Λύση του Κυπριακού μέσα στο 2016?

Για λύση μέχρι τέλους του χρόνου δείχνουν ότι ενδιαφέρονται οι δυο συνομιλητές, η Γραμματεία του ΟΗΕ (παρουσιάζει ότι ο Γ.Γ. του Οργανισμού φιλοδοξεί να θέσει τη σφραγίδα του σε λύση πριν την αποχώρηση του), οι ΗΠΑ (ώστε να μην παραμένει άλυτο το Κυπριακό για τη νέα Προεδρία της χώρας).

• Νίκος Κουζούπης

Καταβλήθηκε υπέρμετρη προσπάθεια να δημιουργηθεί κλίμα υπεραισιοδοξίας ότι είμαστε κοντά σε λύση, ενώ την ίδια στιγμή ένθεν και ένθεν του συρματοπλέγματος συνεχίζονται τα πολιτικά επικοινωνιακά παιχνίδια, στοχεύοντας πιθανόν στον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης από τα άγνωστα στην κοινή γνώμη μέχρι στιγμής υπαρκτά αποτελέσματα, που διαμορφώνονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Το Κυπριακό όμως μπορεί να λυθεί ώστε να ικανοποιηθούν οι φιλοδοξίες του οποιουδήποτε ή για να μην αποτελεί «αγκάθι» στις σχέσεις μιας υπερδύναμης με τους περιφερειακούς υποτελείς της?

Σίγουρα το Κυπριακό θα μπορούσε να λυθεί ακόμα και τώρα, αλλά το ζητούμενο είναι ποιο θα ήταν το περιεχόμενο μιας τέτοιας λύσης. Ακριβώς εδώ έγκειται η ουσία του ζητήματος και όχι αν επιθυμούμε λύση ή όχι μέχρι τέλος του 2016. Επομένως πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι μια λύση στο Κυπριακό θα πρέπει να γίνει αποδεκτή από την πλειοψηφία του Κυπριακού λαού, η οποία θα εκφραστεί μέσον της πλειοψηφίας της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας στα δημοψηφίσματα.

Για να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος σίγουρα εξαρτάται πρώτιστα από το περιεχόμενο της λύσης, που θα προταθεί. Δηλαδή κατά πόσον η λύση θα λαμβάνει σοβαρά υπόψη τους εκατέρωθεν φόβους των δυο Κοινοτήτων και θα δημιουργεί συνθήκες ισομερούς ανάπτυξης των πολιτών, ανεξάρτητα εθνολογικής και θρησκευτικής καταγωγής και μακριά από κάθε μαξιμαλιστική θέση ή στόχο της όποιας Κοινότητας. Οσες φορές κι’ αν επαναλαμβάνεται η επωδός ότι επιθυμούμε λύση εντός τακτού χρονικού διαστήματος αυτό δεν επισπεύδει τη λύση εκτός κι’ αν υπάρξει εκατέρωθεν δείγμα γραφής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Αλήθεια σε ποιο στάδιο βρίσκονται αυτή τη δεδομένη στιγμή οι διαπραγματεύσεις, ο ρυθμός των οποίων εντατικοποιήθηκε τους τελευταίους μήνες με την αύξηση των συναντήσεων μεταξύ των δυο ηγετών και θα επιταχυνθούν τις επόμενες λίγες βδομάδες? Πόσο κοντά βρίσκονται οι δυο πλευρές και σε ποια θέματα επιτεύχθηκε πρόοδος ή συγκλίσεις ή και συναντίληψη ώστε να δικαιολογείται η όποια αισιοδοξία για σύντομη λύση? Είμαστε λοιπόν σε απόσταση λύσης, τουλάχιστον στα ζητήματα που εξαρτιούνται άμεσα από τις δυο Κοινότητες, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα να συζητηθούν και τα ζητήματα της διεθνούς πτυχής του Κυπριακού σε μια αντιπροσωπευτική Διεθνή Διάσκεψη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ?

Πειστικές απαντήσεις στα ποιο πάνω ερωτήματα θα μπορούσε να δώσει μόνο ο ε/κ ηγέτης ακριβώς αν θέλει να στηρίξει είτε τη δήλωση του ότι το Κυπριακό θα μπορούσε να λυθεί μέσα στο 2016 ή να θέσει τέλος στη σεναρολογία γύρω από το όλο θέμα. Δεν νομίζουμε να υπάρχει ο ευσεβοποθισμός ότι η λύση θα επιτευχθεί μέσα στο 2016 γιατί απλώς η άλλη πλευρά ως δια μαγείας θα μετακινηθεί σ’ όλα τα σημεία, στα οποία μέχρι σήμερα υπάρχουν σημαντικές διαφορές, για να προσεγγίσει τις θέσεις της ε/κ πλευράς.

Ο Ν. Αναστασιάδης μετά τα γνωστά γεγονότα της Κωνσταντινούπολης είχε δηλώσει δημόσια (μάλλον για επικοινωνιακούς λόγους) ότι θα ζητούσε να καταγραφούν οι συναντιλήψεις, οι συγκλίσεις και οι αποκλίσεις στις θέσεις των δυο πλευρών. Αν αυτό εφαρμοζόταν, που τελικά δεν έγινε (και δεν δόθηκαν επαρκείς εξηγήσεις), είτε θα έθετε τέρμα στις ατέρμονες δηλώσεις για το χρονικό ορίζοντα λύσης του Κυπριακού και θα τερμάτιζαν τα όποια πολιτικά επικοινωνιακά παιχνίδια από οποιοδήποτε, είτε θα ενίσχυε τις θέσεις ότι όντως μπορεί να καταλήξουμε σε λύση μέσα στο 2016. Επομένως η μη καταγραφή οδηγεί στο αβίαστο συμπέρασμα ότι το ελάχιστο απέχουμε αρκετά ακόμα από την επίτευξη συμφωνημένης λύσης.

Φαίνεται από τις πρώτες δηλώσεις μετά την έναρξη των εντατικοποιημένων διαπραγματεύσεων, ότι η προσπάθεια επικεντρώνεται στη συζήτηση των αποκλίσεων και στα ζητήματα που υπάρχουν διαφορές. Αλήθεια ποια είναι τα ζητήματα αυτά, που δεν γνωρίζουμε αν είναι καταγραμμένες τουλάχιστο οι διαφορές με τις θέσεις που εκφράζει η κάθε πλευρά? Εστω κι’ αν αυτό γινόταν και γνωστοποιούνταν οι διαφορές θα ήταν αντιληπτό σε ποιο χρονικό στίγμα βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις και κατά πόσο δημιουργείται όντως προϋπόθεση για λύση μέσα στο 2016.

Να ζητείται ενημέρωση των πολιτών σήμερα αποτελεί πολυτέλεια, τη στιγμή που είναι αμφίβολο αν η πολιτική ηγεσία ενημερώνεται επαρκώς (τουλάχιστον επίσημα) αφού ο θεσμός του Εθνικού Συμβουλίου είχε παροπλισθεί και ουσιαστικά καταργηθεί από τον ΠτΔ μετά τις γνωστές δηλώσεις Σιζόπουλου. Υπάρχει κινητικότητα στο Κυπριακό, γίνονται ζυμώσεις, κυκλοφορούν έγγραφα, υπάρχουν διαβουλεύσεις και όχι μόνο ο κυρίαρχος λαός παραμένει στο σκοτάδι, αλλά φαίνεται ακόμα και η πολιτική ηγεσία (όποια κι’ αν είναι αυτή) δεν ενημερώνεται ολοκληρωμένα για τις διεργασίες. Το Εθνικό Συμβούλιο βασικά εξακολουθεί να παραμένει παροπλισμένο και άγνωστο παραμένει πόσο πλήρη ήταν η ενημέρωση που έτυχαν οι αρχηγοί των κοινοβουλευτικών κομμάτων.

Η ευθύνη του ΠτΔ, ως ο διαπραγματευτής της ε/κ κοινότητας, είναι βαριά για την καλλιέργεια μέσα στο λαό την ούτως καλούμενη κουλτούρα λύσης, η οποία εμπεδώνεται όχι με επικοινωνιακές δηλώσεις και επιλεγμένες διαρροές σκοπιμότητας, αλλά με την πλήρη ενημέρωση και διαφάνεια στα τεκταινόμενα, ώστε να είναι από τη μια όσον το δυνατόν ποιο κατανοητές οι θέσεις της ε/κ πλευράς και από την άλλη πράγματι να αποδεικνύουν αυτές οι θέσεις ότι λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τα συμφέροντα και τις φοβίες της άλλης πλευράς. Μόνο έτσι θα δημιουργηθεί εκείνο το αναγκαίο κλίμα και στις δυο Κοινότητες, που θα συμβάλει ακριβώς στην προώθηση, αλλά και στην έγκριση της λύσης. Μια λύση που θα είναι προϊόν των εσωτερικών διαβουλεύσεων σε διάφορα επίπεδα (από τα κάτω μέχρι τα πάνω) μεταξύ των δυο Κοινοτήτων.

Διαφορετικά αν η λύση που θα προσφερθεί θα είναι προϊόν εξυπηρέτησης των όποιων αλλότριων συμφερόντων ή φιλοδοξιών απλώς δεν θα τύχει της έγκρισης της πλειοψηφίας του Κυπριακού λαού.

• Ο Νίκος Κουζούπης είναι ιστορικός
• 16/08/2016