Η Χίλαρι και ο Ντόναλντ: μια πρώτη ανάγνωση των αμερικανικών εκλογών
Κάθε ανάγνωση για τις αμερικανικές εκλογές πρέπει να αρχίζει από τα βασικά καθότι η διεξαγωγή τους καμία σχέση δεν έχει με αυτά που γνωρίζουμε από την απεδώ πλευρά του Ατλαντικού.
Και το πιο βασικό και ουσιώδες είναι, πως δεν είναι οι αμερικάνοι ψηφοφόροι, στο σύνολό τους, που εκλέγουν τον αμερικανό πρόεδρο κάθε τέσσερα χρόνια. Είναι οι ψηφοφόροι των 50 πολιτείων, ξεχωριστά, και οι οποίοι όμως
την ημέρα των εκλογών- δηλαδή την πρώτη Τρίτη μετά την πρώτη Δευτέρα του μηνός Νοεμβρίου- δεν ψηφίζουν τους κομματικούς υποψήφιους για το αξίωμα του Προέδρου και Αντιπροέδρου- τα ονόματα των οποίων δεν εμφανίζονται καν στα ψηφοδέλτια πολλών πολιτειών.
Ψηφίζουν, αντίθετα, ψηφοδέλτια από “κομματικούς” εκλέκτορες, μέσα από μια θεσμική ομοσπονδιακή διαδικασία γνωστή ως “Εκλεκτορικό Κολλέγιο”.
Κατά κανόνα, οι εκλέκτορες αυτοί- ο αριθμός (538) των οποίων αντιστοιχεί στο σύνολο των βουλευτών και γερουσιαστών της κάθε μιας από της 50 αμερικανικές πολιτείες- “δεσμεύονται”, σε κομματικό ψηφοδέλτιο, να ψηφίσουν τον υποψήφιο του κόμματος που πλειοψήφισε στην συγκεκριμένη πολιτεία και ο οποίος, με ελάχιστες εξαιρέσεις, κερδίζει το σύνολο των εκλεκτόρων.
Λίγες βδομάδες μετά τις εκλογές, οι εκλέκτορες, με τελετές σε κάθε πολιτεία, επισημοποιούν το αποτέλεσμα ψηφίζοντας για πρόεδρο και αντιπρόεδρο. Τα αποτελέσματα από όλες τις πολιτείες αποστέλλονται, σφραγισμένα,
στον Πρόεδρο της Γερουσίας ο οποίος, αρχές Ιανουαρίου, ενώπιον του Κογκρέσου ανακοινώνει τον νικητή, που οπουδήποτε πρέπει να εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία, δηλ. 270 εκλέκτορες. Η επίσημη αναγόρευση του Προέδρου γίνεται, πανηγυρικά, στις 20 Ιανουαρίου. Το γεγονός πως όλοι γνωρίζουν το αποτέλεσμα το βράδυ των εκλογών του Νοεμβρίου , είναι συνέπεια των σύγχρονων μεθόδων επικοινωνίας και όχι αλλαγών στο Εκλεκτορικό Κολλέγιο.
Παρά τις αναχρονιστικές και αντιδημοκρατικές του διατάξεις, το Εκλεκτορικό Κολλέγιο, που τότε που δημιουργήθηκε είχε τη λογική του, επιβιώνει διότι σε τελική ανάλυση διασφαλίζει την ισορροπημένη δομή της αμερικανικής ομοσπονδιακής ένωσης, δηλ. την ισότητα των πολιτειών.
Το ζητούμενο, λοιπόν, σε κάθε εκλογική αναμέτρηση δεν είναι η εξασφάλιση της λαϊκής πλειοψηφίας αλλά του “μαγικού” αριθμού 270- της πλειοψηφίας των εκλεκτόρων. Συνήθως οι δύο πλειοψηφίες ταυτίζονται αλλά όχι όμως κατά ανάγκη. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα αναντιστοιχίας υπήρξαν οι εκλογές του 2000. Ο Πρόεδρος Μπούς κέρδισε στο Εκλεκτορικό Κολλέγιο με 271 εκλέκτορες έναντι 266 του αντιπάλου του, Αλ Γκόρ, ο οποίος κέρδισε την πανεθνική λαϊκή ψήφο, όχι όμως και την προεδρία. (Τον 19ο αιώνα υπήρχαν τρείς παρόμοιες περιπτώσεις).
Τα δύο μεγάλα κόμματα των Ρεμπουπλικάνων και των Δημοκρατικών κυριαρχούν στην αμερικανική πολιτική σκηνή και κανένα τρίτο κόμμα δεν κατάφερε να τα διεμβολίσει. Ωστόσο τρίτα κόμματα, που προέρχονται από δυσαρεστημένους ή αναθεωρητικές δυνάμεις έχουν, κατά καιρούς, αφαιρέσει αρκετούς ψήφους από τα δύο κυρίαρχα κόμματα ώστε να τους στερήσουν τη νίκη. Το 1992 για παράδειγμα, το κόμμα του συντηρητικού Ρος Περότ πήρε αρκετούς ψήφους από τους ρεμπουπλικάνους ώστε να στερήσει τη δεύτερη τετραετία στον Τζιόρτζ
Μπούς (πατέρα). Το 2000 συνέβη το αντίθετο, με την υποψηφιότητα του αριστερού Ράλφ Νέιτερ να στερεί από τον Αλ Γκόρ των Δημοκρατικών, την προεδρία.
Όπως εξελίσσονται τα πράγματα για τις εκλογές της 8ης Νοεμβρίου 2016, το χρίσμα του υποψηφίου για την προεδρία θα κερδίσουν ο Ντόναλντ Τράμπ για τους Ρεμπουπλικάνους και η Χίλαρι Κλίντον για τους Δημοκρατικούς. Αν δεν υπάρξουν δυσαρεστημένοι και αμφισβητίες των δύο επίσημων υποψηφιοτήτων που θα κατέβουν ως “τρίτοι”, μετά τα κομματικά συνέδρια του καλοκαιριού- κάτι που δεν μπορεί μέχρι στιγμής να αποκλειστεί διότι υπάρχουν ισχυρές ομάδες που τους αντιστρατεύονται μέσα στους ιδεολογικούς τους χώρους- τότε μια σειρά από “αντικειμενικά” δεδομένα θα λειτουργήσουν καταλυτικά υπέρ του νικητή.
Το πρώτο από αυτά και το πιο σημαντικό είναι το δημογραφικό. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει συντελεστεί μια δημογραφική επανάσταση τις ΗΠΑ. Η Αμερική μετατρέπεται σε μια χώρα όπου οι “λευκοί”- που το 1950 αποτελούσαν το 90% του πληθυσμού- θα αποτελούν σε λίγες δεκαετίες “μειονότητα”. Ήδη από το 2011 γεννιούνταν περισσότερα μή λευκά μωρά, ένα γεγονός που οι μεγάλες αμερικανικές εταιρίες, όπως η Κόκα Κόλα, για παράδειγμα, αρχίζουν να ενσωματώνουν στο μάρκετινγκ τους. Η νέα μεγάλη αμερικανική πλειοψηφία θα αποτελείται από άτομα ισπανικής, ασιατικής και αφροαμερικανικής καταγωγής
Ο περίφημος συνασπισμός του “Ουράνιου Τόξου”, που εξέλεξε τον Μπαράκ Ομπάμα πρόεδρο το 2008, υπήρξε το πρώτο δείγμα γραφής των πολιτικών συνεπειών των δημογραφικών αλλαγών που συντελούνται.
Κοντολογίς, συρρικνώνεται ραγδαία η εκλογική βάση των Ρεμπουπλικάνων που αντλούν από το λευκό πληθυσμό – δηλ. λιγοστεύει η δεξαμενή των ψηφοφόρων του Τράμπ, ενώ διευρύνεται αυτή των Δημοκρατικών και της Κλίντον, που αντλούν και από τον μή λευκό πληθυσμό. Τα δημογραφικά δεδομένα δίδουν ξεκάθαρο προβάδισμα στην Κλίντον. Όμως δεν την εξασφαλίζουν, όπως δεν καταδικάζουν τον Τράμπ.
Όμως για να κερδίσει ο Τράμπ πρέπει να ξεπεράσει τον Ρεμπουπλικάνο αντίπαλο του Ομπάμα στις εκλογές του 2012, τον Μ. Ρόμνεϊ. Ο τελευταίος έχασε από τον Ομπάμα που κέρδισε 51% έναντι 47% την λαϊκή ψήφο. Εδώ ο Τράμπ θα πρέπει να κερδίσει 3 εκ ψήφους περισσότερο από τον Ρόμνεϊ. Αλλά στο Εκλεκτορικό Κολλέγιο ο Ομπάμα πήρε 332 εκλέκτορες έναντι 206 του Ρόμνεϊ. Το κρίσιμο ποσοστό εδώ ήταν 61% για Ομπάμα και 38% για Ρόμνεϊ.
Ο Τράμπ θα πρέπει να κερδίσει τουλάχιστον 64 (270-206) εκλέκτορες περισσότερους από τον Ρόμνεϊ ο οποίος όμως δεν είχε, το 2012, τα “πολιτικά” βαρίδια που κουβαλά σήμερα μαζί του ο Τράμπ.
Συναφή με το δημογραφικό, τα “βαρίδια” αυτά είναι η ψήφος των Αφροαμερικανών, η ψήφος των Λατίνων και σε συνδυασμό με την ψήφο των γυναικών. Εκεί ο Τράμπ υστερεί κατά κράτος. Θα πρέπει να κερδίσει τουλάχιστον τα 18% των μαύρων ψήφων. Όμως κανένας Ρεμπουπλικάνος δεν έχει, τα τελευταία 60 χρόνια, κερδίσει πάνω από το 15%. Επίσης χωρίς την ψήφο των γυναικών κανείς δεν μπορεί να κερδίσει την προεδρία. Εκεί ο Τράμπ χρειάζεται να ξεπεράσει το 43%, κάτι “αδύνατο” για κάποιον που θεωρείται “μισογύνης”. (Αν χάσει τα 70% της γυνακείας ψήφου πάει κατ´ ευθεία στα τάρταρα!).
Όσο για τους Λατίνους, εκεί υπάρχει το “τρομερό” στατιστικό πως 87% των Λατίνων έχουν αρνητική εικόνα για τον Τράμπ- και όχι αδικαιολόγητα. Και η πολιτεία της Φλόριδας που είναι κρίσιμη και δύσκολα κερδίζονται οι εκλογές χωρίς αυτήν, έχει 84% λατινικό πληθυσμό! Παρόμοια προβλήματα και ειδικά με πολιτείες που ελέγχουν μεγάλο αριθμό εκλεκτόρων- όπως είναι οι πολιτείες της “μπλέ ζώνης” (“blue belt”), θα πρέπει να ξεπεράσει ο Τράμπ για να πετύχει τον στόχο του.
Αρκετά όμως με τα “στατιστικά”, και αν μπορούμε να επικαλεστούμε σαν παράδειγμα την κατάκτηση του αγγλικού πρωταθλήματος από την “άσημη” ομάδα της Λέστερ, όλα αυτά μπορούν να ανατραπούν.
Στους “αντικειμενικούς” παράγοντες υπάρχουν και οι υποκειμενικοί και οι απροσδιόριστοι. Κανείς δεν περίμενε την πορεία του Τράμπ μέσα στο Ρεμπουπλικανικό κόμμα. Σήμερα όμως βρίσκεται στα πρόθυρα του θριάμβου. Εκεί βέβαια “παίζει” με μια σχετικά “φιλική” προς αυτόν δεξαμενή ψηφοφόρων – λευκών (πλουσίων αλλά και φτωχών της εργατικής τάξης).
Όμως υπάρχουν παράγοντες που δεν πρέπει να παραγνωρίζονται και ειδικά από τους μη αμερικανούς που θεωρούν τον Τράμπ “γραφικό”, “ρατσιστή” και ως μια πολιτική καρικατούρα.
Όσο και να ακούγεται παράξενο και ειδικά σε σύγκριση με την Χίλαρυ Κλίντον, ο Τράμπ είναι “αντισυστημικός” , είναι αντι-ιμπεριαλιστής, είναι κατά της παγκοσμιοποίησης και είναι υπέρ της εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ναί, οι θέσεις του αυτές απευθύνονται προς ένα αμερικανικό κοινό που θεωρεί πως η κατεστημένη εξουσία της αμερικανικής ελίτ, του έχει αφαιρέσει το δικαίωμα της επιλογής και η οποία λειτουργεί αυθαίρετα και λογοδοτεί σε ένα σύμπλεγμα απρόσωπης και ανώνυμης εξουσίας που καθοδηγείται από διεφθαρμένους τραπεζίτες και χρηματιστές της Γουόλ Στρητ. Είναι όμως “σαδιστικά” ευχάριστο να παρακολουθεί κανείς την ταραχή, την αμηχανία, το σοκ, αλλά και την απόλυτη υποκρισία των ευρωατλαντιστών και των ενεργούμενών τους σε μια προοπτική που πιθανό να φέρει το Τράμπ στην εξουσία. Το ερώτημα για αυτούς δεν είναι τι θα κάνουν χωρίς “βαρβάρους” – αφού οι ίδιοι “βαρβαρίζουν” και πράττουν ακατάπαυστα- αλλά τι θα κάνουν με τον “Τράμπ τον Βάρβαρο”.
Η πορεία του Τράμπ προς την εξουσία θα είναι δύσκολη. Δέν είναι όμως αδύνατη. Αρκεί ένας συνδυασμός συνθηκών, με τη μαγιά να υπάρχει ήδη σε αγανακτισμένους ψηφοφόρους στις ΗΠΑ -και όχι μόνο- για να φέρει την ανατροπή. Υπάρχει και ο “από μηχανής θεός”- ένα αναπάντεχο και απρόσμενο γεγονός, όπως μια τρομοκρατική επίθεση σε αμερικανικό έδαφος ή κατά αμερικανικών συμφερόντων, που να ανατρέψει τα υφιστάμενα δεδομένα και να δώσει το πάνω χέρι σε κάποιο της “κοπής” Τράμπ.
Για ένα είμαι προσωπικά σίγουρος. Μια προεδρία της Χίλαρι Κλίντον δεν θα είναι επωφελής για την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Και ούτε για τα ελληνοτουρκικά και το κυπριακό. Όποιος γνωρίζει στοιχειωδώς την πορεία της Χίλαρι Κλίντον και την ιμπεριαλιστική αλλά και τουρκόλαγνη πορεία του Δημοκρατικού Κόμματος τις τελευταίες δεκαετίες, δεν πρέπει να έχει , επί τούτου, την παραμικρή αμφιβολία.