Βία κατά των γυναικών (ενδοοικογενειακή βία)
Το Πανεπιστήμιο Frederick ανταποκρινόμενο σε σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού έχει καταρτίσει διατμηματική επιστημονική επιτροπή (ΕnAF = Equality and Awareness @ Frederick) με στόχο τη διαμόρφωση σχεδίου δράσης για την προώθηση της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών.
Έχει ακολούθως επιβραβευθεί για τις καλές πρακτικές που εφαρμόζει στον τομέα αυτό από το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας.
Η βία μέσα στην οικογένεια είναι ένα διαπολιτισμικό, διαχρονικό ανεξάρτητο κοινωνικής τάξης φαινόμενο.
Σε παγκύπρια έρευνα που διεξάχθηκε το 2012, 1 στις 4 γυναίκες (ποσοστό 25%) υπήρξε θύμα ενδοοικογενειακής βίας.
Αλλά μόνο 1 στα 20 περιστατικά καταγγέλλεται στην Αστυνομία λόγω φόβου και επειδή εδώ κυριαρχεί το «τι θα πει ο κόσμος», οπότε αποσωπείται.
102 χώρες δεν έχουν συγκεκριμένες νομικές διατάξεις κατά της ενδοοικογενειακής βίας, και σε τουλάχιστον 53 χώρες, ο συζυγικός βιασμός δεν αποτελεί αντικείμενο ποινικής δίωξης.
Σύμφωνα με την Πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνου των Ηνωμένων Εθνών, ο όρος «βία κατά των γυναικών» σημαίνει κάθε πράξη βίας βασισμένη στο φύλο η οποία προκαλεί ή ενδέχεται να προκαλέσει, σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο στις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων απειλών πραγματοποίησης τέτοιων πράξεων, εξαναγκασμού ή αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε στην δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή» (Ηνωμένα Έθνη 1996:73f.).
Η ενδοοικογενειακή βία είναι η πιο συχνή μορφή βίας κατά των γυναικών από τους συζύγους, ιδιαίτερα όταν υπάρχει διαφορά ηλικίας που συνεπάγεται ζήλεια.
Περιλαμβάνει τρόπους καταχρηστικής και απειλητικής συμπεριφοράς οι οποίοι ενδέχεται να περιλαμβάνουν σωματική, συναισθηματική, οικονομική και σεξουαλική βία που επιτυγχάνονται μέσω εκφοβισμού, απομόνωσης και εξαναγκασμού.
Η βία κατά των γυναικών αποτελεί δομική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και αναγνωρίζεται ως τέτοια από τις διεθνείς πράξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα (Γενική Σύσταση αριθ. 19 της ειδική Επιτροπής της Σύμβασης CEDAW).
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία η ενδοοικογενειακή βία έχει τα πιο κάτω χαρακτηριστικά:
Ο θύτης επιδιώκει να απομονώσει το θύμα από την οικογένεια και τους στενούς φίλους.
Φοβάται ότι κάποιος απ’αυτούς θα «ξυπνήσει» το θύμα.
Δεν αποδέχεται τους φίλους του θύματος και αρνείται να συνοδεύσει το θύμα σε κοινές συναντήσεις με αποτέλεσμα τελικά να το αποξενώσει.
Αποδέχεται μόνο τους δικούς του φίλους και τη δική του οικογένεια.
Αν το θύμα παρά ταύτα δεν υπακούει ακολουθούν φωνασκίες, προσβολές, χειροδικίες.
Η αντίδραση του θύτη σε μια κατάσταση είναι χειρότερη της κατάστασης. π.χ. σπάζει ένα κοινό πιάτο και δημιουργεί ολόκληρο ζήτημα.
Προσπαθεί να έχει τον έλεγχο όλων των οικονομικών είτε άμεσα είτε έμμεσα.
Προσπαθεί και επαναλαμβάνει στο θύμα ότι είναι άχρηστο και ότι ο ίδιος (ο θύτης) ξέρει καλύτερα (για όλα τα θέματα).
Επιρρίπτει ευθύνες στο θύμα για οτιδήποτε πάει στραβά (μέχρι και τα γονίδια του φταίουν).
Καλλιεργεί ενοχές στο θύμα ώστε να είναι πιο χειριστικό και ευάλωτο.
Δεν αναγνωρίζει στο θύμα το δικαίωμα δικής του κοινωνικής ζωής (π.χ. καφέ με φίλους).
Ο θύτης προσπαθεί να υποβάλει στο θύμα ότι μετά από αυτόν το χάος, προσπαθώντας να το πείσει ότι αν φύγει δεν θα μπορέσει να επιβιώσει «αν λείψω εγώ τότε …».
Έρευνες έδειξαν ότι κατά μέσον όρο χρειάζονται 7 απόπειρες μέχρι το θύμα καταφέρει να φύγει τελικά.
Προσπαθεί να μειώσει το θύμα με συνεχείς παρατηρήσεις υπονοώντας ότι δεν αξίζει ως γυναίκα, ως άνθρωπος και ως επαγγελματίας.
Επιτίθενται στην αυτοπεποίθηση του θύματος προσπαθώντας να το κάμει να αμφιβάλλει.
Ακόμα και στη σεξουαλική ζωή προσπαθεί να επιβάλει και την «ποιότητα» και την «ποσότητα».
Προσπαθεί να υποβάλει τις δικές του επιθυμίες στο θύμα.
Διαστρεβλώνει επιδέξια την αλήθεια με μεγάλη μαεστρία ώστε να δημιουργήσει ακόμα και στο θύμα αμφιβολίες για την ίδια του τη μνήμη.
Αν δε γίνει αυτό που θέλει χρησιμοποιεί απαράδεκτη και υβριστική φρασεολογία.
«Φορτώνει» όλες του τις ανασφάλειες στο θύμα.
Επιρρίπτει ευθύνες στο θύμα για τα δικά του συναισθήματα και φοβίες και γίνεται πολύ εφευρετικός στο να βρίσκει προφάσεις.
Αν υπάρχουν παιδιά, δε διστάζει να τα χρησιμοποιήσει χειριστικά εναντίον του θύματος, εν γνώσει του ότι τα πληγώνει.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί το θύμα δεν εγκαταλείπει.
Διεθνείς έρευνες έδειξαν ότι έχοντας προηγηθεί απομόνωση, το θύμα δεν έχει στήριγμα και επίσης γιατί έχει την αφέλεια να πιστεύει ότι ο θύτης θα αλλάξει αφού μετά από κάθε κρίση επέρχεται «μέλωμα» (1979, ψυχολόγος Lenore Walker) για να ξαναρχίσει ο κύκλος από την αρχή.