Τα Πετρέλαια της Κασπίας
Η ευρεία περιοχή της Κασπίας ήταν στόχος «των ισχυρών» λόγω των φυσικών αποθεμάτων που διαθέτει.
Η εκμετάλλευση του χρυσού και τα κοιτάσματα του μαύρου χρυσού που βρίσκονται γύρω από την Κασπία Θάλασσα αλλά και στην υποθαλάσσια περιοχή, είναι ο «νέος πακτωλός» των πολυεθνικών για τα επόμενα χρόνια.
Η Κασπία, στην οποία παραμένει άλυτο το διεθνές νομικό ζήτημα αν είναι «θάλασσα» ή «λίμνη» περιβάλλεται από Ιράν, Αζερμπαϊτζάν, Ρωσία, Καζαχστάν, Τουρκμενιστάν. Μόνο δύο χώρες, η Ρωσία και το Ιράν, διαθέτουν ισχυρή ναυτική δύναμη και έχουν την δυνατότητα της δυναμικής διεκδίκησης, αστυνόμευσης και παρέμβασης επιστημονικής αλλά και οικολογικής.
Οι παρεμφερείς χώρες όπως Τουρκία, Αρμενία, Γεωργία, Ουζμπεκιστάν παίζουν ενεργό ρόλο στις γεωπολιτικές εξελίξεις της ευρείας περιοχής της Κασπίας και αποβλέπουν στις άμεσες οικονομικές απολαβές για την εικοσαετία 2005- 2025.
Τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι,
- Τα οικονομικά, για την άντληση και επεξεργασία του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.
- Τα γεωπολιτικά, για την δημιουργία πετρελαιαγωγών από Κασπία προς άλλες κατευθύνσεις.
Λόγω της νέας βιομηχανικής τους ανάπτυξης, Κίνα και Hong Kong έχουν πολλαπλασιάσει τις πετρελαϊκές απαιτήσεις. Το ημερήσιο ισοζύγιο για αργό πετρέλαιο ανέρχεται σε 643.500 εισαγόμενα βαρέλια ανά ημέρα (OPEC 2000 Annual Report), τα οποία καλύπτουν το 20% των συνολικών αναγκών τους ενώ το υπόλοιπο 80% (περίπου 2,5 εκ. βαρέλια ανά ημέρα) καλύπτεται από την εσωτερική παραγωγή. Οι προϋπολογισμοί δείχνουν ότι οι ανάγκες τους το 2020 θα είναι περίπου 20 εκ. βαρέλια ανά ημέρα, από τα οποία το 75 % θα είναι εισαγόμενα (η πρόβλεψη του OPEC είναι ότι θα αποτελεί το 15% της παγκόσμιας παραγωγής). Τα μεταφορικά έξοδα αλλά και η ασταθής πολιτική του Περσικού κόλπου, εξανάγκασε την κυβέρνηση της Beijing να σκεφθεί σοβαρά την δημιουργία αγωγού από Καζαχστάν ή Ιράν στην Νότιο Δυτική Κίνα. (Δικαιολογείται πλήρως ο πόλεμος του Αφγανιστάν και η μελλοντική εμφάνιση του άφαντου πράκτορα Osama Bin Landen στις Ισλαμοτουρκικικές περιοχές της Νότιο Δυτικής Κίνας).
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία πιέζει με κάθε μέσο την ολοκλήρωση του αγωγού Baku – Tiblisi – Ceyhan (TBC) για να είναι αυτή η πετρελαϊκή γέφυρα της Δύσης. Οι Η.Π.Α. υποστηρίζουν αυτό το σχέδιο διότι η Δύση θα επωφεληθεί το πετρέλαιο της Κασπίας χωρίς την μεσολάβηση της Ρωσίας, αλλά και του Ιράν. Το AIOC υπολογίζει ότι με σημερινές τιμές το επίπεδο εξόδων ολοκλήρωσης του έργου ανέρχεται σε 4,3 δις. $ και προβλέπεται να παραδοθεί το 2008. Τότε η Δύση θα αντλεί 1 εκ. βαρέλια αργού πετρελαίου ανά ημέρα.
Παράλληλα το Αζερμπαϊτζάν, με το νέο σχέδιο Shahdeniz υπολογίζει να αυξήσει την παραγωγή του φυσικού αερίου του από 2 δις. μ3 το 2004 σε 6.6 δις. μ3 το 2018. και θα έχει κόστος 2,53 δις $.
Οι μέτοχοι θα είναι:
25,5 % BP Αγγλοαμερικανική
10 % Azerbaijan Oil Company
10% Statoil Νορβηγική
10% Lukoil Ρωσική
10% TotalFinaElf Γαλλική
10% OIEC Ιρανική
9% Τούρκοι επιχειρηματίες
Το επίδοξο σχέδιο παραλίγο να ναυαγήσει λόγω του ότι η Τουρκία αδυνατεί να καταναλώσει φυσικό αέριο λόγω των οικονομικών της προβλημάτων. Η Τουρκία έχει ήδη μειώσει την κατανάλωση του Ρωσικού φυσικού αερίου κατά 17 % και του Ιρανικού κατά 8%. Παράλληλα η Δύση δέχεται τον εκβιασμό του Καζαχστάν, που έχοντας υπόψη την ζήτηση εξ ανατολάς, δήλωσε ότι εάν η Τουρκία δεν υπογράψει την εκκρεμή σύμβαση κατανάλωσης 20 δις. μ3 φυσικού αερίου της δεν θα διοχετεύσει τα 400.000 βαρέλια αργού πετρελαίου στο BTC όπως είχε δεσμευτεί. Εάν δεχτούμε ότι η Δύση θα πιέσει την Τουρκία να τηρήσει την δέσμευσή της του 1999, ότι σε περίπτωση που τα έξοδα κατασκευής του BTC υπερβούν τα 2,4 δις. $ θα αναλάβει αυτή να καλύψει τα επιπλέον έξοδα, θα έχει να αντιμετωπίσει σοβαρότατα οικονομικά προβλήματα στην επόμενη πενταετία (Έτσι δικαιολογείται η επιπλέον απαίτηση της Τουρκίας από το IMF που ανέρχεται σε 5 δις.$ στις 11 Αυγούστου).
Η χώρα κλειδί σε κάθε δρομολόγιο πετρελαιαγωγών στη Δυτική Κασπία είναι η Γεωργία. Παρ’ ότι οι ένοπλες δυνάμεις των Η.Π.Α. δεν έπαυσαν να οχυρώνονται στα ενδότερά της, οι πολιτικές φήμες περί «Λιβανοποίησης της Γεωργίας» δεν έχουν παύσει. Η Γεωργία εκτός από το πρόβλημα στην ευρεία περιοχή Akhalkalaki, έχει να αντιμετωπίσει και τα αποσχιστικά κινήματα για πλήρη ανεξαρτησία της Αμπχαζίας είτε μερική της Αντζαρίας, ενώ δεν έχουν παύσει οι απαιτήσεις της Ρωσίας να διατηρήσει τις βάσεις της σε Ν. Οσσετία και Akhalkalaki. Περισσότερο δε, φοβάται το παράδειγμα της Αμπχαζίας όπου το 70% των πολιτών της, και πολλοί Έλληνες που ζουν στη περιοχή, έδωσαν αίτηση απόκτησης Ρωσικής ιθαγένειας.
Σε κάθε σχέδιο, οικονομικό αλλά και γεωπολιτικό, υπάρχει ο παράγων Ιράν. Η χώρα έχει μείνει παρά πολύ πίσω στην τεχνολογία αλλά διατηρεί μια πανίσχυρη στρατιωτική δύναμη. Μετά από την ήττα της στον πόλεμο με το Ιράκ, έχει βελτιωθεί στην παραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού. Δεν είναι τυχαία η προειδοποίηση των Τουρκικών και Ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών ότι παράγει πυραύλους μέσου βεληνεκούς (2500 χλμ.). Η στάση της Σαουδικής Αραβίας στον πόλεμο του Κόλπου και οι «περίεργοι θάνατοι» της Βασιλικής οικογένειας, δίνουν προβάδισμα στο Ιράν να ηγείται του υπόλοιπου Ισλαμικού κόσμου.
Αυτός είναι και ο εφιάλτης των Η.Π.Α. και της Ευρώπης, γι’ αυτό το έχουν εντάξει στα βασικά μέλη του «άξονα του κακού» και οι θέσεις του θα δοκιμαστούν στον επικείμενο πόλεμο του Ιράκ.
- Αθήνα 8/9/2002