Μεγαλώνοντας…
Είναι γεγονός ότι όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος αρχίζει να φιλοσοφεί τα πράματα και ταυτόχρονα να έχει περισσότερες απαιτήσεις απ’αυτούς που αποκαλεί φίλους. Έχει αποδειχθεί και επιστημονικά με σειρά πειραμάτων ότι όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος, παρά τις δυσκολίες της ώριμης ηλικίας, γίνεται όλο και πιο ικανοποιημένος με τη ζωή.
Οι ψυχολόγοι έχουν καταγράψει ότι μεγαλώνοντας οι άνθρωποι εστιάζονται στα θετικά γεγονότα και στα χαρούμενα συναισθήματα («The positivity effect», Marta Zaraska, Scientific America, Mind, November /December 2015). Έχει σημασία να είναι ευτυχισμένοι και να ασχολούνται με δραστηριότητες που τους γεμίζουν.
Φαίνεται ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία είναι πιο ευτυχισμένοι παρά οι νέοι. Η πρώτη μεγάλη έρευνα έγινε το 1995 στο Πανεπιστήμιο Fordham, όπου μελέτησαν και κατηγοριοποίησαν κατά ηλικία 32,000 Αμερικανούς και βρήκαν ότι 38% μεταξύ 68 και 77 χρονών, δήλωσαν «πολύ ευτυχισμένοι», ενώ οι νέοι ήταν πολύ λιγότερο. Ο Carstensen (από το 1992) κατέγραφε τη ζωή και τις αντιδράσεις 50 ανθρώπων για 34 συνεχόμενα χρόνια και συμπέρανε ότι όσο μεγάλωναν στένευε ο κοινωνικός κύκλος, οι τοξικοί αποβάλλονταν και έμεναν λίγοι και καλοί φίλοι.
Στη Δανία, έρευνα σε πληθυσμό 10,000 Δανών άνω των 45 χρονών, έδειξε ότι ακόμα και με προβλήματα υγείας, οι μεγαλύτεροι δήλωναν σχετικά ευτυχισμένοι. Στην Αγγλία (2012) ρωτήθηκαν για τη ζωή τους όσοι έκλεισαν εκατό χρονών: απάντησαν ότι ήταν ευχαριστημένοι που έκλεισαν τα 100. Ο γεροντολόγος Peter Martin, του Πανεπιστημίου Iowa State, δήλωσε μετά από εκατοντάδες συνεντεύξεις με υπερήλικες άνω των 100, ότι η γενική του εντύπωση ήταν ότι τα γηρατειά μπορεί να είναι μια ευτυχισμένη περίοδος της ζωής.
Υπάρχει όμως το παράδοξο, ότι τα γηρατειά συνεπάγονται και φυσική φθορά και επιπλέον δυσκολίες. Έρευνες της τελευταίας δεκαετίας έδειξαν ότι οι ηλικιωμένοι συγκεντρώνονται στα θετικά μιας κατάστασης, είτε του παρόντος είτε του παρελθόντος. Αυτή η ευτυχία των ηλικιωμένων έχει να κάμει με προοδευτική αλλαγή νοοτροπίας του ατόμου παρά με τον αρχικό του χαρακτήρα.
Το 2008, οι Άγγλοι Πανεπιστημιακοί Andrew Oswald και David Blanchflower απέδειξαν ότι η γραφική παράσταση της ευτυχίας έχει σχήμα U. Έγινε συντονισμένη μελέτη με μισό εκατομμύριο ανθρώπους σε 72 χώρες και φάνηκε ότι η ευτυχία του ανθρώπου είναι ψηλά στην κλίμακα στα παιδιά, καταποντίζεται στη μέση ηλικία και μετά αρχίζει να ανεβαίνει πάλι.
Κάποιοι προσπάθησαν να εξηγήσουν το φαινόμενο της ευτυχίας με πιθανές βλάβες στον εγκέφαλο λόγω γήρανσης. Όμως, η θεωρία της γήρανσης του εγκεφάλου δεν έχει βάση, διότι, για παράδειγμα οι ασθενείς με Alzheimer θα ήταν πολύ χαρούμενοι, κάτι που δεν συμβαίνει. Ακολούθως έγιναν πειράματα για τις γνωστικές ικανότητες με τεστ νοημοσύνης που έδειξαν ότι όσοι είχαν καλύτερα αποτελέσματα ήταν και πιο ευτυχισμένοι, γεγονός που αποδεικνύει ότι η ευτυχία δεν συνδέεται με οργανική βλάβη στον εγκέφαλο.
Ανάλογα πειράματα έγιναν από ψυχολόγους του Πανεπιστημίου Southern California που παρακολουθούσαν τη συναισθηματική κατάσταση 2,800 ατόμων για 23 συνεχή χρόνια. Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν το 2001: όσο τα άτομα μεγάλωναν ένιωθαν λιγότερα αρνητικά συναισθήματα. Δηλαδή, τα άτομα αυτά γίνονταν πιο ευτυχισμένα με την πάροδο του χρόνου.
Οι μεγαλύτεροι επιλέγουν να είναι ευτυχισμένοι, να είναι ικανοποιημένοι με αυτά που έχουν, επικεντρώνονται σε αυτά που τους κάνουν ευτυχισμένους, διαμορφώνουν τον κόσμο τους στα μέτρα τους και στις ανάγκες τους. Επιλέγουν να αποστρέφουν το βλέμμα πιο γρήγορα από νεαρά άτομα από ανησυχητικές σκηνές και αντίθετα κοιτάζουν επίμονα χαρούμενες εικόνες, όπως π.χ. μικρά παιδιά που παίζουν ή γατάκια.
Σε έρευνα της Iris Mauss του Πανεπιστημίου Berkeley της California (2013) οι ηλικιωμένοι
είχαν λιγότερο άγχος για την καθημερινότητα, π.χ. είχαν πολύ λιγότερο άγχος αν θα μιλούσαν μπροστά σε ακροατήριο παρά ένας πιο νέος. Το «τι θα πει ο κόσμος» δεν μετρά πλέον. Είχαν λιγότερο θυμό αν κάτι πήγαινε λάθος και δεν τους ενδιέφεραν τόσο τυχόν κριτικές ή αρνητικά σχόλια. Οι μεγάλοι δεν έχουν πλέον τα φορτία που κουβαλούν οι νέοι, για δημιουργία οικογένειας, επαγγελματικής αποκατάστασης κ.ά. Δίνουν έμφαση στις διαπροσωπικές σχέσεις και στο να απολαύσουν όση ζωή τους απέμεινε, ιδιαίτερα όταν μπήκαν στα βάσανα νωρίς.
Οι ψυχολόγοι έχουν διαπιστώσει ότι άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, όπως και οι μεγάλοι, μετά από δραματικά γεγονότα (9/11 ή ασθενείς aids) μετατοπίζονται προς συναισθηματικούς στόχους παρά υλικούς, διότι συναισθάνονται το εύθραυστο της ζωής και τη δική τους θνησιμότητα.
Όμως, πρέπει να διατηρηθούν το σώμα και το πνεύμα υγιή για να είναι καλά τα γηρατειά.