Τεκμήριο για την γενοκτονία των Αρμενίων
Η εφημερίδα Νιού Γιόρκ Τάιμς στις 22 Απριλίου 2017, δύο μέρες πριν την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων (24 Απριλίου) δημοσίευσε αποκαλυπτικό άρθρο για τον Τούρκο ακαδημαϊκό και ερευνητή Τανέρ Ακσάμ με τίτλο ‘Ο Σιέρλοκ Χόλμς της Αρμενικής Γενοκτονίας – ανακάλυψε τη χαμένη μαρτυρία’. (Eιδησιογραφικό του Tim Arango.)
Πέραν του ενός αιώνα, η Τουρκία αρνείται οποιοδήποτε ρόλο στη διοργάνωση των δολοφονιών των Αρμενίων, που όμως ιστορικοί εδώ και χρόνια έχουν δεχθεί ως γενοκτονία που ξεκίνησε το 1915.
Η τουρκική άρνηση κρέμεται στον ισχυρισμό ότι τα πρωτότυπα έγγραφα από τις στρατιωτικές δίκες που έλαβαν χώρα μετά το πόλεμο και καταδίκασαν τους ενόχους, δεν βρέθηκαν πουθενά.
Ο Τούρκος ιστορικός Τανέρ Ακσάμ, που εργάζεται στο πανεπιστήμιο Clark στο Worcester Massachusetts (Μασαχουσέτης) ο οποίος μελέτησε και μελετά τη γενοκτονία εδώ και δεκαετίες μαζεύοντας και συμπληρώνοντας το μωσαϊκό της ενοχής με έγγραφα από όλο τον κόσμο για να τεκμηριώσει την κυβερνητική συνενοχή στις δολοφονίες, δήλωσε ότι ανακάλυψε ένα πρωτότυπο τηλεγράφημα από τις δίκες εκείνες, σε αρχείο που διατηρεί το Αρμενικό Πατριαρχείο στην Ιερουσαλήμ.
«Μέχρι πρόσφατα μας έλειπε η μαρτυρία αυτή», δήλωσε και έγραψε η εφημερίδα. Ο Ακσάμ χαρακτήρισε το εύρημά του ως «σεισμό στο τομέα της γενοκτονίας» και είπε ότι ελπίζει θα αφαιρεθεί και το τελευταίο τούβλο στο τοίχο της άρνησης.
Η πρώτη Γενοκτονία του 20ου αιώνα
Σύμφωνα με το δημοσίευμα η ιστορία ξεκίνησε το 1915 σε γραφείο της τουρκικής πόλης Ερζερούμ όταν ένας ανώτερος αξιωματούχος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας έστειλε ένα απόρρητο τηλεγράφημα με μυστικό κωδικό σε συνάδελφό του ζητώντας λεπτομέρειες για την απέλαση και τις δολοφονίες Αρμενίων στη ανατολική Ανατολία. Αργότερα, αποκωδικοποιημένο αντίγραφο του τηλεγραφήματος βοήθησε να καταδικαστεί ο αξιωματούχος ονόματι Behaeddin Shakir για εκείνο που οι ιστορικοί εδώ και καιρό αναγνώρισαν και η Τουρκία έκτοτε αρνείται : την διοργάνωση των δολοφονιών μέχρι και 1.5 εκ Αρμενίων από τους ηγέτες της καταρρέουσας Oθωμανικής αυτοκρατορίας , ένα έγκλημα που αναγνωρίστηκε πλατιά τον 20ο αιώνα ως η πρώτη γενοκτονία.
Ξαφνικά, μετά την καταδίκη του αξιωματούχου όλα τα πρωτότυπα έγγραφα και υπογραμμένες καταθέσεις από τις δίκες εξαφανίστηκαν, αφήνοντας τους ερευνητές να βασίζονται επί τω πλείστον πάνω στις περιλήψεις των επισήμων οθωμανικών εφημερίδων.
Το που βρισκόταν το εν λόγω τηλεγράφημα όλα αυτά τα χρόνια και πως το βρήκε ο Ακσάμ γράφει η εφημερίδα, αποτελεί δική του ιστορία. Το 1922 καθώς οι Τούρκοι εθνικιστές θα έθεταν υπό τον έλεγχό τους τη χώρα, η αρμενική ηγεσία στην Κωνσταντινούπολη έστειλε 24 κιβώτια με όλα τα δικαστικά έγγραφα στη Αγγλία για ασφάλεια.
Τα έγγραφα στη Αγγλία είχε ένας επίσκοπος ο οποίος στη συνέχεια τα πήρε στη Γαλλία και προς το τέλος της δεκαετίας του 1930 από εκεί στην Ιερουσαλήμ όπου βρίσκεται, μέρος ενός μεγάλου αρχείου στο οποίο δεν έχουν πρόσβαση ιστορικοί για λόγους που δεν ξεκαθαρίζονται. Ο Ακσάμ, συνεχίζει το δημοσίευμα, προσπάθησε για χρόνια να κερδίσει πρόσβαση στο αρχείο αλλά δίχως αποτέλεσμα.
Την δεκαετία του 1940 ένας μοναχός ο Krikor Guerguerian ερευνώντας και εκείνος για την γενοκτονία στο Κάιρο, συναντήθηκε με ένα πρώην Οθωμανό δικαστή, ο οποίος προήδρευσε στις δίκες εκείνες μετά το πόλεμο, ο οποίος του είπε ότι πολλά από τα κιβώτια με τα δικαστικά έγγραφα κατέληξαν στην Ιερουσαλήμ, έτσι ο μοναχός Κρικόρ πήγε και τα βρήκε και φωτογράφησε τα πάντα.
Τελικά ο Ακσάμ βρήκε το φωτογραφημένο αντίγραφο από το αρχείο που βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ στη Νέα Υόρκη, που το είχε ανιψιός του Αρμένιου μοναχού που πέθανε, και ήταν ένας από τους διασωθέντες της γενοκτονίας. Ο Ακσάμ το μελέτησε και το σύγκρινε με έγγραφα που βρήκε στην Κωνσταντινούπολη και πιστοποίησε ότι είναι όντως αυθεντικό.
Δεν τρέφει ελπίδες ότι με αυτό η Τουρκία θα παραδεχθεί τη γενοκτονία ειδικά με την σημερινή κατάσταση στην Τουρκία, όμως «Πιστεύω ακράδαντα ως Τούρκος, ότι η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα θα γίνουν σεβαστά στην Τουρκία μόνο όταν αντιμετωπιστεί η ιστορία και αναγνωριστούν τα ιστορικά λάθη», έγραψαν οι Νιού Γιόρκ Τάιμς.
Ο Οθωμανός αξιωματούχος Σιακίρ, ο οποίος έγραψε το ενοχοποιητικό τηλεγράφημα που βρήκε ο Ακσάμ να πούμε ότι μέχρι να τον βρει ένοχο και να τον καταδικάσει εις θάνατο εν τη απουσία του, κατάφερε και διέφυγε στο εξωτερικό. Όμως λίγα χρόνια αργότερα, δολοφονήθηκε στους δρόμους του Βερολίνου από δύο Αρμένιους.
‘Sherlock Holmes of Armenian Genocide’ Uncovers Lost Evidence
- Ερευνήτρια/δημοσιογράφος – Λονδίνο 25.4.2017
Σημ. Ανταπόκριση και στο Ράδιο Πρώτο, πρόγραμμα Λάζαρου Μαύρου, Πρώτη Εκπομπή, 25.4.2017 – Σύνδεσμος εδώ.