Το τραγικό τέλος του 20χρονου στρατιώτη Ronald Shilton

• Δια στόματος του εκτελεστή του, Μιχαλάκη Ρωσσίδη, αγωνιστή της ΕΟΚΑ

Όταν η ΕΟΚΑ έδρασε εις αντίποινα για τον απαγχονισμό των Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου

Φανούλα Αργυρού *

Άγγλος βουλευτής: «Μήπως η πραγματικότητα είναι ότι αυτές οι τραγωδίες σε αμφότερες τις πλευρές και αυτές οι θηριωδίες σε αμφότερες τις πλευρές θα συνεχιστούν, ενόσω συνεχίζεται η σημερινή πολιτική της Κυβέρνησης;»

Την Κυριακή, 2/6/2019, ο συνάδελφος Φρίξος Δαλίτης δημοσίευσε στον «Φιλελεύθερο» μια τραγική ιστορία με τίτλο «Η συγκλονιστική ιστορία ενός Ιρλανδού στον αγώνα της ΕΟΚΑ».

Οι λεπτομέρειες που παρέθεσε για τη δολοφονία του Βρετανού στρατιώτη, 20χρονου Ronald Shilton, ο οποίος υπηρετούσε τότε στην Κύπρο με το Royal Leicestershire Regiment, είναι πράγματι συγκλονιστικές και αληθινές.

Θα δώσω συνέχεια σήμερα με την κατάθεση του μ. Μιχαλάκη Χρήστου Ρωσσίδη, που βρίσκεται εδώ και δεκαετίες στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο, ο οποίος ομολόγησε τη δολοφονία του Βρετανού Ronald Shilton, βάσει της οποίας δικάστηκε και καταδικάστηκε σε ισόβια και μεταφέρθηκε μαζί με άλλους αγωνιστές της ΕΟΚΑ στις βρετανικές φυλακές στη Μεγάλη Βρετανία. Πήρε αμνηστία μετά τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου…

Για όσους θα διαβάσουν το άρθρο μου, θα πρέπει πρώτα να διαβάσουν και εκείνο του Φρίξου Δαλίτη, για να μπορέσουν να ακολουθήσουν το δικό μου.

Ο Μιχαλάκης Χρήστου Ρωσσίδης, 23 ετών, είχε γεννηθεί στην Αθήνα, κατοικούσε στην Ομορφίτα (προάστιο Λευκωσίας) και ήταν ιδιωτικός υπάλληλος στην Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία στην Καλαβασσό. Η κατάθεση ξεκίνησε στις 15:50, 4/4/1957 και ολοκληρώθηκε στις 16:20, 4/4/1957. Ο πατέρας του ήταν ο Χριστόδουλος Μιχαήλ Ρωσσίδης και η μητέρα του η Ελένη Πέτρου.

Μεταφράζω από την κατάθεση του Μιχαλάκη Χρήστου Ρωσσίδη, ημερ. 4 Απριλίου 1957, την οποία έγραψε ο Det. Sgt, 289 Αγάπιος Παπακωνσταντίνου.

«Κατηγορείσαι ότι μεταξύ 17 Απριλίου 1956 και 5 Φεβρουαρίου 1957 κακόβουλα, στην περιοχή Πραστειού Αμμοχώστου, προκάλεσες τον θάνατο του στρατιώτη Ronald Shilton αλλιώς ‘Rony’. Θέλεις να πεις κάτι εις απάντησιν της κατηγορίας; Δεν είσαι υποχρεωμένος να πεις οτιδήποτε, εκτός εάν θέλεις, αλλά ό,τι πεις θα το γράψω και μπορεί να δοθεί ως μαρτυρία».

Δήλωση:

«Θα σας πω τα πάντα, όπως και προηγουμένως.

Ενωρίς τον Απρίλιο του 1955 έγινα μέλος της ΕΟΚΑ. Στις 18/8/55, συνελήφθην και αργότερα, καθώς βρισκόμουν υπό κράτηση στο Κάστρο της Κερύνειας, δραπέτευσα. Την ίδια μέρα ξανασυνελήφθην. Τότε με πήραν στο Κάστρο της Κερύνειας και αργότερα στο Camp K (Στρατόπεδο Συγκεντρώσεως Κοκκινοτριμιθιάς), απ’ όπου δραπέτευσα στις 19/1/56. Ζούσα στη Λύση. Αργότερα, τον Απρίλιο, δύο αγόρια, τα ψευδώνυμα των οποίων ήσαν ‘Μιλτιάδης’ και ‘Ζαΐμης’, μου έφεραν έναν Άγγλο με πολιτικά και μου έδωσαν οδηγίες να τον κρατήσω μαζί μου. Υπάκουσα στις οδηγίες. Δύο ή τρεις μέρες αργότερα τα ίδια αγόρια μού έδωσαν £10, με οδηγίες να κοιτάζω τον Άγγλο όσο καλύτερα μπορούσα.

Εν τω μεταξύ, αναπτύχθηκε μια στενή σχέση μεταξύ μας (με τον Άγγλο), και μου έδωσε το όνομά του ως Rony Shilton. Γίναμε στενοί φίλοι, κοιμόμασταν στο ίδιο κρεβάτι. Ενωρίς τον Μάιο, ένα βράδυ τα ίδια δύο αγόρια μού έφεραν μια κλειστή επιστολή με την οδηγία πως πρέπει να διαβαστεί προσωπικά από τον Rony. Την άνοιξε και τον άκουσα να λέγει ‘ναι’. Νομίζω ήταν το βράδυ της 11ης Μαΐου 1956, που τα ίδια δύο πρόσωπα ήλθαν σε ένα αυτοκίνητο van στο μέρος που έμενα και με διέταξαν να τους ακολουθήσω μαζί με τον Rony.

Όλοι μας πήγαμε με το αυτοκίνητο έξω από το χωριό Λύση, περίπου δύο μίλια μακριά, στα χωράφια, όπου σταματήσαμε. Περπατήσαμε για λίγο και φθάσαμε σε ένα μέρος όπου υπήρχε ανοικτό ένα πηγάδι ‘τάφος’. Εκεί ο ένας από τα δύο αγόρια, ήταν ο Ζαΐμης, μου έδωσε ένα πιστόλι και με διέταξε να εκτελέσω τον Rony. Αρνήθηκα. Ο Ζαΐμης με διέταξε ακόμα μια φορά και με υπενθύμισε ότι η διαταγή ήταν από τον ‘Αρχηγό’. Συνέχισα να αρνούμαι και επενέβη ο Rony και με ρώτησε τι συνέβαινε. Εξήγησα στον Rony την αλήθεια. Ο Rony είπε ‘οι στρατιώτες πρέπει να υπακούν τις οδηγίες, όπως έκανα και εγώ μέχρι τώρα’.

Απάντησα ότι ως φίλος μου δεν μπορούσα να τον εκτελέσω, αλλά ο Ζαΐμης επενέβη σε εκείνο το σημείο και με το πιστόλι που κρατούσε στο χέρι του μου είπε: «Είτε τον εκτελείς ή θα εκτελέσω εγώ εσένα». Κάτω από τέτοιες συνθήκες αναγκάστηκα να πυροβολήσω 3-4 φορές. Ήταν ένα αυτόματο flat pistol 7.65, αλλά, προτού δω το αποτέλεσμα των πυροβολισμών, έπεσα χάμω βαθιά συγκινημένος. Δεν γνωρίζω αν ο Rony δολοφονήθηκε (έπεσε νεκρός) ή απλώς τραυματίστηκε από τους πυροβολισμούς μου. Μετά, τον μετέφεραν στον τάφο και τον πέταξαν μέσα. Δεν συμμετείχα στο πέταγμά του στον τάφο. Μετά, με πήραν στο μέρος που έμενα στη Λύση και έφυγαν.

Όλα όσα είπα πιο πάνω είναι όλη η αλήθεια, και τα λέγω για να ελαφρύνω τη συνείδησή μου. Να ’στε σίγουροι ότι από εκείνη την ημέρα έχασα τον ύπνο μου και έβλεπα το φάντασμα του Rony μπροστά μου. Αν δεν με είχε απειλήσει ο Ζαΐμης με το όπλο του, δεν θα εκτελούσα τον Rony. Ήταν αδελφικός μου φίλος και συνεχώς προσεύχομαι στον Θεό να με συγχωρήσει για το έγκλημα που διέπραξα στον φίλο μου.
Υπογραφή ΡΩΣΣΙΔΗΣ».

Κατηγορήθηκε από τον Αγάπιο Παπακωνσταντίνου. Ο Ρωσσίδης υπέγραψε τη Δήλωση εν τη παρουσία του Α.Π. στις 4/4/57 και ώρα 16:20 στα κελιά Ομορφίτας, και εν τη παρουσία του D/Inspector Brunskill.

Ronald Shilton

Στην ιστοσελίδα «Φίλων και συγγενών» βρήκα τη φωτογραφία του 20χρονου στρατιώτη με συνοδευτικό σημείωμα «πως η ΕΟΚΑ απήγαγε τον Shilton μαζί με έναν άλλο συνάδελφό του στρατιώτη και στη συνέχεια ανακοίνωσε (η ΕΟΚΑ) ότι μετά τον απαγχονισμό δύο Ελληνοκυπρίων (Καραολή και Δημητρίου) την Πέμπτη, 10 Μαΐου 1956, αμφότεροι οι στρατιώτες ‘εκτελέστηκαν’ εις εκδίκηση. Ακόμα ένας, αξιωματούχος του Ναυτικού, επίσης δολοφονήθηκε, εις αντίποινα από την ΕΟΚΑ. Το πτώμα του στρατιώτη Shilton βρέθηκε δέκα μήνες αργότερα, στις 2 Φεβρουαρίου 1957, σ’ έναν τάφο κοντά στο χωριό Πραστειό Τροόδους. Είχε πυροβοληθεί δύο φορές. Ήταν 20 χρονών από το Nottingham και είναι θαμμένος στο Βρετανικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο στην Κύπρο, Plot 24 Row A Grave 11».

Στις 3 Οκτωβρίου 2010 η αδελφή του, Joyce Witton, έγραψε:

«Ο Ron ήταν ο αδελφός μου, ήταν χαρούμενος, τυχερός και πραγματικά λογικός και τρυφερός άνθρωπος. Μου λείπει και τον θυμάμαι κάθε μέρα».

Στρατιώτης L/Cpl Harry Gordon HILL

Από την ίδια ιστοσελίδα βρήκα φωτογραφία από την ταφή του Hill και το συνοδευτικό ότι « η ΕΟΚΑ εκτέλεσε και τον συνάδελφο του Shilton, τον Harry Gordon Hill, που υπηρετούσε επίσης στο Royal Leicestershire Regiment, τον οποίο είχαν επίσης απαγάγει ως όμηρο. Το πτώμα του Harry Gordon HILL βρέθηκε πέντε μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 1956, κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων. Είχε στραγγαλιστεί. Ήταν 22 χρόνων από το Langold, Worksop, Notts και επίσης θάφτηκε στο Βρετανικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο στην Κύπρο, Plot 23 Row B Grave 16».

Βουλή των Κοινοτήτων

Η εξαφάνιση των στρατιωτών συζητήθηκε στις 5 Ιουνίου 1956 στη Βουλή των Κοινοτήτων στο Λονδίνο. Ρωτήθηκε ο τότε Υπουργός Πολέμου, αν θα προέβαινε σε δήλωση σχετικά με το τι απέγιναν οι στρατιώτες Harry Gordon Hill και Ronald Shilton.

Απάντησε ο Υπουργός: «Η τελευταία φορά που είδαν τον Lance-Corporal Hill ήταν στις 19 Δεκεμβρίου 1955 και τον Private Shilton στις 17 Απριλίου 1956. Φυλλάδια της ΕΟΚΑ, που κυκλοφόρησαν στα Ελληνικά και στα Αγγλικά, ισχυρίζονται ότι αμφότεροι οι στρατιώτες κρεμάστηκαν στις 10 Μαΐου και ότι τα πτώματά τους θάφτηκαν μυστικά, ως αντίποινα για τις εκτελέσεις των Ελληνοκυπρίων Καραολή και Δημητρίου. Δεν υπάρχουν μαρτυρίες ότι οι στρατιώτες κρατούνταν από την ΕΟΚΑ. Είναι σημαντικό ότι πριν από τις εκτελέσεις (Καραολή και Δημητρίου) ποτέ τους δεν είπαν ότι οι στρατιώτες κρατούνταν όμηροι και καμία απόπειρα δεν είχε γίνει ως βάση διαπραγμάτευσης. Το φυλλάδιο ήταν ανακριβές σε ορισμένα σημεία. Λυπάμαι να πω ότι δεν έχουμε καμία πληροφορία από οποιαδήποτε πηγή που να δείχνει τι απέγιναν οι δύο άνδρες».

(Βρήκα στο Διαδίκτυο τη σχετική ανακοίνωση της ΕΟΚΑ, στην οποία αναφέρθηκε ο Υπουργός).

Η συζήτηση συνεχίστηκε, με τον βουλευτή που είχε υποβάλει την ερώτηση να απαντά ότι η απάντηση του Υπουργού δεν ήταν ικανοποιητική και ότι κάτι πολύ τραγικό ίσως να συνέβη στους δύο στρατιώτες. Με δεύτερο βουλευτή να δηλώνει το εξής ιστορικό:

«Μήπως η πραγματικότητα είναι ότι αυτές οι τραγωδίες σε αμφότερες τις πλευρές και αυτές οι θηριωδίες σε αμφότερες τις πλευρές θα συνεχιστούν, ενόσω συνεχίζεται η σημερινή πολιτική της Κυβέρνησης;»

Αιωνία τους η μνήμη. Τραγικές ιστορίες που πρέπει να λέγονται, γιατί πρέπει να αναλογιζόμαστε και τα δικά μας λάθη και τις συνέπειές των.

• Ερευνήτρια/δημοσιογράφος