Ουδείς δύναται να κρατηθή εις δουλείαν ή ειλωτείαν. 2. Ουδείς δύναται να υποχρεωθή εις αναγκαστικήν ή υποχρεωτικήν εργασίαν…». (Πηγές: Μεταφράσεις του ΟΗΕ και του ΕΔΑΔ).
Ευτυχώς, τα συμβαλλόμενα κράτη και των δύο αυτών συμβάσεων περιλαμβάνουν την Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) και τις τρεις «εγγυήτριες δυνάμεις» της. Δυστυχώς, η Τουρκία φαίνεται να είναι υπεύθυνη για σοβαρές παραβιάσεις και των δύο Συμβάσεων – στην Τουρκία και στις περιοχές της ΚΔ υπό συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή από το 1974.
Σύγχρονη σκλαβιά στην Τουρκία
Στην τελευταία έκθεσή του σχετικά με τις χειρότερες μορφές εργασίας των παιδιών στην Τουρκία, το Υπουργείο Εργασίας των Ηνωμένων Πολιτείων της Αμερικής (ΗΠΑ) ανέφερε τα εξής:
«Το 2017, η Τουρκία έκανε μέτρια πρόοδο στις προσπάθειες για την εξάλειψη των χειρότερων μορφών εργασίας των παιδιών… Ωστόσο, τα παιδιά στην Τουρκία εκτελούν επικίνδυνα καθήκοντα σε εποχικές γεωργικές εργασίες και σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις παραγωγής. Τα κενά στο εργατικό δίκαιο και η άνιση εφαρμογή τους είχαν ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή προστασία των παιδιών που απασχολούνταν σε γεωργικές επιχειρήσεις με λιγότερους από 50 εργαζομένους… ». (Πηγή: www.dol.gov/agencies/ilab/resources/reports/child-labor/turkey).
Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν παρουσιάσει σχετικές λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, ο Παγκόσμιος Δείκτης Σκλαβιάς του 2018 αποκάλυψε ότι η Τουρκία είναι μεταξύ των 12 χωρών του κόσμου που «δεν έκαναν τίποτα» για να αντιμετωπίσουν τη σκλαβιά μέσω «νόμων, πολιτικών ή δράσεων που αποσκοπούν στην παύση της προμήθειας αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται από την αναγκαστική εργασία». Μάλιστα, ο Δείκτης υπολόγισε ότι στην Τουρκία το 2018 περίπου 509.000 άνθρωποι ζούσαν στη σύγχρονη σκλαβιά. (Πηγή: «The Global Slavery Index 2018» (Walk Free Foundation, Western Australia, 2018, pages 4 and 93.)
Η κατάσταση στα κατεχόμενα
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η τρομακτική κατάσταση στην Τουρκία αντικατοπτρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα κατεχόμενα. Στην 22η σελίδα της ετήσιας έκθεσης του 2018 για το λαθρεμπόριο ανθρώπων, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ εξήγησε γενικά ότι: «Τα παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από το λαθρεμπόριο ανθρώπων σε κακοδιαχειρισμένες εγκαταστάσεις που επιτρέπουν στους διακινητές να λειτουργούν μέσα ή γύρω από την εγκατάσταση με ατιμωρησία». Αυτή η παρατήρηση ουσιαστικά περιέγραψε, αν και έμμεσα, τη χαώδη κατάσταση στα κατεχόμενα. Μάλιστα, στην 161η σελίδα της έκθεσής του, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιβεβαίωσε ρητώς ότι το κατεχόμενο τμήμα αποτελεί «μια ζώνη ατιμωρησίας για το λαθρεμπόριο ανθρώπων».
Στην 162η σελίδα της ίδιας έκθεσης, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εκτίμησε ότι, ενώ τα παιδιά Roma και «οι Τούρκοι εποχικοί εργαζόμενοι», μαζί με τις οικογένειές τους, είναι ευάλωτοι σε σχέση με την εργασιακή εκμετάλλευση, «οι μετανάστες, οι αιτητές ασύλου, οι πρόσφυγες και τα παιδιά τους» αντιμετωπίζουν κίνδυνο από τη σεξουαλική εκμετάλλευση.
Συστηματική ατιμωρησία
Στα κατεχόμενα, τα παιδιά μπορούν να τύχουν εκμετάλλευσης, να κακοποιούνται ή να βασανίζονται, μέσα σε μια ανήθικη κουλτούρα υπέρ της συστηματικής ατιμωρησίας. Νέες λεπτομέρειες εμφανίστηκαν πρόσφατα στην «Έκθεση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Κύπρο 2018» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ. Αυτή δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2019. Στην 34η σελίδα, η έκθεση αποκάλυψε ότι, παρόλο που υπάρχει στα κατεχόμενα ‘νόμος’ κατά της διαφθοράς, οι ‘αρχές’ της παράνομης υποδεέστερης διοίκησης της Τουρκίας δεν τον εφαρμόζουν αποτελεσματικά. Επίσης, «οι υπάλληλοι» μερικές φορές διαπράττουν διεφθαρμένες ενέργειες, «αλλά οφείλονται στην ατιμωρησία».
Στην 37η σελίδα της ίδιας έκθεσης, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επανέλαβε αυτό που έχει επισημάνει σε προηγούμενες εκδόσεις. Στα κατεχόμενα δεν υπάρχουν «νόμοι» σχετικά με την παιδική πορνογραφία. Στην 40ή σελίδα, πρόσθεσε ότι ο «νόμος» απαγορεύει όλες τις μορφές καταναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας, αλλά η «κυβέρνηση» δεν τον εφαρμόζει αποτελεσματικά. Στην 41η σελίδα βρίσκονται παρόμοιες παρατηρήσεις σε σχέση με την εργασία των παιδιών στα κατεχόμενα.
Με λίγα λόγια, στα κατεχόμενα, η παρανομία, η ατιμωρησία και η αδικία βασιλεύουν με τη συνενοχή των «αρχών».
Οι συνέπειες ίσως να είναι τεράστιες. Όπως αποδεικνύεται από επίσημες εκθέσεις που δημοσιεύτηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Αυστραλία, η μακρόχρονη σεξουαλική εκμετάλλευση ή κακοποίηση των δεκάδων χιλιάδων παιδιών μπορεί να εκδηλωθεί όταν οι αρμόδιες αρχές πλήττονται από συστηματική αδιαφορία, αμέλεια και ατιμωρησία. (Δείτε, π.χ.: Alexis Jay, «Independent Inquiry into Child Sexual Exploitation in Rotherham», 2014).
Ένα απλό ερώτημα
Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής αυτοκρατορικής εποχής, η υποδούλωση, η εκμετάλλευση και η κακοποίηση των παιδιών ήταν ενδημική. Σήμερα, τόσα χρόνια μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα παιδιά εξακολουθούν να υποφέρουν στην Τουρκία και στα κατεχόμενα, ειδικά λόγω των χειρότερων μορφών εργασίας. Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά που έχω γράψει στο άρθρο μου της 23ης Σεπτεμβρίου 2018 και σε αυτό το νέο άρθρο, θέτω ένα απλό ερώτημα: Ο ΟΗΕ, η ΕΕ και τα κράτη-μέλη αυτών των διεθνών οργανώσεων τι έχουν κάνει, τι κάνουν και τι θα κάνουν προς όφελος των ευάλωτων παιδιών στην Τουρκία και στα κατεχόμενα;
Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus.
- Οι απόψεις του είναι προσωπικές