Από πού ξεκίνησε το εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε στην Κυπριακή Δημοκρατία
Το Σχέδιο Νόμου H. Res. 5508 που κατατέθηκε πρόσφατα στην Ουάσιγκτον για άρση του εμπάργκο όπλων το οποίο επιβλήθηκε από τους Αμερικανούς στην Κυπριακή Δημοκρατία το 1987, είναι μια άξια λόγου προσπάθεια όλων όσων εργάστηκαν για την κατάθεση του. Ίσως και αργοπορημένη, αλλά ποτέ δεν είναι αργά.
Όταν το 1987 οι ΗΠΑ επέβαλαν το εμπάργκο στη μεταφορά όπλων και αμυντικού εξοπλισμού στην Κύπρο, το έκαναν σε μια προσπάθεια, όπως επικαλέστηκαν, για ενθάρρυνση επανένωσης και κούρσας εξοπλισμών στο νησί. Και ότι αυτό δεν αφορούσε μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά κυρίως τον τουρκικό στρατό.
(AP Photo/Petros Karadjias, File)
Όμως, εκείνος ο ισχυρισμός ήταν μια ουτοπία και δούλεψε υπέρ της Τουρκίας, εφόσον ο τουρκικός κατοχικός στρατός δεν απέσυρε οτιδήποτε ήδη είχε στα κατεχόμενα από τις δύο τουρκικές εισβολές του 1974 αλλά και από πιο πριν (λαθραία, για τα οποία όλοι έκλειναν τα μάτια, υπάρχουν αγγλικά έγγραφα με λεπτομέρειες και φωτογραφίες), μέχρι σήμερα, απεναντίας ανεξέλεγκτα διαχρονικά αύξησε τα όπλα και τα τεθωρακισμένα του, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία στερήθηκε εξοπλισμού από πολλές χώρες στις οποίες αποτάθηκε και της αρνήθηκαν.
Το εμπάργκο όπλων όμως, το ξεκίνησε πρώτη η Βρετανία για να μην ενοχλούνται οι Τούρκοι. Και στα πλαίσια αυτά και με τις διάφορες δικαιολογίες, προέβαινε διακριτικά και διπλωματικά προς διάφορες άλλες χώρες οι οποίες δέχονταν να συμβαδίζουν με τις υποδείξεις της και να αρνούνται και αυτές εξοπλισμούς προς την Κυπριακή Δημοκρατία.
- Οκτώβριος 1982
Η πρώτη μεγάλη παρέλαση της Εθνικής Φρουράς στην Κυπριακή Δημοκρατία από το 1973 έλαβε χώρα την 1η Οκτωβρίου 1982, όταν οι Βρετανοί επιβεβαίωσαν τους εξοπλισμούς που είχε εξασφαλίσει η Κυπριακή Δημοκρατία από τη Βραζιλία και κράτησαν μια μεγάλη συλλογή φωτογραφιών από την παρέλαση στα αρχεία τους.
Τον ίδιο μήνα, (Οκτώβριο του 1982) οι υπουργοί στο Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας (Φόρειν ΄Οφις) απέρριψαν αίτηση της βρετανικής εταιρίας Avias Ltd να πωλήσει τεθωρακισμένα αυτοκίνητα (Stormer armoured personnel carriers) στην Κύπρο.
Το Φόρειν ΄Οφις θεωρούσε την πώληση αμυντικού εξοπλισμού στην Κύπρο ως ένα πολύ ευαίσθητο θέμα. Η γενική τους πρακτική ήταν να μην προμηθεύουν με όπλα την Εθνική Φρουρά και να εγκρίνουν μόνο πωλήσεις ανταλλακτικών και βοηθητικών εξοπλισμών. Δεν ήθελαν να αυξηθεί η επιθετική δυνατότητα της Εθνικής Φρουράς «παρόλο που δεν θα αλλάξει το ισοζύγιο δυνάμεων υπέρ τους εφόσον τα τουρκικά στρατεύματα είναι κατά πολύ ανώτερα από τα δικά τους τόσο σε αριθμό όσο και οχήματα. Τέτοιες πωλήσεις από βρετανικά εταιρία στους Ελληνοκύπριους θα προκαλέσει έντονη κριτική τόσο από τους Τούρκους όσο και τους Τουρκοκύπριους και θα διασαλευτούν οι σχέσεις μας μαζί τους…», ήταν το σκεπτικό τους.
- Σχετικό δημοσίευμά μου στην Σημερινή 1.5.2014: «Πρόβα» διζωνικής
Η πρώτη χώρα που πρωτοστάτησε στο εμπάργκο αυτό, λοιπόν, ήταν η Βρετανία.
Τον Φεβρουάριο του 1983 η κυπριακή κυβέρνηση αποτάθηκε σε βρετανική εταιρεία για αγορά τεθωρακισμένων οχημάτων για την Εθνική Φρουρά. Και παρόλο που η Βρετ. Υπ. Αρμοστεία ενημέρωνε ότι η Κύπρος είχε ήδη αγοράσει τουλάχιστον 50 τεθωρακισμένα τύπου Cascavel από τη Βραζιλία (που έκαναν την εμφάνισή τους στην παρέλαση της 1ης Οκτωβρίου 1982) και συνεχιζόταν η παράδοση και άλλων, το Φόρεϊν Όφις δεν επέτρεψε την προμήθεια βρετανικού τύπου τεθωρακισμένων.
Τον Αύγουστο του 1983 η Κυπριακή Κυβέρνηση αποτάθηκε στην βρετανική εταιρία Miltrain Limited και ζήτησε τις συμβουλευτικές της υπηρεσίες για θέματα που σχετίζονταν με στρατιωτική εκπαίδευση της Εθνικής Φρουράς. Η εταιρία αποτάθηκε στο Φόρειν ΄Οφις και ζήτησε την σχετική πολιτική εξουσιοδότηση (political clearance). Η βρετανική κυβέρνηση μέσω της τότε υφυπουργού Εξωτερικών Βαρόνης Γιάνγκ στις 8 Αυγούστου 1983, απέρριψε την αίτηση με τη δικαιολογία ότι τάχα « η κατάσταση στο νησί ήταν πολύ ευαίσθητη γι’ αυτούς για να αναμειχθούν σε κάτι τέτοιο. (Η βαρόνη Γιάνγκ πέθανε το Σεπτέμβριο του 2002).
Τον Δεκέμβριο του 1983 η εταιρία Westland Helicopters Ltd ζήτησε άδεια από το Φόρειν ΄Οφις να πωλήσει ελικόπτερα Westland στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η τελευταία τα προόριζε για χρήση της Κυπριακής Αστυνομίας. ΄Ομως και πάλιν το Φόρειν Όφις απέρριψε κατηγορητικά την αίτηση της Κ.Δ για πολιτικούς λόγους.
Η απόφαση βασίστηκε στην προηγούμενη που πάρθηκε τον Απρίλιο του 1982 όταν η Κυπριακή Δημοκρατία και πάλιν είχε αποταθεί για αγορά ελικοπτέρων από την ίδια εταιρία εκείνη τη φορά για χρήση της Εθνικής Φρουράς.
Και το δικαιολογητικό του Φόρειν ΄Οφις ήταν πως μετά την μονομερή ανακήρυξη του Ντενκτάς, ζητούσαν αφενός από τους Τούρκους να προβούν σε κίνηση καλής θέλησης ελαττώνοντας τον αριθμό των στρατευμάτων τους και αφετέρου προσπαθούσαν να αποθαρρύνουν τους Έλληνες από το να αυξήσουν τα δικά τους στρατεύματα στο νησί. Σε τέτοια περίπτωση έγραφαν, «υπάρχει ο σοβαρός κίνδυνος να υπονομεύσουμε τις δικές μας πολιτικές αν η Westland εξασφαλίσει την προσφορά…».
Αυτά είναι λίγα παραδείγματα για την βρετανική στάση έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας στο θέμα αυτό και που επηρέασε, διακριτικά, και άλλες χώρες…
- Ερευνήτρια/δημοσιογράφος/συγγραφέας
- Fanoulla Argyrou
Λονδίνο 20 Ιουνίου 2018.