Φοροδιαφυγή, άνισος καταμερισμός φορολογιών και ορθή στόχευση
Η οικονομία μαστίζεται από φορολογίες που διαιωνίζουν τον άνισο καταμερισμό στις εισφορές προς το κράτος του φορολογούμενου πολίτη.
Το κράτος πρέπει να συλλέγει φόρους από κάθε έναν που επωφελείται από το εύρυθμο περιβάλλον που εξασφαλίζει μια οργανωμένη χώρα, είτε ως πολίτης, είτε ως εταιρία.
Αν κάποιος αποκρύψει κέρδη και πληρώσει λιγότερους φόρους από όσους δικαίως του αναλογούν, τότε ουσιαστικά απολαμβάνει το αγαθό της εύρυθμης κοινωνίας λαθραία, ενώ το κόστος μεταφέρεται σε όλους τους υπόλοιπους φορολογούμενους που πληρώνουν κανονικά τους φόρους τους. Αν πάλι το κράτος εισπράττει φορολογίες δημιουργώντας κοινωνικές ανισότητες, τότε θα πρέπει να υπάρξει καλύτερη στόχευση για μεγαλύτερη αποδοτικότητα των φορολογικών πολιτικών.
Μια πολιτική φορολογίας που δημιουργεί ανισότητα και παρουσιάζει συμπτώματα άδικης μεταχείρισης, είναι η επιβολή φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας. Επιβάλλεται φόρος ακίνητης ιδιοκτησίας σε οτιδήποτε ακίνητο, δηλαδή σε πράσινη γραμμή, σε δασική περιοχή, σε οικίες, σε διαμερίσματα, σε γεωργικά χωράφια, σε οικόπεδα, σε όλες τις κατηγορίες ανεξαιρέτως. Πως όμως είναι ορθή η φορολόγηση ενός ακινήτου που δεν εμπίπτει σε εμπορικές συναλλαγές, δηλαδή δεν παράγει εισόδημα;
Μια οποιαδήποτε φορολογία, επιβάλλεται όπου δημιουργείται εισόδημα, ωστόσο στην φορολόγηση της ακίνητης ιδιοκτησίας σε πολλές κατηγορίες ακινήτων που δεν εμπίπτουν σε εμπορικές συναλλαγές, δηλαδή δεν αποφέρουν εισόδημα στους ιδιοκτήτες τους και επίσης δεν μπορούν να πωληθούν λόγω των χαρακτηριστικών τους, επιβάλλεται χωρίς εξαιρέσεις ο εν λόγω φόρος ενώ δεν θα έπρεπε να επιβάλλεται. Επίσης φορολογούνται ακίνητα που έχουν προκύψει από εισόδημα που έχει ήδη φορολογηθεί με βάση τον φόρο εισοδήματος, κατ’ επέκταση είναι διπλή επιβολή φόρου.
Μια άλλη άνιση φορολογία είναι ο φόρος καυσίμων, ο οποίος επιβάλλεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω fuel tourism, με την αντιστοιχία ότι, τα όποια έσοδα θα διοχετεύονται στην καταπολέμηση της ανεργίας. Καταρχάς σαν νησί, δεν έχουμε τουρισμό που διακινείται με αυτοκίνητο εντός της επικράτειας της ΕΕ και κατά δεύτερον δεν έχουμε δει έστω αυτά τα ποσά, που αδίκως απορροφούνται από την ελλειμματική σε ρευστότητα οικονομία μας, που καταλήγουν, επειδή η ανεργία μας ακόμα δεν έχει καταπολεμηθεί. Σίγουρα για αυτή την φορολογία θα μπορούσαμε άμεσα να εξαιρεθούμε όπως εξαιρέθηκε και η Μάλτα.
Και ενώ υπάρχει αυτή η άνιση μεταχείριση για την μεσαία και χαμηλά εισοδηματική τάξη από άποψη φορολόγησης, έχουμε καταργήσει τα μεταβιβαστικά τέλη για όσους αγοράζουν ακίνητη περιουσία για εξόφληση ή αναδιάρθρωση δανείων, δήθεν για να επωφεληθεί η αγορά ακινήτων και να αυξηθεί η ζήτηση. Εάν η ζήτηση ήταν από το εσωτερικό καλώς να βοηθηθεί, αλλά δυστυχώς η ζήτηση προέρχεται από το εξωτερικό και θα έπρεπε στους συγκεκριμένους αγοραστές να επιβληθεί το εν λόγω τέλος, ώστε το κράτος να επωφεληθεί.
Πέραν όμως από την άνιση επιβολή φορολογιών, υπάρχει και η πρακτική της παράνομης εξαγωγής αφορολόγητων κερδών από τις μεγάλες εταιρείες, χρησιμοποιώντας ως εργαλείο τις φουσκωμένες τιμές στις συναλλαγές μεταξύ συνδεδεμένων εταιρειών (transfer pricing) που ουσιαστικά στερεί από τα ταμεία του κράτους πολλά εκατομμύρια κάθε χρόνο.
Το κράτος μπορεί να εκμηδενίσει το αποτέλεσμα της φοροδιαφυγής των μεγάλων εταιρειών και η λύση είναι στην τιμή πώλησης των προϊόντων στους συγκεκριμένους τομείς που δραστηριοποιούνται. Αυτό γίνεται εδώ και χρόνια στην Ελλάδα (ναι, σε αυτό τα κατάφερε!!!) για τις φαρμακευτικές εταιρείες. Έχουν την εμπειρία στην συλλογή τιμών πώλησης από άλλες ευρωπαϊκές αγορές, για τον καθορισμό των τιμών των φαρμάκων της επίσημης λίστας, με βάση τις 3 χαμηλότερες τιμές ανά την Ευρώπη. Αυτός ο ίδιος μηχανισμός μπορεί να επεκταθεί για τον προσδιορισμό της πραγματικής κερδοφορίας μιας μεγάλης εταιρείας σε οποιαδήποτε αγορά. Εννοείται ότι δεν μπορούν να διατιμηθούν όλα τα προϊόντα των μεγάλων εταιρειών, απλά με την παρακολούθηση της χαμηλότερης τιμής πώλησης στην Ευρώπη, οι εκάστοτε φορολογικές αρχές μπορούν να βγάλουν ικανοποιητικά συμπεράσματα και να πράξουν αναλόγως.
Ένας άλλος τρόπος αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής των μεγάλων εταιρειών, είναι και η διεθνώς γνωστή μέθοδος του whistle blowing, δηλαδή όχι με επίσημη γραπτή καταγγελία αλλά και καταγγελία από πιθανούς επηρεαζόμενους μέσω ανώνυμης επιστολής σε συγκεκριμένη διεύθυνση ή email σε συγκεκριμένο γραφείο.
Για όσους δεν γνωρίζουν παραθέτω μικρό απόσπασμα από την Ετήσια Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή για το έτος 2014 για να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος-
«Από δειγματοληπτικό έλεγχο στα Επαρχιακά Γραφεία Φόρου Εισοδήματος παρατηρήθηκαν τα ακόλουθα (σελ.209):
(α) Εντοπίστηκαν φυσικά πρόσωπα τα οποία ενδέχεται να εξασκούν το ιατρικό ή το δικηγορικό επάγγελμα, είναι άγνωστα στον Κλάδο Φόρου Εισοδήματος, δεν υποβάλλουν δηλώσεις και συνεπώς δεν τους επιβάλλεται οποιοσδήποτε φόρος εισοδήματος. Από έρευνα της Υπηρεσίας μας στα Τμήματα Οδικών Μεταφορών και Κτηματολογίου και Χωρομετρίας διαφάνηκε ότι αριθμός των πιο πάνω προσώπων έχει εγγράψει επ΄ονόματι του αυτοκίνητο ή/και ακίνητη περιουσία.
(β) Εντοπίστηκαν φυσικά πρόσωπα τα οποία ενώ φαίνεται να έχουν δραστηριοποιηθεί επαγγελματικά εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα, μέχρι πρόσφατα ήταν άγνωστοι στο Τμήμα με αποτέλεσμα να μην υποβάλουν δηλώσεις εισοδήματος.
(γ) Αρκετά πρόσωπα τα οποία ενδέχεται να εξασκούν το ιατρικό ή το δικηγορικό επάγγελμα, δεν υπέβαλαν δηλώσεις εισοδήματος για ένα ή και περισσότερα έτη και το Τμήμα δεν επέβαλε φορολογίες για τα εν λόγω έτη παρά τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας.»
«Από δειγματοληπτικό έλεγχο στον Τομέα Λήψης Δικαστικών Μέτρων (ΤΛΔΜ) παρατηρήθηκαν τα ακόλουθα (σελ.213):
(α) Τομέας Λήψης Δικαστικών Μέτρων. Διαπιστώθηκε ότι σημαντικός αριθμός ποινικών υποθέσεων για είσπραξη οφειλόμενων ποσών που καταχωρούνται από τον ΤΛΔΜ αναστέλλονται αφού προηγουμένως το Τμήμα, για αρκετές περιπτώσεις έχει εκφράσει θετική άποψη προς τον Γενικό Εισαγγελέα/Βοηθό Γενικού Εισαγγελέα (ΓΕ/ΒΓΕ) αναφορικά με το αίτημα αναστολής. Επίσης, το Τμήμα εκφράζει την άποψη του για αναστολή ή μη ποινικών υποθέσεων στον ΓΕ/ΒΓΕ χωρίς να αιτιολογείται επαρκώς η θέση του. Σημειώνεται ότι οι αποφάσεις για αναστολή η μη των πιο πάνω ποινικών διώξεων λήφθηκαν, σχεδόν στην ολότητα τους από τον τέως Βοηθό Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας. Εντοπίστηκαν περιπτώσεις όπου μετά την απόφαση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα για αναστολή της ποινικής δίωξης εναντίον υφπ με την προϋπόθεση αποπληρωμής των οφειλόμενων ποσών με συμφωνία χρονοδιαγράμματος, και ενώ η συμφωνία δεν τηρήθηκε, το Τμήμα φαίνεται να μην προχώρησε σε καταχώρηση νέας ποινικής δίωξης εναντίον των κατηγορούμενων.»
«(σελ.215) Εντοπίστηκαν περιπτώσεις όπου οι ποινικές διώξεις που καταχωρήθηκαν αποσύρθηκαν από το Δικαστήριο λόγω μη επίδοσης της κλήσης ενώ, μετά την απόσυρση της δίωξης, το Τμήμα δεν φαίνεται να προχώρησε στην καταχώρηση νέας ποινικής δίωξης ή λήψη άλλων μέτρων παρόλο που συνεχίζουν να εκκρεμούν οφειλόμενα ποσά τα οποία ως επί το πλείστον αφορούν σε φορολογικές περιόδους οι οποίες είχαν συμπεριληφθεί στην ποινική δίωξη που αποσύρθηκε. Ως αποτέλεσμα, τα υφπ τα οποία δεν συμμορφώθηκαν με τον περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας Νόμο συνεχίζουν ανενόχλητοι να “παρακρατούν” ποσά τα οποία οφείλονται στο Τμήμα χωρίς να τους επιβάλλεται οποιαδήποτε ποινή με βάση τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται η περίπτωση εταιρείας, η οποία τελεί υπό εκκαθάριση. Το Τμήμα καταχώρησε ποινική δίωξη εναντίον της εταιρείας (δια μέσω του εκκαθαριστή) και του διευθυντή της για οφειλόμενο ποσό ύψους €514.402, η οποία ωστόσο αποσύρθηκε λόγω μη επίδοσης της κλήσης. Σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος η διεύθυνση επίδοσης της κλήσης ήταν συγκεκριμένη οδός, αρ. 21 ενώ σύμφωνα με πληροφόρηση από το Σύστημα ΤΕΠ, ο διευθυντής της εταιρείας φαίνεται να διαμένει στην συγκεκριμένη οδό, αρ. 39.»
Υπέγραψα ήδη απο το Transparency International Cyprus τη δήλωση ‘Δέσμευση κατά της Διαφθοράς από τους υποψήφιους Βουλευτές 2016’ για πάταξη της φοροδιαφυγής και άρα και της διαφθοράς.
Ως βουλευτής θα προτείνω τις ακόλουθες νομοθεσίες και μέτρα για την αρχή του τέλους της διαφθοράς.
Θα πρέπει να γίνει άμεση δημοσιοποίηση των ονομάτων των 13 βουλευτών που δεν είχαν φορολογικό φάκελο μέχρι και το 2013, δημοσιοποίηση της κυπριακής λίστας Λανγκαρτ όσο και τις λίστες του εξωτερικού που αφορούν κυπριακών συμφερόντων νομικά και φυσικά πρόσωπα και των συνδεδεμένων αυτών προσώπων, των ονομάτων των πολιτικών και συνδεδεμένων αυτών προσώπων που παρουσιάζονται στα Panama paper και το πόθεν Έσχες των αξιωματούχων του κράτους να περιλαμβάνει και πρόσωπα μέχρι 1ου βαθμού συγγένειας.
Επίσης θα πρέπει να κατατεθεί άμεσα νομοθεσία με τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής GRECO που για χρόνια υποδεικνύει στις εκθέσεις της, τα ελλείματα διαφάνειας στη χρηματοδότηση των κομμάτων και των πολιτικών, που ακόμα και σήμερα αρνούνται να συμμορφωθούν. Ακόμα και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ζητά από την Κύπρο εισαγγελικές έρευνες για τα «panama papers».
Σοβαρό θέμα είναι και η προώθηση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο προτάσεων για κοινή δράση μεταξύ των χωρών μελών, για νέους κανονισμούς που επιτρέπουν ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση σχετικά με τους πραγματικούς ιδιοκτήτες, αλλά και των προσώπων που ελέγχουν πολύπλοκες εικονικές εταιρείες και εμπιστευτικές συμφωνίες (trusts). Θα πρέπει να γνωρίζουμε ποιος είναι ο πραγματικός ιδιοκτήτης και εάν το σχήμα που δημιούργησε χρησιμοποιήθηκε μεταξύ άλλων για φοροδιαφυγή. Όπως π.χ. η Αμερικάνικη Κυβέρνηση μας επέβαλε το FACTA για να βρίσκουν Αμερικάνους πολίτες που πιθανόν φοροδιαφεύγουν θα έπρεπε να ζητούμε και εμείς από τους Αμερικάνους το ίδιο ακριβώς για τους Κύπριους πολίτες που πιθανόν φοροδιαφεύγουν.
Τα επαγγελματικά σώματα (ΣΕΛΚ, ΠΔΣ) πρέπει επιτέλους να επιβάλλουν σοβαρές κυρώσεις στα μέλη τους όπως απόσυρση της επαγγελματικής άδειας σε περίπτωση που αποδειχτεί ότι εμπλέκονται σε φοροδιαφυγή, και οποιαδήποτε παράνομη επιχειρηματική δραστηριότητα, που και τα δύο έχουν ως αιτία το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.
Πρέπει να αντιληφθούν όλοι, ότι η ορθή πολιτική φορολόγησης δεν πρέπει να μειώνει την αγοραστική δύναμη των πολιτών με χαμηλά εισοδήματα, καθώς αυτά τα εισοδήματα είναι τα μόνα που σε περιόδους κρίσης εισρέουν στην αγορά με μόνο σκοπό την κάλυψη των βασικών τους αναγκών. Κάτω από τα δεδομένα της κρίσης θα πρέπει να μας ενδιαφέρει η ελάχιστη ζημιά στην εργασιακή βάση και η ρευστότητα που θα προέρθει και από την ορθή φορολόγηση.
Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας μια είδηση ότι μεγαλοεπιχειρηματίας είχε προβεί σε πώληση εταιρείας που κατείχε το πλειοψηφικό πακέτο τον Δεκέμβρη του 2003, για $60 εκατομμύρια. Ο φάκελος για φορολόγηση της συγκεκριμένης πράξης εκκρεμούσε μέχρι και την 31/12/15 κατά την οποία ημερομηνία το κράτος πλέον στερείται του δικαιώματος είσπραξης φόρων για την συγκεκριμένη πράξη. Είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει πολιτική βούληση για 12 χρόνια, αλλά επίσης απαράδεκτο είναι να ζητούμε από τους απλούς πολίτες να είναι νομοταγείς στις υποχρεώσεις τους απέναντι στο κράτος, όταν το ίδιο το κράτος κάνει αυτή την διάκριση ανάμεσα στην κοινωνία. Προσωπικά αυτή την διάκριση δεν την δέχομαι και θα την πολεμήσω με όλο μου το σθένος αν μου επιτραπεί η είσοδος στην Βουλή.
- Οικονομολόγος, Αριστίνδην Υποψήφια Συμμαχίας Πολιτών, επαρχίας Αμμοχώστου