Χαρίτα Μάντολες: Η Ελληνίδα Μάνα της Κύπρου
Παρουσίαση του βιβλίου «Ως Αληθώς- η ζωή της Χαρίτας Μάντολες», στη Λάρισα.
«Η αυγή της 20ής Ιουλίου του 1974 έφερνε και την αρχή του δράματος για τη Χαρίτα, Μάντολες όπως και για χιλιάδες άλλους ανθρώπους.
Η εισβολή των Τούρκων στρατιωτών, γίνεται μόνο λίγα μέτρα πιο κάτω από την περιοχή της Ελιάς.
Ο πόνος και η καταστροφή αρχίζει να χτυπά την πόρτα της οικογένειας της λίγες ώρες μετά. Αμέσως με μετά την απόβαση των τουρκικών στρατευμάτων, δώδεκα άντρες συλλαμβάνονται και εκτελούνται μπροστά στα μάτια τους. Ανάμεσά τους, ο πατέρας της Χαρίτας, ο άντρας της Ανδρέας, ο σύζυγος της αδελφής της Γιαννούλας, ο σύζυγος της αδελφής της Μάρως, ο θείος και νονός της, ο ξάδελφος της. Τότε ήταν και η τελευταία φορά που τους έβλεπαν …».
Αυτή η συνταρακτική ιστορία που κρύβει μέσα της αφόρητο πόνο, μαζί με τις συγκλονιστικές ιστορίες δυο ακόμα πονεμένων γυναικών, της ηρωίδας διδασκάλισσας Ελένης Φωκά και της Ελένης Ευθυμίου (ξαδέλφης της Χαρίτας Μάντολες), που μαζί της έζησε τις εν ψυχρώ εκτελέσεις των δικών τους ανθρώπων από τους τούρκους εισβολείς, ζωντάνεψαν μέσα από τις διηγήσεις των ιδίων σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 23 Απριλίου 2016, στη Λάρισα, στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΓΕΧΑ (Γονέων Ένωση Χριστιανική Αγωγή), όπου παρουσιάστηκε το βιβλίο της Ευρυδίκης Περικλέους- Παπαδοπούλου «Ως Αληθώς- η ζωή της Χαρίτας Μάντολες».
Η εκδήλωση που διοργανώθηκε από το Σύλλογο Κυπρίων Νομού Λάρισας και τα Εκπαιδευτήρια της Μ. Ν. Ράπτου, ξεκίνησε με την ανάγνωση του χαιρετισμού του Πρόεδρου της Βουλής κ. Γιαννάκης Ομήρου. Ακολούθησαν οι χαιρετισμοί του πρόεδρου του Συλλόγου Κυπρίων Νομού Λάρισας κ. Αυγουστίνου Αυγουστή και του Διευθυντή των Εκπαιδευτηρίων Μ. Ν. Ράπτου κ. Νίκο Ράπτη.
«Η Λάρισα είναι πολύ τυχερή σήμερα γιατί βρίσκονται σήμερα εδώ πέντε μεγάλες προσωπικότητες από την Κύπρο που τιμούν όσοι λίγοι την Κύπρο και την Ελλάδα», είπε ο κ. Αυγουστή και συμπλήρωσε: «Η Χαρίτα Μάντολες, αποτελεί μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες μορφές της τραγωδίας του 1974 στην Κύπρο και σύμβολο του αντικατοχικού αγώνα. Είναι η γυναίκα με την αθάνατη ελληνική ψυχή, στο πρόσωπο της οποίας αντικατοπτρίζονται οι αγώνες των συγγενών των αγνοουμένων. Η Χαρίτα Μάντολες για χρόνια ολόκληρα νυχτοξημερωνόταν στα οδοφράγματα, και πάλευε για την Κύπρο, για τους δικούς της και τους δικούς άλλων που χάθηκαν αλλά και για την κατεχόμενη γη μας. Με μια φωτογραφία στο χέρι, πάντα στην πρώτη γραμμή των εκδηλώσεων. Πότε στις μαύρες επετείους της εισβολής και πότε στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας μαζί με τις άλλες γυναίκες. Με αποτυπωμένο τον πόνο στο πρόσωπο της, όμως με βλέμμα αγέρωχο και άκαμπτο. Η Σπαρτιάτισσα Χαρίτα Μάντολες, η Χαρίτα της Κύπρου είναι η γυναίκα σύμβολο του αγώνα επιστροφής. Είναι η γυναίκα στην οποία αποτυπώνεται ολόκληρο το δράμα της Κύπρου. Η προσφυγιά, το δράμα των αγνοουμένων και ο θάνατος δικών της ανθρώπων…».
Το βιβλίο παρουσίασε ο Αναπληρωτή Καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου κ. Πέτρος Παπαπολυβίου, ο οποίος αναφέρθηκε στους αγώνες της Χαρίτας Μάντολες, τις ελληνικές και χριστιανικές αρχές που πήρε από την οικογένεια της, που της δημιούργησαν ένα ατσάλινο χαρακτήρα.
«Η μικρή Χαρίτα», μέλος πολυμελούς οικογένειας» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαπολυβίου, «μεγάλωσε μαζί με τα δέκα αδέλφια της στην ορφάνια, αφού σε πολύ μικρή ηλικία έχασε την μητέρα της.
Η Χαρίτα άκουσε για πρώτη φορά τη λέξη αγνοούμενος όταν στην οικογένεια της μιλούσαν για τον νουνό της, εθελοντή στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, ο οποίος συνελήφθη από τους Γερμανούς στην Καλαμάτα και χάθηκαν για 4 χρόνια τα ίχνη του».
Ο κ. Παπαπολυβίου έκανε ακόμα αναφορά στα ξέγνοιαστα χρόνια που προηγήθηκαν της τουρκικής εισβολής, στις δυσκολίες της καθημερινότητας και στα μεγάλα εφόδια που πήρε η Χαρίτα και όλα τα αδέλφια της από τον ξεχωριστό άνθρωπο, καλό χριστιανό και αγνό πατριώτη πατέρα της, που προίκισε όλα τα παιδιά του με πολύτιμα και ξεχωριστά εφόδια.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στον γάμο της Χαρίτας, αλλά και στην απάνθρωπη και εν ψυχρώ εκτέλεση του άντρα της, του πατέρα της και των άλλων συγγενικών της ανθρώπων (12 συνολοκά άτομα), αόπλων μπροστά στα μάτια των γυναικών από το στρατό εισβολής, από τους Τούρκους στρατιώτες. Αναφέρθηκε ακόμα στον αγώνα που έκανε για να διακριβωθεί η τύχη του συζύγου της και όλων συγγενικών της προσώπων που πυροβολήθηκαν με ριπές αυτομάτων όπλων από τους τούρκους εισβολείς.
Η μετέπειτα διαδρομή της Χαρίτας είπε ο Πέτρος Παπαπολυβίου, περιγράφεται με συνταρακτικό τρόπο στο βιβλίο «ως αληθώς», από την συγγραφέα του Ευρυδίκη Περικλέους- Παπαδοπούλου και είναι παρόμοια με την ιστορία χιλιάδων γυναικών της Κύπρου μας. Η Χαρίτα δεν τα έβαλε κάτω, παλεύοντας να σταθεί στα πόδια της και αγωνιζόμενη να αναθρέψει τα δυο παιδιά της, συνέχισε κάθε Κυριακή να είναι στο οδόφραγμα, να είναι παρούσα σε όλες τις πορείες, αγωνιζόμενη να μάθει τι έγιναν οι δικοί της άνθρωποι.
Η συγγραφέας του έργου Ευρυδίκη Περικλέους- Παπαδοπούλου, αναφέρθηκε στην μεγάλη δυσκολία που αντιμετώπισε στη συγγραφή του βιβλίου, λόγω της συνεχούς συναισθηματικής φόρτισης που της δημιουργούσαν οι αφηγήσεις της Χαρίτας Μάντολες.
Με την απεικόνιση του γάμου του Δαβίδ, ο οποίος συμβολίζει και το δικό της γάμο, που δεν πρόλαβε να ζήσει, το βιβλίο “Ως αληθώς, η ζωή της Χαρίτας Μάντολες”, μας εξιστορεί το Γολγοθά αυτής της απλής γυναίκας που όπως και τόσες άλλες βρέθηκαν ξαφνικά μόνες και αβοήθητες να αγωνίζονται να επιβιώσουν. «Στο πρόσωπο της Χαρίτας Μάντολες», είπε, «είναι χαραγμένοι βαθιά οι συνεχείς αγώνες των γυναικών της Κύπρου που χρόνια τώρα κάνουν πορείες, στέκονται στο οδόφραγμα με τις φωτογραφίες των δικών τους ανθρώπων αναζητώντας μια απάντηση τόσο από τους Τούρκους, όσο και από τις δικές μας κυβερνήσεις …» «Στόχος μας» είπε ακόμα η συγγραφέας του βιβλίου «ήταν να μην καταγραφεί ως μια απλή μαρτυρία αλλά με στοιχεία μυθοπλασίας να γίνει ενδιαφέρον για τα παιδιά, να μπει μέσα στα σχολεία. Η μυθοπλασία κάλυψε κάποια γεγονότα που δεν θέλουμε ναξύνουμε τις πληγές τους …».
Η Χαρίτα Μάντολες καθήλωσε το ακροατήριο
Στη συνέχεια μίλησε η Χαρίτα Μάντολες, η οποία ξεκίνησε την ομιλία της, ευχαριστώντας τον λαό της Λάρισας και τους διοργανωτές της εκδήλωσης για την αγάπη και τη συμπαράσταση τους και έκανε ειδική μνεία στα παιδιά της Ελλάδας που υπερασπίστηκαν την Κύπρο από τις ορδές του Αττίλα το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Στην συνέχεια αναφέρθηκε στην πολύχρονη προσπάθεια της συγγραφέως για να καταγράψει τις δικές της αφηγήσεις. Έκανε ακόμα αναφορά στο προδοτικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή και στα δικά της προσωπικά βιώματα, για την εν ψυχρώ εκτέλεση των δικών της ανθρώπων, για το πώς γλύτωσε η ίδια και τα παιδιά της από τα χέρια των εισβολέων, για τον δρόμο της προσφυγιάς, για την επιβίωση και ανατροφή των παιδιών της, αλλά και για τον συνεχή αγώνα της για την διακρίβωση της τύχης των δικών της ανθρώπων. Η Χαρίτα Μάντολες συγκλόνισε πραγματικά το ακροατήριο της με το πάθος του αιτήματός της «για επιστροφή και δικαίωση», και με την εξιστόρηση της προσωπικής, επώδυνης εμπειρίας της. Η Χαρίτα Μάντολες που διεκδίκησε έως το τέλος από τα χέρια των Τούρκων το παιδί της: «αν δε το έκανα θα ήταν ακόμα αγνοούμενο», ανέφερε, για να τονίσει στη συνέχεια την τεράστια σημασία του να αγωνίζεται κανείς και να διεκδικεί τα δικαιώματά του, την ελευθερία του.
Εξέφρασε ακόμα την μεγάλη της πίκρα για την αδράνεια και την αδιαφορία των υπευθύνων για την διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων, καθώς και την μεγάλη οργή της, για την ατιμωρησία των ενόχων. «Δεν αρκεί η επιστροφή λίγων λείψανων που μας έδωσαν», είπε χαρακτηριστικά. «Καταδίκη θέλω των δολοφόνων, να τιμωρηθούν οι ένοχοι, να πληρώσει η Τουρκία για τις δολοφονίες των απλών και αμάχων πολιτών ….».
Η Χαρίτα Μάντολες υπενθύμισε πως ο «αγώνας για απελευθέρωση συνεχίζεται» και πως ανάμεσα στους αγνοούμενους του 1974 υπάρχουν «27 παιδιά, 127 γυναίκες και 83 Ελλαδίτες, για τους οποίους δεν έχουμε μάθει το παραμικρό για την τύχη τους».
Και διερωτήθηκε: «τι τους εκάμασι; Τι εγινήκασι οι δικοί μας άνθρωποι». Τέλος έστειλε μήνυμα προς τους κυβερνώντες ότι ο Κυπριακός Ελληνισμός δεν πρόκειται να αποδεχτεί τη ρατσιστική Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (την αποκάλεσε τουρκοποίηση της Κύπρου), λέγοντας χαρακτηριστικά πως η μόνη σωστή λύση είναι αυτή που θα προβλέπει την επιστροφή όλων των προσφύγων και των τουρκοκύπριων στα σπίτια τους υπό συνθήκες πλήρους ασφάλειας για ολόκληρο τον κυπριακό λαό.
Τη δική της τραγική εμπειρία έτσι όπως την έζησε στο χώρο της εκτέλεσης αφηγήθηκε με δάκρυα στα μάτια και η Ελένη Ευθυμίου (ξαδέλφη της Χαρίτας Μάντολες), αυτόπτης μάρτυρας κι αυτή στο χώρο των εν ψυχρώ εκτελέσεων.
Στην εκδήλωση παρευρέθηκε και κατέθεσε τη δική της μαρτυρία και η ηρωίδα διδασκάλισσα Ελένη Φωκά που για 23 χρόνια δίδασκε με κίνδυνο της ζωής της τα Ελληνόπουλα στην Αγιά Τριάδα της Καρπασίας ελληνικά γράμματα και ελληνική ιστορία (εκδιώχθηκε το 1997 από τα κατεχόμενα με διαταγή του Ντενκτάς). Ο αγώνας μας είπε θα δικαιωθεί μόνο όταν επιτρέψουμε ξανά όλοι οι πρόσφυγες στα σπίτια μας. Δεν θα δεχθούμε λύση που θα υποθηκεύει τον μέλλον μας στην γη των πατέρων μας, τόνισε χαρακτηριστικά.
Συγκινητική ήταν η στιγμή που Χαρίτα Μάντολες και η Ελένη Ευθυμίου συνάντησαν για πρώτη φορά τον ξάδελφο τους Σπανούδη Γρηγόριο εγγονό του παππού Σπανούδη Γρηγόρη που ήρθε εθελοντικά από τον Καραβά της Κερύνειας και πολέμησε για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας. Ο αείμνηστος Σπανούδης παρέμεινε έκτοτε στη Λάρισα δημιούργησε οικογένεια και διετέλεσε Γυμνασιάρχης σε σχολείο της πόλης. Η Λάρισα αναγνωρίζοντας την μεγάλη εθνική προσφορά του έδωσε το όνομα του σε οδό της πόλης.
Παραβρέθηκαν: Εκπρόσωπος του Μητροπολίτη, εκπρόσωπος του περιφερειάρχη, εκπρόσωπος του δημάρχου, ο πρόεδρος του δημοτικού Διαμερίσματος Αγιάς κ. Ζάχος Μπατσιόλας, ο πρόεδρος του Δ.Σ. της ΓΕΧΑ κ. Τέλιος Αθανάσιος, εκπρόσωποι των Συλλόγων Μικρασιατικών, Κρητικών και της Λέσχης Εφέδρων Καταδρομέων, οι πολεμιστές Κύπρου Κουτσαντάς Βασίλειος, Διβράμης Ευάγγελος, Κυριακόπουλος Στέργιος, ο Δημήτριος Τσουκνίδας ξάδελφος του πεσόντα στην Κύπρο Λοχαγού Δημήτριου Τσουκνίδα, πολλά μέλη του συλλόγου και φίλοι της Κύπρου.