Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία: Επιχειρήματα υπέρ και κατά της εγκατάλειψης της
Μια δημόσια συζήτηση που έπρεπε κατά την άποψη μου να γίνει προ πολλού και δη πριν την υιοθέτησή της, μη αποκλειουμένου του δημοψηφίσματος και αφορά την έννοια και τα επιχειρήματα τόσο των υποστηρικτών υπέρ της εγκατάλειψης όσων και των υποστηρικτών της μη εγκατάλειψης, δηλαδή ηγεσίες ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ, γίνεται τώρα, ενόψει των προεδρικών εκλογών και αφορά τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα (ΔΔΟ).
Το άρθρο αυτό σκοπεύει να δώσει σε συντομία την πραγματική έννοια και τις επιπτώσεις σε περίπτωση εγκατάλειψης ή εφαρμογής της στο Κυπριακό.
Έννοια Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ)
Η ΔΔΟ κατά την άποψη μου, είναι μία “suisgeneris” μορφή ομοσπονδίας που προσεγγίζει, με βάση την εφαρμογή της, τη διχοτόμηση.
Δυστυχώς δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα στο διεθνές δίκαιο η έννοια αυτή και έτσι συμπεραίνουμε από την ήδη εφαρμοσθείσα μέχρι τώρα, την πολιτική της ΔΔΟ, που αφορά τη λύση στην Βοσνία – Ερζεγοβίνη και κατά ένα μεγάλο μέρος τη λύση που εφαρμόστηκε στον Λίβανο.
Στην περίπτωση της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης δεν υπάρχουν, προς το παρόν, συγκρούσεις, διότι δυνάμεις του ΝΑΤΟ παρέμειναν και ελέγχουν την περιοχή αυτή και έτσι συμβάλλουν στη μη ύπαρξη συγκρούσεων, αλλά το ίδιο το σύστημα οδηγείται και στη μη λειτουργία του και έτσι παραμένει νεκρή η πολιτεία αυτή.
Στην περίπτωση του Λιβάνου ζούμε τώρα τα πραγματικά γεγονότα και είμαστε κοντά είτε στη διάλυση της Πολιτείας αυτής, είτε στην παρέμβαση ξένων δυνάμεων, είτε στην κουτσουρεμένη διατήρησή της. Ενώ υπάρχουν πάρα πολλές ομοσπονδίες, η αρχή της ΔΔΟ εφαρμόστηκε μόνο στις πιο πάνω περιπτώσεις με τραγικά μέχρι τώρα αποτελέσματα.
Επιχειρήματα Κατά της Εγκατάλειψης της ΔΔΟ
Από τους θερμούς υποστηρικτές ότι η λύση πρέπει να βασίζεται στη ΔΔΟ είναι οι ηγεσίες του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ.
Ούτε τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος ούτε η τραγική κατάσταση του Προέδρου Αναστασιάδη μετά το Κρανς Μοντάνα τους έκανε να αλλάξουν άποψη.
Μερικά βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιούν είναι:
1) Ότι αυτή περιλαμβάνεται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας.
2) Αποτελεί συμφωνία υπογραμμένη από τον Πρόεδρο Μακάριο και περιλαμβάνεται στις συμφωνίες υψηλού επιπέδου Μακαρίου-Ντενκτάς και έχει ακολουθηθεί από όλους τους προηγούμενους Προέδρους της ΚΔ. Αν επομένως εγκαταλείψουμε τη βάση ότι πρέπει οποιαδήποτε λύση να εδράζεται στη ΔΔΟ, ουσιαστικά αρνούμαστε την εφαρμογή όλων των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και εξισωνόμαστε με την Τουρκία που θέλει λύση εκτός των παραμέτρων του ΟΗΕ.
3) Ουσιαστικά υποβοηθούμε με αυτό τον τρόπο τη διχοτόμηση και λύση εκτός παραμέτρων του ΟΗΕ, κάτι που επιδιώκει η Τουρκία.
4) Πώς θα έρθουμε 43 χρόνια μετά να αποκηρύξουμε τη λύση που έχουμε δεχθεί, βάσει της οποίας διεξήγαμε όλες τις συνομιλίες μέχρι τώρα.
Επιχειρήματα Υπέρ της Εγκατάλειψης της ΔΔΟ
Τα επιχειρήματα που μέχρι τώρα έχουν αναπτυχθεί υπέρ της εγκατάλειψης της ΔΔΟ και της αποδοχής της ως βάση λύσης, είναι:
1) Η ισχυριζόμενη αποδοχή από τον Πρόεδρο Μακάριο της ΔΔΟ δεν αποδεικνύεται από τις φερόμενες συμφωνίες υψηλού επιπέδου διότι δεν έχουν υπογραφεί από τον τότε Πρόεδρο Μακάριο. Επίσης αν κοιτάξει κάποιος τα πρακτικά και κυρίως τα απομνημονεύματα των Κωνσταντίνου Καραμανλή και Γλαύκου Κληρίδη, ο κύριος αντίθετος της λύσης με γεωγραφικά κριτήρια ή ΔΔΟ είναι ο τότε Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος.
2) Ο πρώτος που μίλησε για λύση ΔΔΟ το 1974 στη Γενεύη πριν τη 2η φάση της εισβολής ήταν ο Ραούφ Ντενκτάς, ο οποίος είπε ότι για να μην υπάρξει περαιτέρω προέλαση των Τουρκικών στρατευμάτων θα έπρεπε να γίνει αποδεκτός ο γεωγραφικός διαχωρισμός και να αποσυρθούν τα ελληνοκυπριακά στρατεύματα και οι Ελληνοκύπριοι πολίτες στη γραμμή αντιπαράθεσης που είναι σχεδόν ίδια με την διαχωριστική γραμμή που υπάρχει σήμερα (βλέπε ντοκιμαντέρ ΡΙΚ, που προβλήθηκε κατά την μαύρη επέτειο της 2ης φάσης της εισβολής). Βέβαια αυτό δεν έγινε αποδεκτό και είχε σαν αποτέλεσμα, κατά την Τουρκία, την έναρξη της 2ης φάσης της εισβολής.
3) Όταν ο Μακάριος στο τέλος της ταινίας του Κακογιάννη «Αττίλας ‘74» ρωτήθηκε γιατί δέχθηκε να συνομιλούν οι δύο κοινότητες, απάντησε ότι ο πραγματικός σκοπός της Τουρκίας είναι η Συνομοσπονδία και εδέχθηκε τις συνομιλίες για να αποδειχθεί αυτός ο σκοπός. Πράγμα που σημαίνει ότι από τη στιγμή που η τουρκική πρόθεση αποδεικνύετο, ο Μακάριος είχε σκοπό να αλλάξει πορεία.
4) Το πρώτο ψήφισμα που προέβλεπε ΔΔΟ και εδέχθη η πλευρά μας ήταν το 750 επί προεδρίας Βασιλείου ο οποίος στη συνέχεια έχασε τις προεδρικές εκλογές. Αυτό δείχνει ότι η λύση της ΔΔΟ δεν ήταν αποδεχτή από την πλειοψηφία του κυπριακού λαού και ότι εν κρυπτώ έγινε αποδοχή της και εν πάση περιπτώσει χωρίς να μελετηθούν οι επιπτώσεις από την εφαρμογή της.
5) Τα ψηφίσματα του ΟΗΕ δεν προβλέπουν μόνο την ΔΔΟ αλλά και την επιστροφή όλων των προσφύγων υπό συνθήκες ασφαλείας, την αποχώρηση όλων των εποίκων κ.λπ., παράλειψη των οποίων δεν επιφέρει την αντίδραση της ηγεσίας του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ και ούτε προβάλλουν το επιχείρημα ότι δεν μπορούμε να παίρνουμε κατά βούληση πρόνοιες των ψηφισμάτων τα οποία δεν εφαρμόζονται αλά καρτ, άλλα είτε τα δέχεσαι είτε τα απορρίπτεις στο σύνολό τους.
6) Ομοφωνία στο Εθνικό Συμβούλιο δεν υπάρχει από το 1998 που εισήλθαν οι Νέοι Ορίζοντες στο Εθνικό Συμβούλιο με σαφή θέση στην αντίθεσή τους στην ΔΔΟ που την υποστήριξαν και δημόσια.
Θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι έγιναν πολλά λάθη κατά τη διάρκεια των 43 χρόνων στην αντιμετώπιση της Τουρκικής εισβολής και κατοχής.
Η αντιμετώπιση της οποίας βασίστηκε στον παράγοντα της έννοιας της σύντομης διάρκειας και στην πρόβλεψη ότι πολύ γρήγορα θα επιστρέψουμε στα σπίτια μας.
Μέσα σε αυτό το πνεύμα έγινε και η αντιμετώπιση της ομοσπονδίας που πιστέψαμε ότι με την αποδοχή της θα ελύνετο το Κυπριακό.
Η ελληνοκυπριακή πλευρά ουδέποτε υποστήριξε ότι η ομοσπονδία δεν είναι πανάκεια και ότι η αποδοχή της δεν βοήθησε να ξεπεραστούν προβλήματα εκεί όπου υπήρχαν γι’ αυτό γράφτηκε και το βιβλίο «Why Federations Fail» του Thomas M Franck το 1968.
Η ΔΔΟ αναφέρεται στις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού αλλά υπάρχουν και οι εξωτερικές πτυχές του όπως είναι η ασφάλεια και η παραμονή στρατευμάτων καθώς και τα επεμβατικά δικαιώματα.
Αν θέλουμε μια λύση βιώσιμη που να μην καταρρεύσει την επομένη και να είναι σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο και το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο δεν μπορεί να βασίζεται στην ΔΔΟ, και στην παραμονή εποίκων και στρατευμάτων καθώς και στα επεμβατικά δικαιώματα της Τουρκίας.
Δεν μελετήσαμε καθόλου τι σημαίνει και τις επιπτώσεις της Α ή της Β λύσης.
Τώρα που οι πτυχές μία-μία αποκαλύπτονται, είμαστε υποχρεωμένοι, αν θέλουμε σύντομα λύση και λύση που θα διαρκέσει στο χρόνο, να μελετήσουμε όλες τις πτυχές.
Δεν δικαιούνται και δεν μπορούν εκείνοι που εισηγήθηκαν τις λανθασμένες επιλογές να ηγούνται και να βάζουν τους πρωταρχικούς στόχους επίλυσης του Κυπριακού.