O αναμορφωτής του ποδοσφαίρου Γιόχαν Κρόιφ δεν είναι πια μαζι μας, αλλά η μνήμη του θα ζει αιώνια!

Την περασμένη Πέμπτη, 24 Μαρτίου 2016, έχασε τη μάχη με τον καρκίνο, αφήνοντας την τελευταία του πνοή στην Μπαρτσελόνα (Βαρκελώνη), όπου ζούσε οικογενειακώς από το 1973, με εξαίρεση ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα απουσίας, ο Ολλανδός τιτάνας και αναμορφωτής του σύγχρονου ποδοσφαίρου, Γιόχαν Κρόιφ (Χέντρικ Γιοχάνες Κρόιφ), σε ηλικία 68 ετών.

• Του Βασίλη Κωστή

Το ταλέντο του, η ιδιοφυία του, ακόμα και η ντρίπλα του στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974 και το μυθικό του πέναλτι (το οποίο αντέγραψαν μόλις προσφάτως οι άσοι Μέσι – Σουάρεζ), που έχουν καταγραφεί στην ποδοσφαιρική ιστορία ως πρωτότυπο, όμορφο παίξιμο της μπάλας, η εξυπνάδα και η κρίση του, οι ιδέες του για καθαρό ποδόσφαιρο, το εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό του έργο, το ήθος και η φιλοσοφία του, που ξεπερνούν τα όρια του ποδοσφαίρου, φωτίζουν άπλετα το ωραιότερο άθλημα στον κόσμο και η μνήμη του θα ζει αιώνια.

Ο Κρόιφ, που άλλαξε τον ρουν του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, που έκανε το άθλημα διαφορετικό και ελκυστικότερο, θεωρείται η προσωποποίηση του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου (ανάλογα με την εξέλιξη και τις απαιτήσεις του παιχνιδιού, οι αμυντικοί παίκτες συχνά μετατρέπονται σε επιθετικούς και αντίστροφα, κάτι που δεν γινόταν πριν στο ποδόσφαιρο), αλλά και ο πρόδρομος του «τίκι-τάκα» στυλ παιχνιδιού της Μπαρτσελόνα, που ξεκινά από την άμυνα με γρήγορες κοντινές πάσες με την πρώτη και απαιτεί, προϋποθέτει ανηλεή πίεση, αδιάκοπο πρέσινγκ ψηλά, κοντά στα καρέ του αντιπάλου. Οι μεγάλες επιτυχίες της Εθνικής Ισπανίας από το 2008 και εντεύθεν οφείλονται, εν πολλοίς, στην υιοθέτηση τού στυλ παιχνιδιού της Μπαρτσελόνα. Ο Κρόιφ πρώτος έθεσε τις βάσεις, τα θεμέλια, και πάνω απ’ όλα τη φιλοσοφία, τους στόχους και το όραμά του, που έκαναν την Μπαρτσελόνα μεγάλη και τρανή, ίσως την καλύτερη ομάδα όλων των εποχών.

Ο Κρόιφ, που ως ποδοσφαιριστής κατέκτησε τη Χρυσή Μπάλα τρεις φορές (1971, 1973, 1974), γεννήθηκε στο Άμστερνταμ το 1947, από εργατική οικογένεια. Σε ηλικία 17 χρονών έπαιξε στην πρώτη ομάδα του Άγιαξ και δύο χρόνια αργότερα στην Εθνική Ολλανδίας. Υπήρξε παίκτης και προπονητής της Μπαρτσελόνα για πολλά χρόνια. Ήταν ο εμπνευστής της Ακαδημίας της ομάδας, ο εμπνευστής της ανεπανάληπτης Λα Μασία, που έβγαλε  αστέρια όπως ο Μέσι, ο Τσάβι, ο Ινιέστα, ο Φάμπρεγκας, ο Μπουσκέτς κ.ά. Θυμάμαι ένα παιχνίδι της Λίγκα, νομίζω πως ήταν τον Νοέμβριο του 2012, όπου και οι 11 παίκτες της Μπαρτσελόνα που παρατάχθηκαν στο γήπεδο ήταν απόφοιτοι της Λα Μασία.

Ο Κρόιφ δεν πήγε στην Μπαρτσελόνα το 1973 μόνο με την οικογένειά του. Πήρε μαζί του και το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο, που έπαιζαν οι πρώτες του αγάπες, ο Άγιαξ και η Εθνική Ολλανδίας, κάτω από τη λαμπρή καθοδήγηση του αξέχαστου Ολλανδού προπονητή Ρίνους Μίχελς. Τις ρίζες του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου τις βρίσκουμε στην Εθνική Ουγγαρίας της δεκαετίας του 1950 και στη μεγάλη Ρεάλ των Πούσκας – Ντ Στέφανο – Χέντο. Ο Κρόιφ δικαιωματικά υπήρξε επίτιμος πρόεδρος της Μπαρτσελόνα και δικαιωματικά διετέλεσε προπονητής της Εθνικής Καταλονίας από το 2009 έως το 2013.

Στην ταινία «En un momento dado» («Στη δεδομένη στιγμή») που γυρίστηκε το 2004 και είναι αφιερωμένη στον Κρόιφ, ένας ηλικιωμένος οπαδός της Μπαρτσελόνα, βαθιά συγκινημένος, μεταξύ άλλων λέγει: «Ακόμα και σήμερα δεν έχουμε καταφέρει να τον ευχαριστήσουμε στον βαθμό που του αξίζει για όσα πρόσφερε στην Καταλονία. Μας έκανε ξανά περήφανους».

Το 2006 ο Κρόιφ τιμήθηκε από τη Βουλή της Καταλονίας με τον Σταυρό του Σαν Ζόρντι (Άγιος Γεώργιος), που αποτελεί την ύψιστη διάκριση.

Τόσο με τον Άγιαξ όσο και με την Μπαρτσελόνα, ο «ιπτάμενος» (όταν έπαιζε, τέτοιος  ήταν, κυριολεκτικά) Ολλανδός Κρόιφ, που άλλαξε τη φιλοσοφική προσέγγιση και τον τρόπο που πρέπει να παίζεται το ποδόσφαιρο, κατέκτησε τα πάντα σε διασυλλογικό επίπεδο. Ήταν εξαιρετικά ταχύς και όταν άλλαζε ταχύτητες, άφηνε πίσω του «νεκρούς» αντιπάλους. Εκπληκτικός ντριμπλέρ, με μονααδική ευλυγισία, αλλά και ισορροπία, την οποία διατηρούσε ακόμα και όταν έκανε απίθανα γυρίσματα με την μπάλα. Εύστροφος και διορατικός, με απίστευτη αίσθηση του χώρου και του χρόνου. Πάντα έλεγε, «αν δεν είσαι εκεί την κατάλληλη στιγμή, θα πήγες νωρίς ή άργησες». Φανταστικός παίκτης, πραγματικός «καλλιτέχνης» του ποδοσφαίρου, που κατάφερε να σαγηνεύσει τα πλήθη με το αέρινο στυλ του.

Δικαιωματικά ανήκει στην πεντάδα των αθανάτων, μαζί με τους ιταλικής καταγωγής Αργεντίνους Ντι Στέφανο και Μαραντόνα, τον Ούγγρο Πούσκας και τον Βραζιλιάνο Πελέ. (Στο πάνθεον των αθανάτων δεν περιλαμβάνω παίκτες που είναι εν ενεργεία).

Ο άλλοτε άσος του Άγιαξ μετακόμισε στην Μπαρτσελόνα το 1973, γνωρίζοντας ότι η νέα του ομάδα δεν είχε δει πρωτάθλημα για 13 χρόνια. Το 1974 η Μπαρτσελόνα κέρδισε το πρωτάθλημα με ηγέτη τον Κρόιφ.

Ως ποδοσφαιριστής, κατέκτησε 18 τίτλους με τον Άγιαξ,  2 με την Μπαρτσελόνα και 2 με τη Φέγερνορντ και ως προπονητής 3 με τον Άγιαξ και 11 με την Μπαρτσελόνα (τέσσερα συνεχόμενα Λα Λίγκα και το πρώτο Ευρωπαϊκό Πρωταθλητριών της Μπαρτσελόνα, με την «ομάδα-όνειρο»), ρεκόρ που καταρρίφθηκε το 2011 από τον μαθητή του Πέπ  Γκουαρδιόλα, πρώην παίκτη και προπονητή της Μπαρτσελόνα.

Ο Κρόιφ κατέκτησε 3 Μπαλόν Ντ’Ορ (Χρυσή Μπάλα),όπως ανέφερα πιο πάνω, και πολλά άλλα έπαθλα και διακρίσεις.

Όταν ο Κρόιφ δήλωσε πως για λόγους αρχής προτίμησε την Μπαρτσελόνα από τη Ρεάλ, η οποία υποστηριζόταν από το καθεστώς Φράνκο και στην οποία τον είχε υποσχεθεί ο πρόεδρος του Άγιαξ, οι Καταλανοί συνάντησαν τον επίγειο «θεό» τους! Σε έναν σύλλογο που θεωρείται κάτι παραπάνω από μια ομάδα, επειδή είναι σύμβολο και λάβαρο των κοινωνικών, αντιφασιστικών και, προπαντός, των εθνικών αγώνων των Καταλανών, ο Κρόιφ ήταν κάτι παραπάνω από ένας παίκτης. Επέλεξε να βαφτίσει τον γιό του Ζόρντι (Γεώργιος στα ελληνικά), που είναι ο Άγιος των Καταλανών, πηγαίνοντας κόντρα στο καθεστώς Φράνκο, που απαγόρευε στους Καταλανούς να δίνουν καταλανικά ονόματα στα παιδιά τους…

Στον χώρο του ποδοσφαίρου έχουν υπάρξει σπουδαίες προσωπικότητες, αλλά καμιά τόσο σημαντική όσο ο Κρόιφ. Αναμφισβήτητα, αξεπέραστοι παίκτες ο Μέσι, ο Μαραντόνα, ο Πελέ, ο Ζιντάν και οι άλλοι τεράστιοι και μοναδικοί προπονητές ο Φέργκιουσον, ο Γκουαρδιόλα και ο Μουρίνιο με τη δική του αυθεντική νοοτροπία και αμυντικογενή φιλοσοφία.

Ο Κρόιφ, όμως, ήταν κάτι παραπάνω από παίκτης και προπονητής. Ως παίκτης ήταν η ενσάρκωση του καλύτερου στυλ παιχνιδιού, που η συλλογικότητά του, η ομαδικότητά του, όχι μόνο δεν αποκλείει την ατομικότητα, μα την προϋποθέτει. Ως προπονητής δημιούργησε συναρπαστικές ομάδες, γαλούχησε ποδοσφαιρικές διάνοιες και επηρέασε σημαντικότατες ομάδες του πλανήτη: Την Μπαρτσελόνα των Τσάβι – Ινιέστα, την εντυπωσιακή Μπάγερν, τη Μίλαν των Χούλιτ – Ράικαρντ – Φαν Μπάστεν, την Εθνική Ισπανίας κ.ά. Προπονητικές σχολές αντιγράφουν τον τρόπο που ανέπτυσσε νέους παίκτες. Αν δεν υπήρχε η φιλοσοφία, η έμπνευση και το μεγαλόπνοο σχέδιο τού Κρόιφ, δεν θα υπήρχε η Λα Μασία και ίσως το αχτύπητο τρίδυμο Μπουσκέτς – Τσάβι – Ινιέστα, αλλά και ο Μέσι, που θεωρείται από πολλούς ως καλύτερος παίκτης όλων των εποχών, να μην εμφανιζόταν ποτέ στα γήπεδα.

Ο Κρόιφ είναι ο αδιαμφισβήτητος αναμορφωτής του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Όσοι τον θαυμάζουν, δεν θαυμάζουν μόνο τον τρόπο που εκείνος και οι ομάδες του έπαιζαν. Φρονούν πως ολόκληρος ο κόσμος θα ήταν καλύτερος, πιο δίκαιος, αν επικρατούσε η φιλοσοφία του για το ποδόσφαιρο. Πιστεύουν πως το ποδόσφαιρο τού Κρόιφ είναι ομορφότερο, διασκεδαστικότερο και πιο βαθύ από τις υπόλοιπες αντίστοιχες προσεγγίσεις.

Το σεμνό παιδί, που ξεκίνησε την ένδοξη πορεία του από τις ταπεινές γειτονιές του Άμστερνταμ, δεν είναι πια μαζί μας, αλλά έχει αφήσει ανεξίτηλα τη σφραγίδα του στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο και όχι μόνο.