Αντιπαράθεση θεσμικών αξιωματούχων στη Κύπρο
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια είμαστε μάρτυρες μιας οξείας αντιπαράθεσης μεταξύ θεσμικών αξιωματούχων με σοβαρές αντεγκλήσεις και αλληλοκατηγορίες σε τέτοιο βαθμό που δημιουργείται η εντύπωση ότι αντιμετωπίζουμε θεσμική κρίση με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη ανυποληψία.
Τα τελευταία χρόνια είχαμε την ατυχία να δούμε μεταξύ άλλων τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας να έρχεται σε αντιπαράθεση με τον Γενικό Εισαγγελέα, έναν ανεξάρτητο θεσμό, με αφορμή την υπόθεση του Βοηθού του Γενικού Εισαγγελέα Ρίκκου Ερωτοκρίτου όταν ο τελευταίος βρισκόταν υπό διερεύνηση για διαφθορά.
Υπενθυμίζω ότι ο τότε Βοηθός Γενικού Εισαγγελέα Ρίκκος Ερωτοκρίτου σε μία κίνηση αντιπερισπασμού, για την οποία στη συνέχεια απολογήθηκε, κατηγόρησε τον Γενικό Εισαγγελέα ότι ο ίδιος ήταν ένοχος διαφθοράς και άφησε σοβαρά υπονοούμενα σε βάρος του.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έσπευσε τότε να αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο διορισμού ανεξάρτητου ποινικού ανακριτή για να διερευνήσει τον ίδιο τον Γενικό Εισαγγελέα με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου κάτι το οποίο βεβαίως και δικαιολογημένα οδήγησε στην οργή του Γενικού Εισαγγελέα ο οποίος εξέφρασε τη λύπη του για την εξέλιξη αυτή με τη γνωστή φράση που παρέμεινε πλέον στην ιστορία «Ντροπή».
Αλλεπάλληλες συγκρούσεις είχαμε μεταξύ και του ανεξάρτητου θεσμού του Γενικού Ελεγκτή πρόσφατα με την Επίτροπο Διοίκησης και με την Επίτροπο Νομοθεσίας. Ο Γενικός Ελεγκτής κατά την άσκηση των καθηκόντων του ζήτησε ελεγκτικό έλεγχο για θέματα που αφορούν το θεσμό του Επιτρόπου Διοίκησης και παράλληλα για θέματα που αφορούν την Επίτροπο Νομοθεσίας. Τούτο οδήγησε σε αντιπαράθεση με την κυρία Λοττίδου Επίτροπο Διοίκησης να επιμένει ότι δεν είναι δυνατόν να υποβληθεί σε έλεγχο το γραφείο της και την Επίτροπο Νομοθεσίας να εκτοξεύει σοβαρότατες κατηγορίες εναντίον του Γενικού Ελεγκτή και να αρνείται και αυτή τον έλεγχο και κριτική που άσκησε ο Γενικός Ελεγκτής.
Αντιπαράθεση είχαμε επίσης μεταξύ του Γενικού Ελεγκτή και του τότε Υπουργού Εσωτερικών Σωκράτη Χάσικου με τον τελευταίο να καλεί τον Γενικό Ελεγκτή να περιορίσει ουσιαστικά τις δραστηριότητές του και να τον κατηγορεί ότι έχει ξεφύγει από τις αρμοδιότητές του.
Σύγκρουση θεσμών είχαμε και μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας και της νυν διοικήτριας της Κεντρικής Τράπεζας Χρυστάλλας Γιωρκάτζη σε βαθμό μάλιστα που δόθηκαν και οδηγίες για την διερεύνηση του ενδεχομένου να γίνει αίτηση στο αρμόδιο Δικαστικό Συμβούλιο του Ανωτάτου Δικαστηρίου για την απομάκρυνσή της σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο εξασφάλισε μεταξύ άλλων συγκριμένο συμβόλαιο διορισμού της με εμπλοκή και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στο όλο θέμα
Βλέπουμε πρόσφατα τον Υπουργό Εσωτερικών να συγκρούεται με τοπικές αρχές σε σχέση με καταγγελίες για αυθαιρεσίες στο Δήμο τους. Πρόσφατη είναι και η σύγκρουση του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον πρώην Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζα κ. Πανίκο Δημητριάδη ο οποίος τελικά εισέπραξε αποζημίωση και αντικαταστάθηκε από την κα Χρυστάλλα Γιωρκάτζη.
Βλέπουμε τον Δήμαρχο Πάφου κ. Φαίδωνος να συγκρούεται με την Αστυνομία σε σχέση με σοβαρές υποθέσεις και με τον Δήμαρχο να καταγγέλλει ότι αρνείται η Αστυνομία να εκτελέσει τα καθήκοντά της κατά τον δέοντα τρόπο.
Παλαιότερα είχαμε σύγκρουση μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας και του Αρχηγού της Αστυνομίας. Πολύ συχνό φαινόμενο είναι και η σύγκρουση μεταξύ της Βουλής των Αντιπροσώπων και του Προέδρου της Δημοκρατίας σε σχέση ΄με νομοθεσίες τις οποίες έχει ψηφίσει η Βουλή των Αντιπροσώπων πλην όμως ο Πρόεδρος αρνήθηκε να υπογράψει και παραπέμψει για γνωμάτευση δυνάμει του άρθρου 140 του Συντάγματος στο Ανώτατο Δικαστήριο. Στο επίπεδο αυτό ευτυχώς το Ανώτατο Δικαστήριο επιλύει δικαστικά τη σύγκρουση δίδοντας την προνοούμενη από το άρθρο 140 του Συντάγματος γνωμάτευση.
Όμως σύγκρουση είχαμε ακόμα και μεταξύ του πρώην Γενικού Εισαγγελέα Πέτρου Κληρίδη και του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις που ενθυμούμαι, τη μία σε σχέση με την απαλλακτική απόφαση Κακουργιοδικείου στην γνωστή υπόθεση ξυλοδαρμού φοιτητή από την
Αστυνομία και σε μία πιο πρόσφατη απόφαση σε σχέση με Νόμο που αφορούσε τη μείωση των μισθών των Δικαστών με αποτέλεσμα τη πρωτοφανή αντίδραση του Ανωτάτου Δικαστηρίου μέσω ανακοινώσεων.
Έχω την εντύπωση ότι οι δημόσιες αυτές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις υποσκάπτουν την εμπιστοσύνη του κοινού στους ίδιους τους θεσμούς. Δεν έχει σημασία κατά τη γνώμη μου ποιος έχει δίκαιο στη κάθε περίπτωση, κάτι το οποίο εμπίπτει στην υποκειμενική αντίληψη του καθενός.
Σημασία έχει ότι η δημόσια και συχνή αντιπαράθεση δημιουργεί την εντύπωση ότι έχουμε ένα ακυβέρνητο κράτος το οποίο νοσεί.
Σε ένα μεγάλο βαθμό η σύγκρουση αυτή των θεσμών και η έντονη δημόσια αντιπαράθεση οφείλεται στον χαρακτήρα των προσώπων που στελεχώνουν τους θεσμούς και την προσωπικότητά τους αλλά και στον ζήλο τον οποίον επιδεικνύουν στη προσπάθειά τους ο κάθε ένας στο τομέα του να περιφρουρήσει το θεσμό τον οποίο υπηρετεί. Σε άλλες περιπτώσεις έχουμε σύγκρουση προσωπικοτήτων και σε αρκετές διαπιστώνω αδυναμία των ατόμων που στελεχώνουν τους θεσμούς να δεχθούν την αρμοδιότητα άλλων θεσμών και τον επιβαλλόμενο έλεγχο.
Η συναίνεση έχει εκλείψει από την πολιτική ζωή του τόπου και πολλές φορές αντικαθίσταται από την αλαζονεία και τη κατάχρηση εξουσίας.
Είναι πολύ σημαντικό για να αντιμετωπισθεί το φαινόμενο αυτό να αλλάξει η κουλτούρα στη διακυβέρνηση του τόπου και να γίνει αντιληπτό ότι τα θέματα δεν είναι προσωπικά ιδιαίτερα όταν είναι θεσμικά και αφορούν τους θεσμούς και ότι τα άτομα στελεχώνουν προσωρινά τους θεσμούς οι οποίοι είναι διαχρονικοί. Μεγαλύτερη ανοχή και μεγαλύτερη συναίνεση και άσκηση των αρμοδιοτήτων χωρίς αλαζονεία θα συντείνει στην ομαλή λειτουργία του κράτους.
Όμως σε κάθε περίπτωση η επιλογή των ατόμων που στελεχώνουν τους θεσμούς πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και μακριά από τα κόμματα και ή εξυπηρέτηση κομματικών συμφερόντων ή ακόμα και ιδιοτελών πολλές φορές συμφερόντων.
Στη Κύπρο υπάρχουν πολύ ικανά και μορφωμένα άτομα. Πολλές φορές με ακαδημαϊκά προσόντα τα οποία συνοδεύονται από εμπειρίες οι οποίες μακριά από τις οποιεσδήποτε πολιτικές σκοπιμότητες και ανεξάρτητα από κομματικές προτιμήσεις θα έπρεπε να στελεχώνουν τους θεσμούς.
Η ακεραιότητα των ατόμων που επιλέγονται πέραν από τις ικανότητες και τα προσόντα πρέπει να είναι καθοριστικής σημασίας αλλά περαιτέρω πρέπει να υπάρχει μία αέναή ανανέωση ατόμων για να εισάγεται η φρεσκάδα η οποία απαιτείται στη λειτουργία τους αλλά και για να αποφεύγεται το ενδεχόμενο της απόλυτης και μακράς εξουσίας που φέρει μαζί της και τη διαφθορά.
Η Κύπρος ακόμα υστερεί στο τομέα αυτό και αν δεν γίνει κατανοητό από όλους ότι θα πρέπει να αλλάξει ριζικά η νοοτροπία με τον τρόπου που εισηγήθηκα πιο πάνω τα προβλήματα δεν θα λυθούν αλλά αντίθετα θα ενταθούν.
Και αυτό σε βάρος της Κύπρου.
- Πρόεδρος Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Frederick
31/5/2018