Διάσημοι και «επώνυμοι»
Τελευταία στέλλονται στο email μου πληροφορίες για τους «επώνυμους» Κύπριους (επώνυμοι είμαστε όλοι μας).
Κάθε βδομάδα παίρνουμε με τις εφημερίδες, περιοδικά που απεικονίζουν διάφορους «επώνυμους».
Στο Survivor υπάρχει ομάδα «Διάσημοι» (προσωπικά δεν γνωρίζω κανένα τους). Με αφορμή την ημέρα της Γυναίκας δημοσιεύτηκαν σχετικές συνεντεύξεις προσωπικοτήτων (όπως αναφερόταν). Ταπεινή μου γνώμη είναι ότι, είναι οι τελευταίοι που έπρεπε να ερωτηθούν, αφού αποτελούν εξαιρέσεις, έχουν την οικονομική άνεση να ζουν σε ψηλό βιοτικό επίπεδο, είναι οι προνομιούχοι. Έπρεπε να ερωτηθούν γυναίκες της καθημερινότητας και της βιοπάλης για να διερευνηθεί η θέση της γυναίκας στην κοινωνία μας, που καταγράφει αυξημένο αριθμό περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, κατά κανόνα σε βάρος της γυναίκας.
Όμως, γιατί οι άνθρωποι αρέσκονται στη ιδέα του να είναι διάσημοι;
Ας αφήσουμε κατά μέρος τα συνεπαγόμενα υλικά αγαθά της διασημότητας, οι διάσημοι φέρουν ένα είδος ευθύνης απέναντι στους θεατές, στις οικογένειες , στους φίλους τους, στον εαυτό τους. Αναμένονται να είναι δημόσια πρότυπα, κάτι που για ορισμένους είναι δυσβάστακτο και αφόρητο (μεγάλο ποσοστό αυτοκτονιών διασημοτήτων π.χ. τραγουδιστής Nirvana Kurt Cobain, Marilyn Monroe, Ernest Hemingway, Robert Williams.
Στο βιβλίο «Illusion of Immortality (Giles, 2000)», ο συγγραφέας εισηγείται ότι οι ψυχολογικές ρίζες της φήμης εστιάζονται στην ψευδαίσθηση της «αθανασίας». Πιο παλιά το όχημα προς την αθανασία ήταν τα βιβλία, η απεικόνιση σε νομίσματα ή χαρτονομίσματα, αγάλματα και πορτραίτα και η ονομασία δημόσιων χώρων και κτιρίων. Ο άνθρωπος θέλει να παραμείνει στη μνήμη των επιζώντων μετά θάνατο, να αφήσει ίχνη στο πέρασμά του από τη γη.
Σήμερα, χρειάζεται η βοήθεια των ΜΜΕ, για να γίνει κάποιος διάσημος. Στη ψηφιακή εποχή που ζούμε, οι διασημότητες αναπαράγουν τον εαυτό τους σε απίστευτο βαθμό, κυκλοφορούν χιλιάδες εικόνες (φωτογραφίες, video) λέγονται και γράφονται σχόλια γι’ αυτούς σε ιλιγγιώδεις ποσότητες. Ακόμα και αν πεθάνει αύριο ένας διάσημος, μπορεί να αφήσει πίσω του τα ίχνη του για πολλά χρόνια (π.χ. η Marilyn Monroe έχει πεθάνει στις 5/8/1962 αλλά το είδωλο της είναι ζωντανό ακόμα).
Ένας παραγωγός κινηματογράφου (John Waters) δήλωσε ότι στο Hollywood όλοι θέλουν να γίνουν διάσημοι. Ο παραγωγός του American Idol, Simon Cowell, το αποκάλεσε “επιδημία”.
Οι Πανεπιστημιακοί Donna Rockwell και David Giles διερεύνησαν την εμπειρία του να είσαι διάσημος παίρνοντας συνεντεύξεις 15 παγκοσμίως γνωστών Αμερικανών (11 άντρες και 4 γυναίκες ηλικίας από 35 έως 86 χρόνων) που ανήκαν σε διαφορετικές κατηγορίες (ηθοποιοί, νομικοί, πολιτικοί, επιχειρηματίες, αθλητές, μουσικοί, τηλεπαρουσιαστές κ.ά. ) (Journal of Phenomenological Psychology 40 (2009) 178–210). Καταγράφηκαν εκτός από τις απαντήσεις, ο τόνος της φωνής και οι άλλες αντιδράσεις. Η έρευνα συμπεριελάμβανε ερωτήσεις του τύπου: Πώς νιώθεις που είσαι διάσημος; Το έχεις μετανιώσει που έγινες διάσημος; Πώς το αντιμετωπίζεις;
Ο Boorstin δίνει ένα περιληπτικό ορισμό: «Η διασημότητα είναι ένα πρόσωπο που είναι καλά γνωστό». Δε φαίνεται να έχει σημασία ο λόγος που γίνεται γνωστός. Τις μέρες μας ένας τηλεπαρουσιαστής έχει την ίδια αναγνώριση όπως το Shakespeare ή τον Ελύτη ή ένα πρωθυπουργό. Για τι ακριβώς διακρίνεται η Paris Hilton ή η Kardashian (κοινός παρονομαστής ο πλούτος) ή μια οποιαδήποτε σοσιαλιτέ;
Η ζωή του διάσημου προσφέρει κολακεία, ζεστασιά, ικανοποίηση του εγώ, πρόσβαση παντού, πλούτο, πειρασμούς. Όπως ήταν αναμενόμενο το να είσαι διάσημος συνεπάγεται απώλεια ιδιωτικής ζωής λόγω της αναγνωσιμότητας, απαιτητικές προσδοκίες. Σπάνια ένας διάσημος ακούει τη λέξη «όχι» και αυτό μπορεί να τον αποπροσανατολίσει. Ο διάσημος αναμένεται να βρει το δρόμο του μέσα σε ένα λαβύρινθο, νιώθει είναι περισσότερο ένα αντικείμενο παρά μια ανθρώπινη ύπαρξη, μετατρέπεται σε αξιοθέατο, νιώθει μοναξιά. Σταδιακά, δεν μπορεί να κυκλοφορήσει ελεύθερα όπως οποιοσδήποτε άλλος θνητός χωρίς «παρενοχλήσεις». Το να είσαι διάσημος είναι πλήρης απασχόληση , χρειάζεται εξισορρόπηση μεταξύ του ναρκισσισμού και να νοιάζεται για τον «πλησίον». Η φήμη είναι εφήμερη δε διαρκεί για πάντα. Μερικοί έχουν την αφέλεια να συγχύζουν τους οπαδούς με τους πραγματικούς φίλους ή ακόμα χειρότερα με την οικογένεια τους.
Δύσκολη η διαχείριση της φήμης ειδικά όταν επέλθει ξαφνικά. Η Suzan Boyle έγινε ξαφνικά διάσημη όταν έλαβε μέρος στο διαγωνισμό Britain’s Got Talent (2009). Ακολούθησε νευρικός κλονισμός.
Όλοι οι ερωτηθέντες συμφώνησαν ότι ενώ τους ενοχλεί η στέρηση του προσωπικού τους χώρου, λατρεύουν τη δύναμη που έρχεται με τη φήμη και δε μετανιώνουν που έγιναν διάσημοι.
Σήμερα δεν ισχύει το ρητό «πολλοί τον πλούτο μίσησαν τη δόξα ουδείς» διότι η δόξα φέρνει και πλούτο.